Έντονοι είναι οι διαξιφισμοί σχετικά με τις ρυθμίσεις του νομοσχεδίου, το οποίο αλλάζει άρδην την περιβαλλοντική νομοθεσία, και αναμένεται τη Δευτέρα να εισαχθεί στην Ολομέλεια της Βουλής για ψήφιση. Η συζήτηση τις προηγούμενες ημέρες στην Ειδική Επιτροπή Παραγωγής και Εμπορίου -μέσω τηλεδιάσκεψης- είχε πολλές εντάσεις, με τις τοποθετήσεις φορέων, περιβαλλοντικών οργανώσεων και βουλευτών να επικεντρώνονται κυρίως σε δύο σημεία, στην περιβαλλοντική αδειοδότηση, αλλά και στις χρήσεις γης στις προστατευόμενες περιοχές της χώρας.
Σχετικά με την περιβαλλοντική αδειοδότηση, ιδιαίτερο ενδιαφέρον είχε η τοποθέτηση εκπροσώπου του Συνηγόρου του Πολίτη, κατά την ακρόαση των φορέων στην Επιτροπή, ο οποίος επεσήμανε ότι, ενδεχομένως η επέκταση ισχύος της περιβαλλοντικής αδειοδότησης (ΑΕΠΟ- Απόφασης Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων) από τα 10 στα 15 χρόνια να είναι αντισυνταγματική. Η επιτάχυνση των διαδικασιών έκδοσης ΑΕΠΟ – ειδικά ως προς την παράκαμψη όσων φορέων και υπηρεσιών δεν καταθέσουν τις γνωμοδοτήσεις τους εντός των βραχέων προθεσμιών που τίθενται – ενέχει σοβαρούς κινδύνους, για μεγάλα έργα (κατηγορίας Α), αλλά και για μικρότερα ,να σπεύσουν οι επενδυτές, να διασφαλίσουν την περιβαλλοντική τους αδειοδότηση σε προστατευόμενες περιοχές πριν την έκδοση των εκκρεμών Προεδρικών Διαταγμάτων, τα οποία πιθανώς θα θέτουν αυστηρούς περιορισμούς, κατά περίπτωση, ολικά ή κατά ζώνες η εγκατάσταση τέτοιων έργων και δραστηριοτήτων. Όλα αυτά ενέχουν επίσης τον κίνδυνο προσφυγών στο Συμβούλιο της Επικρατείας.
Επιπλέον, παρέχεται στην αρμόδια υπηρεσία η δυνατότητα να αγνοεί γνωμοδοτήσεις που θα κριθούν ως «μη ουσιώδεις» και σε αυτές τις περιπτώσεις να μην συνεδριάζουν τα ΠΕΣΠΑ (Περιφερειακά Συμβούλια Περιβαλλοντικής Αδειοδότησης), με κίνδυνο έργα ακόμη και κατηγορίας Α να μην έχουν ελεγχθεί επαρκώς. Δεν διευκρινίζεται ωστόσο, με ποια κριτήρια θα κρίνονται, ως μη ουσιώδεις.
Ο Συνήγορος του Πολίτη αναφέρθηκε επίσης, στην αντισυνταγματικότητα που ενέχουν διατάξεις που αφορούν στην εξαίρεση από τους δασικούς χάρτες βιομηχανιών και τουριστικών επιχειρήσεων που δεν διαθέτουν άδεια από το δασαρχείο, και αγροτικών εκμεταλλεύσεων που επιδοτούνται από τον ΟΠΕΚΕΠΕ.
Ακόμη, κριτική ασκείται για την προώθηση εγκαταστάσεων Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ) δημιουργώντας τετελεσμένα πριν την αναθεώρηση του Ειδικού Χωροταξικού για τις ΑΠΕ και πριν να έχουν αποτυπωθεί σε γεωχωρικό σύστημα οι περιοχές αποκλεισμού.
Όσον αφορά στην προσπάθεια ορισμού των χρήσεων γης που θα επιτρέπονται ανά ζώνη προστασίας – αν και μπορεί να επιφέρουν μια συστηματοποίηση που θα συμβάλει στη σαφήνεια των μέτρων προστασίας ανά περιοχή – σύμφωνα με τις περιβαλλοντικές οργανώσεις, οι χρήσεις που εισάγει το νομοσχέδιο είναι ανησυχητικά επιβαρυντικές για την καλή κατάσταση διατήρησης των προστατευτέων οικολογικών χαρακτηριστικών των συγκεκριμένων περιοχών, με αποκορύφωμα τις εξορυκτικές δραστηριότητες και την οχλούσα βιομηχανία σε συγκεκριμένες ζώνες (π.χ. Ζώνη διαχείρισης οικοτόπων και ειδών), αλλά και τουριστικές εγκαταστάσεις μεγάλης κλίμακας με όλες τις υποστηρικτικές (εμπορικές, εστίαση, αναψυχή σε αυτές) και άλλες αστικές χρήσεις στη Ζώνη βιώσιμης διαχείρισης φυσικών πόρων.
Επίσης, οι νέες ρυθμίσεις για τις χρήσεις γης επιφέρουν νομιμοποίηση μιας σειράς αστικών χρήσεων μέσα στις προστατευόμενες περιοχές, όπως νέους δρόμους και δίκτυα υποδομής. Με την τροποποίηση του Προεδρικού Διατάγματος 59/2018 (ΠΔ με αμιγώς πολεοδομικό χαρακτήρα), και μάλιστα με νόμο, οι επιτρεπόμενες χρήσεις και δραστηριότητες εντός των προστατευόμενων περιοχών που προδιαγράφονται, ενδέχεται να επιφέρουν τη νομιμοποίηση μιας σειράς αστικών χρήσεων μέσα στις προστατευόμενες περιοχές.
Μια ακόμη διάταξη με απρόβλεπτες διαστάσεις αφορά στην εκ νέου προώθηση διατάξεων για τακτοποίηση αυθαιρέτων σε οικιστικές πυκνώσεις (χωριά αυθαιρέτων), χωρίς πρόβλεψη για έλεγχο του ιδιοκτησιακού καθεστώτος και προβλέποντας την εκπόνηση οικονομοτεχνικών μελετών (για την αναγνώριση της κατάστασης σε αυτές), παραπέμποντας την οριστική επίλυση σε ΠΔ που θα κρίνει την εξαίρεση από την κατεδάφιση για διάστημα έως και 30 χρόνια. Προβλέπει ακόμη τροποποίηση του ν. 998/1979 για μη υπαγωγή στην δασική νομοθεσία, περιοχών για τις οποίες άλλαξε νομίμως ο χαρακτήρας τους με ισχύουσες πράξεις της διοίκησης πριν το 1975.
Επίσης, με διατάξεις που προστέθηκαν μετά τη διαβούλευση, δίνεται η δυνατότητα ουσιαστικά τα Ειδικά Χωρικά Σχέδια (ΕΣΧΑΣΕ) να τροποποιούν τον υπερκείμενο σχεδιασμό, ξενοδοχεία στο κέντρο Αθήνας να έχουν πάνω από 100 κλίνες (και μάλιστα με τροποποίηση διαταγμάτων με νόμο), διατήρηση πληθώρας χρήσεων σε δάση, επέκταση των ηλεκτρονικών αδειών σε εκτός σχεδίου κτίρια, μη υποχρέωση εξασφάλισης θέσεων στάθμευσης μέσω τοπικών και ειδικών χωρικών σχεδίων κλπ.
Στα θετικά του νομοσχεδίου περιλαμβάνονται οι ρυθμίσεις για την προσαρμογή στην Κλιματική Αλλαγή (προώθηση ΑΠΕ, στρατηγική ανακαίνισης – ενεργειακή αναβάθμιση κτιρίων, πράσινα σημεία, κυρώσεις για ΔΕΗ αν δεν αποδώσει το λιγνιτικό τέλος κ.ά.), οι προσπάθειες (αν και σε ορισμένα σημεία με εσφαλμένο τρόπο) άρσης της γραφειοκρατίας, εξορθολογισμού για περιβαλλοντική αδειοδότηση και τις ΑΠΕ καθώς και δημιουργίας ορθολογικού πλαισίου για Προστατευόμενες περιοχές με υποχρεωτική εκπόνηση Ειδικής Περιβαλλοντικής Μελέτης και Σχεδίων Διαχείρισης πριν την έκδοση του ΠΔ. Επίσης, θετικό είναι το πρόσημο και για τις προσπάθειες εκσυγχρονισμού της ελληνικής περιβαλλοντικής νομοθεσίας (π.χ. για επέκταση του τέλους της πλαστικής σακούλας, διάθεση μπάζων, ιδιωτικές συνδέσεις αποχέτευσης), όπως και οι αναγκαίες διατάξεις ενσωμάτωσης στην ελληνική νομοθεσία των οδηγιών για την ενεργειακή απόδοση κτιρίων και την Εσωτερική Αγορά Φυσικού Αερίου.
Αξίζει να σημειωθεί ότι, οι περιβαλλοντικές οργανώσεις σε ανοιχτή επιστολή τους προς τον Πρωθυπουργό, μεταξύ άλλων αναφέρουν ότι το πολυνομοσχέδιο που προωθείται στην Βουλή με το χαρακτήρα του κατεπείγοντος, «είναι εξαιρετικά προβληματικό και χρήζει ουσιαστικών μεταβολών, ιδιαίτερα διότι σε πολλά σημεία του αγνοείται η Ευρωπαϊκή νομοθεσία». Όπως επισημαίνουν, ελάχιστα από τα προβλήματα που εντόπισαν ελήφθησαν υπ’ όψιν, αλλά και την προσθήκη επιπλέον, άκρως προβληματικών άρθρων, εκ των υστέρων. Την επιστολή υπογράφουν 11 Περιβαλλοντικές Οργανώσεις (ΑΝΙΜΑ, Αρκτούρος, ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ Περιβάλλοντος και Πολιτισμού, Ελληνική Εταιρία Προστασίας της Φύσης, Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία, Εταιρία Προστασίας Πρεσπών, Καλλιστώ, Greenpeace, MEDASSET, MΟm, WWF Ελλάς).
