To Σ.τ.Ε. δημοσιοποίησε την Τετάρτη 29 Απριλίου δύο ακόμη μείζονος σημασίας αποφάσεις για την περιοχή Μακρυγιάννη -βλ. περίληψη των αποφάσεων που αναρτήθηκε στην ιστοσελίδα του Σ.τ.Ε.- μετά τις αποφάσεις της ολομέλειας 2102-2103/2019 με τις οποίες ακυρώνονται οι οικοδομικές άδειες δύο πολυώροφων ξενοδοχείων στην περιοχή Μακρυγιάννη, αλλά και την από 22 Απριλίουιστορική απόφαση του Κ.Α.Σ. με την οποία κρίθηκε ότιτο πρώτο ξενοδοχείο -που είναι ήδη αποπερατωμένο και σε λειτουργία- θα πρέπει να περιορίσει το ύψος του στα 24,00 μ, αποκόπτοντας έτσι δύο ορόφους του!
Έτσι, το ανώτατο ακυρωτικό δικαστήριο με την απόφαση 705/2020 της ολομέλειας (Πρόεδρος: Ε. Σάρπ: Θ. Αραβάνης) απέρριψε την Αίτηση Ακύρωσης των ιδιοκτητών του δεύτερου ξενοδοχείου -για το οποίο δεν έχουν εκτελεστεί καν εργασίες- κατά της από 4.3.2019 απόφασης του Υπ. Π.ΕΝ. (Δ’ 106/12.3.2019) με την οποία επιβλήθηκε αναστολή χορήγησης οικοδομικών αδειών και εκτέλεσης εργασιών για κτίρια ύψους άνω των 17,50 μ. στην εν λόγω περιοχή για ένα έτος – που παρατάθηκε για ακόμη δύο μήνες με πρόσφατη απόφαση του Υφυπ. Π.ΕΝ.
Ειδικότερα, με την απόφαση αυτή κρίθηκε συνοπτικά ότι,
Η εν λόγω υ.α. αναστολής έκδοσης Ο.Α. στην περιοχή Μακρυγιάννη, συνιστά αρμοδίως και νομίμως εγκρινόμενο, αιτιολογημένο, και προσωρινό -για εύλογο χρονικό διάστημα- μέτρο,επιβαλλόμενο για λόγους δημοσίου συμφέροντος-προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς του μνημείου της Ακρόπολης- που δεν θίγει υπέρμετρα τα ακίνητα που αφορά, αφού επιτρέπει την μερική εκμετάλλευση τους (έως τα 17,50 μ.) αποτελώντας συνταγματικά ανεκτό μέσο περιορισμού των δικαιωμάτων της ιδιοκτησίας.
Το προβλεπόμενο στον ν. 3028/2002 π.δ/γμα για τον καθορισμό των χρήσεων γης και των όρων δόμησης της περιοχής, δεν έχει εκδοθεί από το 2004, ενώ το φλέγον ζήτημα του ελέγχου των υψών αντιμετωπίσθηκε αποσπασματικά και κατά περίπτωση, χωρίς ενιαία κριτήρια, με αποτέλεσμα την έκδοση αντικρουόμενων αποφάσεων της διοίκησης, εγκρίνοντας ύψη ακόμη και 34,00 μ., κυρίως λόγω εσφαλμένης ερμηνείας των σχετικών διατάξεων, με αποτέλεσμα την ελλιπή προστασία του μνημείου της Ακρόπολης.
Στην περιοχή έχουν εφαρμογή τα μέγιστα ύψη που καθορίσθηκαν με τις διατάξεις του β.δ. 30.8.1955, που δεν αυξήθηκανδιαχρονικά ποτέ, όχι μόνο υπό την ισχύτων παλαιότερων Γ.Ο.Κ./1955 και Γ.Ο.Κ./1973 αλλά ούτε και υπό τον α.ν. 395/1968 με τον οποίο ελέω του «αναπτυξιακού θαύματος» της 7-ετίας προσαυξήθηκαν σε όλη την χώρα οι σ.δ. έως και 40% και τα ύψη έως και 30% εξαιρώντας όμως μεταξύ άλλων και «περιοχές δι’ ας έχουν θεσπισθεί ειδικά ύψη» όπως η συγκεκριμένη. Περαιτέρω, τα ύψη του β.δ. 30.8.1955 παρέμειναν σε ισχύ, και με τους νεότερους Γ.Ο.Κ./1985 και Ν.Ο.Κ./2012 με τις διατάξεις των οποίων αυτά καθορίζονται σε συνάρτηση με τον σ.δ., αφού προβλέπονται ρητές εξαιρέσεις εφαρμογής τους σε περιπτώσεις ειδικών ή και μη διαταγμάτων (άρθ. 9 παρ. 7-9 Γ.Ο.Κ./1985 – άρθ. 1 παρ. 5 Ν.Ο.Κ./2012). Ακόμη κρίνεται ότι στην εν λόγω περιοχή ισχύει ο χαμηλότερος μέσος σ.δ. του Γ.Π.Σ. Δ. Αθηναίων σ.δ.μ.= 2,50, και όχι ο -ανεπίτρεπτα άλλωστε υψηλός – σ.δ.=3,60 βάσει του π.δ. 23.6.1978.
Ειδικότερα στον τομέα Ζ του β.δ. 30.8.1955, όπου εντάσσεται το ακίνητο των αιτούντων, ισχύουν ύψη 21,00 μ και 6 όροφοι, ενώ εάν υποτεθεί ότι είχαν εφαρμογή οι διατάξεις του Ν.Ο.Κ./2012-πράγμα που δεν ισχύει βέβαια όπως εκτίθεται παραπάνω-θα εφαρμόζονταν λόγω του σ.δ.=3,60 που καθορίστηκε με το π.δ. 23.6.1978 -ενώ βέβαια όπως εκτίθεται παραπάνω ισχύει ο σ.δ.μ.=2,50 του Γ.Π.Σ.- ύψη32,00 μ. (που λόγω στάθμευσης αυτοκινήτων στο ισόγειο και φυτεμένου δώματος δύναται να ανέλθει στα 34,00 μ.) και 9-10 όροφοι (εμμέσως, βάσει ύψους και ελάχιστου ύψους ορόφου), αντιστοίχως.
Ειδικότερα, όμως, παράλληλα με τις παραπάνω ειδικές κρίσεις αναπτύσσονται και οι εξαιρετικά ενδιαφέρουσες κρίσεις γενικού ενδιαφέροντος, της κατακλείδας της απόφασης:
«…ο υπολογισμός του μέγιστου ύψους των κτιρίων σε συνάρτηση με τον σ.δ., κατά το άρθρο 15 παρ. 1 αυτού, δεν εφαρμόζεται όταν με ειδικά διατάγματα προϋφιστάμενα του Ν.Ο.Κ. έχουν ορισθεί για περιοχές ή οικισμούς συγκεκριμένοι όροι δομήσεως, όπως ανώτατα ύψη κτιρίων. Αντίθετη ερμηνεία, κατά την οποία με το άρθρο 15 παρ. 1 του Ν.Ο.Κ. προσαυξάνεται “αυτομάτως” το ανώτατο ύψος των οικοδομών, σε συνάρτηση με τον σ.δ., σε όλους τους οικισμούς της χώρας και αδιαφόρως του ειδικού πολεοδομικού καθεστώτος εκάστου, θα αντέκειτο στο άρθρο 24 § 2 του Συντ., το οποίο επιβάλλει την ορθολογική πολεοδόμηση των οικισμών κατόπιν μελέτης της φυσιογνωμίας κάθε περιοχής και με τη συμμετοχή του οικείου ΟΤΑ και των ενδιαφερόμενων πολιτών, δεν επιτρέπει δε την δια γενικής διατάξεως και χωρίς ειδική μελέτη κατάργηση, συλλήβδην, των ειδικών όρων δόμησης που είχαν θεσπισθεί για κάθε περιοχή με τήρηση των ανωτέρω εγγυήσεων. … Τέλος, κρίθηκε ότι δεν παραβιάσθηκε η αρχή της ισότητας εκ του ότι η Διοίκηση επέτρεψε την ανέγερση άλλων υψηλών κτιρίων στην περιοχή βάσει των διατάξεων του ΓΟΚ και του ΝΟΚ, διότι δεν νοείται ισότητα στην παρανομία και συνεπώς, ακόμη και αν η Διοίκηση κακώς εφήρμοσε τον νόμο σε άλλες περιπτώσεις, δεν υποχρεούται η ίδια ούτε τα Δικαστήρια να τον εφαρμόσουν κακώς και στο μέλλον».
Έτσι, από τα παραπάνω είναι σαφές ότι η εν λόγω απόφαση, έχει συνέπειες πολύ ευρύτερες από την εν λόγω περιοχή, ελέγχοντας τις διατάξεις του Ν.Ο.Κ./2012 και επεκτείνοντας την πάγια νομολογία του δικαστηρίου για την ορθή ερμηνεία των ταυτόσημων διατάξεων του Γ.Ο.Κ./1985 (βλ. αποφάσεις Σ.τ.Ε. 1383/2016 7μ., 796/2016 και 1120/2008) ως προς την μη εφαρμογή των γενικών αυτών διατάξεων στις περιοχές ειδικών τοπικών διαταγμάτων καθορισμού υψών -όπως είναι το β.δ. 30.8.1955- ή και άλλων όρων δόμησης (π.χ. ποσοστό κάλυψης, αριθμός ορόφων), καθόσον σε διαφορετική περίπτωση θα είχαμε κατάφωρα αντισυνταγματική δυσμενοποίηση των όρων δόμησης, που αντιτίθεται στο «πολεοδομικό κεκτημένο».
Συνεπώς, η εν λόγω απόφαση έχει βαρύνουσα σημασία γιατί επισημαίνει ευθέως την, λόγω εσφαλμένης ερμηνείας της διοίκησης, ανέγερση κτιρίωνστην περιοχή με ανεπίτρεπτα μεγάλα ύψη, ενδεχομένως ήδη από το 1985. Παράλληλα όμως, καταλήγοντας με την αποστροφή ότι «ακόμη και αν ηΔιοίκηση κακώς εφήρμοσε τον νόμο σε άλλες περιπτώσεις, δεν υποχρεούται η ίδια ούτε τα Δικαστήρια να τον εφαρμόσουν κακώς και στο μέλλον», θέτει μια «κόκκινη γραμμή», που είναι σε κάθε περίπτωση αποτρεπτική για το μέλλον αλλά και ενδεχομένως ρεαλιστική για το παρελθόν. Αποτρεπτική, γιατί εμμέσως πλην σαφώς δηλώνει, ότι ο χρόνος ανοχής για την Διοίκηση έχει πλέον τελειώσει και αυτή θα πρέπει να επιλύσει άμεσα το ζήτημα των υψών των οικοδομών βάσει των συνταγματικών επιταγών, και ειδικότερα μέσω της εκπόνησης πολεοδομικών μελετών ανά περιοχή με σεβασμόστην φυσιογνωμία τους, διασφαλίζοντας την συμμετοχή της τοπικής αυτοδιοίκησης και του κοινού στην λήψη των αποφάσεων. Ρεαλιστική, γιατί ενδεχομένως υπονοεί ότι «ό γέγονε γέγονε» για όσους έχουν κάνει στο παρελθόν χρήση αυτών των διατάξεων, καθόσον άλλωστε το έκαναν καλοπίστως διαμορφώνοντας πάντως μια πραγματική κατάσταση που δεν μπορεί πλέον να αλλάξει, παράλληλα όμως δεν δύναται να δεσμεύει λόγω της εσφαλμένης έννοιας της ισότητας -στην παρανομία- και το μέλλον.
Συνοψίζοντας, θεωρώ, ότι η απόφαση 705/2020 της ολομέλειας του Σ.τ.Ε. είναι ιστορική, δικαιώνοντας τους αγώνες κατοίκων, περιβαλλοντικών οργανώσεων, επιστημόνων, και κυρίως της κοινωνίας των πολιτών, για την προστασία του μνημείου της Ακρόπολης, αλλά και την διατήρηση του ιδιαίτερου χαρακτήρα και των ανθρώπινων όρων διαβίωσης της περιοχής Μακρυγιάννη, χωρίς παράλληλανα φοβάται να θέσει τον δάχτυλο επί τον τύπον των ήλωνγια τις χρόνιες παθογένειες του Γ.Ο.Κ./1985 και του Ν.Ο.Κ./2012.Περαιτέρω, όμως, ενόψει των παραπάνω, και παρά την προφανή τεράστια αναστάτωση που μπορεί να προκαλέσει στον πολύπαθο κατασκευαστικό κλάδο -ειδικά στην τρέχουσα οικονομική συγκυρία- θεωρώ ότι είναι επιβεβλημένο να εξετασθεί επειγόντως η επέκταση της προσωρινής αναστολής της έκδοσης οικοδομικών αδειών, για ύψη κτιρίων που βάσει του Ν.Ο.Κ./2012 υπερβαίνουν τα καθοριζόμενα με το β.δ. 30.8.1955, στο σύνολο της περιοχής ισχύος του τελευταίου, ώστε να μην δημιουργηθούν ασύμμετρα επιζήμια και απρόβλεπτα τετελεσμένα, έως ότου η διοίκησηεπιλύσει οριστικά το ζήτημα.
- Ο Βασίλης Γκοιμίσης είναι Αρχιτέκτων-Πολεοδόμος
