Τον Προσωπικό Αριθμό του πολίτη, την ηλεκτρονική διακίνηση εγγράφων και την κατάργηση τους φαξ στο Δημόσιο, τις ψηφιακές υπογραφές και σφραγίδες καθώς και μια σειρά άλλων διατάξεων που έχουν σκοπό να εκσυγχρονίσουν ψηφιακά το Κράτος περιλαμβάνει ο «Κώδικας Ψηφιακής Διακυβέρνησης», τον οποίο παρουσίασε νωρίτερα στο υπουργικό συμβούλιο ο αρμόδιος Υπουργός, κ. Κυριάκος Πιερρακάκης.
Το «Σύνταγμα» της ψηφιοποίησης του Κράτους προχωρά στην κωδικοποίηση και ανανέωση περισσότερων από 125 διατάξεων που περιλαμβάνονται σε δεκάδες νόμους της προηγούμενης δεκαπενταετίας για την πληροφορική, ενώ εισάγει νέες διατάξεις για να συγκροτηθεί η απαραίτητη θεσμική και νομοθετική βάση για την εξέλιξη του Ψηφιακού Κράτους την επόμενη δεκαετία.
Το νομοσχέδιο, το οποίο αναμένεται να τεθεί σε διαβούλευση μέσα στις επόμενες 3 εβδομάδες, καθιερώνει το νέο νομοθετικό πλαίσιο για τον Ενιαίο Αριθμό του Πολίτη ή αλλιώς τον Προσωπικό Αριθμό (ΠΑ), ο οποίος δεν είναι άλλος από τον ΑΦΜ. Σε βάθος διετίας ο ΠΑ αναμένεται να αντικαταστήσει εκτός από τον ΑΦΜ των φυσικών προσώπων και τον ΑΜΚΑ.
Παράλληλα, ενσωματώνει ευρωπαϊκές οδηγίες για τα ανοιχτά δεδομένα καθώς και τον Κώδικα Ηλεκτρονικών Επικοινωνιών της ΕΕ, νομοθεσία αναγκαία για το πέρασμα στην εποχή του 5G. Απελευθερώνει τις τεχνολογικές δυνατότητες της Δημόσιας Διοίκησης και μειώνει τη γραφειοκρατία προς πολίτες και επιχειρήσεις.
Σε συνέχεια του Επιτελικού Κράτους, ο Κώδικας, θεμελιώνει την τεχνολογική εξέλιξη της χώρας, δίνοντας έμφαση τόσο στον αναπτυξιακό χαρακτήρα όσο και στην προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα των πολιτών.
Στο τέλος της παρουσίασης του νομοσχεδίου ο Πρωθυπουργός επεσήμανε, ότι «ο ψηφιακός μετασχηματισμός αφορά όλη την κυβέρνηση, όχι μόνο το αρμόδιο Υπουργείο. Οι πολίτες το αντιλαμβάνονται στην καθημερινότητά τους και αναγνωρίζουν το έργο μας».
Για τη σύνταξη του Κώδικα, ο Υπουργός, συγκρότησε ειδική ομάδα. Τον συντονισμό αυτής ανέλαβε ο Γενικός Γραμματέας Ψηφιακής Διακυβέρνησης και Απλούστευσης Διαδικασιών, κ. Λεωνίδας Χριστόπουλος, ένας από τους βασικούς συντάκτες του νόμου για το Επιτελικό Κράτος. Ρυθμίζει θέματα Ψηφιακής Διακυβέρνησης στο Δημόσιο τομέα και στον τομέα των ηλεκτρονικών επικοινωνιών.
Οι βασικές αλλαγές του νέου Κώδικα
-Νέο Σύστημα Διακυβέρνησης-προγραμματισμός Εθνικής Ψηφιακής Πολιτικής σε κυλιόμενη βάση
Ο προγραμματισμός και η εφαρμογή της εθνικής ψηφιακής στρατηγικής μέσω της Βίβλου, συγχρονίζεται με τον προγραμματισμό του κυβερνητικού έργου (Επιτελικό Κράτος) και γίνεται σε κυλιόμενη βάση προκειμένου να προσαρμόζεται στις νέες εξελίξεις με ευελιξία. Θεσμοθετούνται ειδικά όργανα και επιτροπές για το σχεδιασμό και την εφαρμογή της ψηφιακής στρατηγικής της χώρας.
– Γενικές Αρχές Ψηφιακής Διακυβέρνησης
Θεσμοθετούνται οι αρχές της ψηφιακής διακυβέρνησης ώστε να δίνεται έμφαση τόσο στην αναπτυξιακή λογική όσο και στην προστασία του δημοσίου συμφέροντος (ευπαθείς ομάδες, προστασία προσωπικών δεδομένων κλπ)
– Ετήσιος Διαγωνισμός και Βραβεία Ψηφιακής Διακυβέρνησης
Θεσμοθετούνται ετήσια βραβεία ψηφιακής διακυβέρνησης για δημοσίους φορείς ή υπαλλήλους. Ουσιαστικά διευρύνεται η διάταξη που υπήρχε στο νόμο 4305/2014 για τα ανοικτά δεδομένα.
– Ηλεκτρονικά Έγγραφα –Ιδιωτικά/Δημόσια
Θεσμοθετούνται ολοκληρωμένες ρυθμίσεις για την έκδοση ηλεκτρονικών δημοσίων εγγράφων και την ηλεκτρονική διακίνησή τους. Οι ρυθμίσεις αυτές αφορούν και τα ηλεκτρονικά ιδιωτικά έγγραφα. Επιπλέον, εισάγονται ρυθμίσεις για την ισχύ των ηλεκτρονικών δημόσιων και ιδιωτικών εγγράφων μετά την εκτύπωσή τους. Η αρχιτεκτονική των διατάξεων για τα ηλεκτρονικά έγγραφα βρίσκεται σε εναρμόνιση με τον Κώδικα Διοικητικής Διαδικασίας, κατά τρόπο ώστε ο μεν Κώδικας Διοικητικής Διαδικασίας να αποτελεί τον οδηγό για τα έντυπα έγγραφα, ο δε Κώδικας Ψηφιακής Διακυβέρνησης να αποτελεί τον οδηγό για τα αντίστοιχα ηλεκτρονικά έγγραφα.
-Δικονομικές Ρυθμίσεις
Η ισχύς των ηλεκτρονικών εγγράφων επεκτείνεται και στις διαδικασίες ενώπιον όλων των δικαστηρίων. Εισάγονται γενικές ρυθμίσεις και ειδικότερες προσθήκες στις ισχύουσες δικονομικές διατάξεις.
-Κεντρικό Σύστημα Ηλεκτρονικής Διακίνησης Εγγράφων (ΚΣΗΔΕ)
Θεσπίζονται διατάξεις που αφορούν τις διαδικασίες ηλεκτρονικής διαχείρισης και διακίνησης εγγράφων σε όλους τους φορείς του δημόσιου τομέα. Το Κεντρικό Σύστημα Ηλεκτρονικής Διακίνησης Εγγράφων (ΚΣΗΔΕ) το οποίο ολοκληρώνεται τους επόμενους μήνες και στο οποίο θα ενταχθούν όλοι οι δημόσιοι φορείς, αποτελεί τομή τόσο για την ψηφιοποίηση του κρατικού μηχανισμού όσο και για την απλούστευση των σχετικών διαδικασιών.
-Υπηρεσίες εμπιστοσύνης- Εξ αποστάσεως ταυτοποίηση
Επικαιροποιείται το ρυθμιστικό πλαίσιο που σχετίζεται με τα ψηφιακά πιστοποιητικά και τους παρόχους τους (ηλεκτρονικές υπογραφές και σφραγίδες), σύμφωνα με τον Κανονισμό (ΕΕ) 910/2014 (Κανονισμός eIDAS) και καταργείται το ανεπίκαιρο π.δ. 150/2001, ενώ αξίζει να σημειωθεί ότι θεσμοθετείται για πρώτη φορά η χρήση και ισχύς των ηλεκτρονικών σφραγίδων. Επίσης, νομοθετείται για πρώτη φορά,η εξ αποστάσεως ταυτοποίηση – μέθοδος διαδεδομένη στην ΕΕ –και δημιουργούνταιοι συνθήκες για να αναπτυχθούν, τόσο στο ιδιωτικό όσο και στον δημόσιο τομέα, νέες ηλεκτρονικές υπηρεσίες.
-Θεσμοθέτηση ηλεκτρονικής υπηρεσίας συστημένης παράδοσης
Εισάγεται η ηλεκτρονική υπηρεσία συστημένης παράδοσης: ό,τι αποτελεί το σημερινό συστημένο ταχυδρομείο, μπορεί να αποτελέσει η υπηρεσία συστημένης παράδοσης για τον ηλεκτρονικό κόσμο. Στόχος να αποτελέσει ένα ασφαλές ηλεκτρονικό “κανάλι επικοινωνίας” του Δημοσίου με τους πολίτες και τις επιχειρήσεις. Μέχρι τώρα η ως άνω υπηρεσία,μολονότι προβλεπόταν στον ευρωπαϊκό κανονισμό, παρέμεινε αναξιοποίητη. Με τον Κώδικα Ψηφιακής Διακυβέρνησης δημιουργούνται οι συνθήκες για να αναπτυχθεί τόσο στο ιδιωτικό όσο και στον δημόσια τομέα. Ειδικότερα στο δημόσιο παρέχονται νέες δυνατότητες ηλεκτρονικής διεπαφής Δημοσίου και πολιτών/επιχειρήσεων. Στόχος ο διοικητικός έλεγχος να γίνεται ηλεκτρονικά.
-Νέα Αρχή Πιστοποίησης Ελληνικού Δημοσίου (ΑΠΕΔ)
Στο πλαίσιο εισαγωγής της νομοθεσίας για τις υπηρεσίες εμπιστοσύνης, εντάσσεται ο εκσυγχρονισμός της ΑΠΕΔ (Αρχή Πιστοποίησης του Ελληνικού Δημοσίου), δηλαδή του δημόσιου παρόχου υπηρεσιών εμπιστοσύνης που λειτουργεί στο Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης. Η νέα ΑΠΕΔ εναρμονίζεται με τα τελευταία πρότυπα με στόχο την εξωστρέφειά της, ώστε να αποτελέσει έναν ανταγωνιστικό εγκεκριμένο πάροχο υπηρεσιών εμπιστοσύνης – υπενθυμίζουμε ότι πρόκειται για δομή της κεντρικής διοίκησης υπό την σκέπη του Υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης.
-Ενσωμάτωση νέας Οδηγίας (2019/1024) για τα Ανοικτά Δεδομένα
Βασικό στοιχείο η καθιέρωση και ενδυνάμωση/διεύρυνση της αρχής της ανοικτής (και κατά κανόνα δωρεάν) διάθεσης και περαιτέρω χρήσης των εγγράφων, πληροφοριών και δεδομένων που βρίσκονται στην κατοχή των φορέων του δημόσιου τομέα, ενώ προστίθενται στο πεδίο εφαρμογής οι ΔΕΚΟ του ν. 3429/2005 καθώς και τα ερευνητικά ιδρύματα του ν. 4386/2014. Οι περαιτέρω αλλαγές που επέρχονται σε σχέση με το υφιστάμενο νομοθετικό πλαίσιο, επικεντρώνονται στους ακόλουθους τομείς: (α) παροχή πρόσβασης σε δυναμικά δεδομένα (δεδομένα που συνεχώς μεταβάλλονται σε πραγματικό χρόνο, όπως περιβαλλοντικά, μετεωρολογικά, κυκλοφοριακά δεδομένα και δεδομένα αισθητήρων) σε πραγματικό χρόνο μέσω κατάλληλων τεχνικών μέσων και αφού προηγηθεί επαλήθευσή τους και (β) αύξηση της διάθεσης δεδομένων υψηλής αξίας του δημόσιου τομέα για περαιτέρω χρήση, συμπεριλαμβανομένων των δεδομένων από δημόσιες επιχειρήσεις, ερευνητικούς οργανισμούς και οργανισμούς χρηματοδότησης της έρευνας. Ιδιαίτερη βαρύτητα δίνεται στη ανοικτή διάθεση συνόλων δεδομένων υψηλής αξίας του δημόσιου τομέα, λόγω των πολλαπλασιαστικών επιδράσεων της περαιτέρω χρήσης τους για την κοινωνία, το περιβάλλον και την οικονομία, κυρίως λόγω της καταλληλότητάς τους για τη δημιουργία υπηρεσιών και εφαρμογών προστιθέμενης αξίας καθώς και νέων, ποιοτικών και αξιοπρεπών θέσεων εργασίας.
-Θεσμοθέτηση Μητρώου Διοικητικών Διαδικασιών Δημοσίου
Στο Μητρώο αυτό καταχωρούνται όλες οι ψηφιακές ή φυσικές διαδικασίες του Δημοσίου τομέα ανεξαρτήτως εάν αφορούν παροχή δημόσιας υπηρεσίας σε πολίτες ή φορείς του ιδιωτικού τομέα ή εσωτερικές διαδικασίες του δημοσίου τομέα. Ουδεμία παρέκκλιση δεν μπορεί να υπάρξει κατά την εφαρμογή της διαδικασίας από οποιαδήποτε αρμόδια υπηρεσία του Δημοσίου. Αυτό σημαίνει ότι ο πολίτης μπορεί να γνωρίζει με βεβαιότητα τη διαδικασία που απαιτείται για τη συναλλαγή του με το Δημόσιο χωρίς να εκτίθεται σε φαινόμενα αυθαιρεσίας και περιττής γραφειοκρατίας.
-Θεσμοθέτηση Μητρώου Επικοινωνίας Πολιτών
Αποτελεί το μοναδικό σημείο της Δημόσιας Διοίκησης, όπου ο πολίτης θα δηλώνει τα στοιχεία επικοινωνίας του (διεύθυνση, τηλέφωνο, email). Όλοι οι δημόσιοι φορείς θα χρησιμοποιούν αποκλειστικά αυτό το μητρώο, για να ενημερώνονται για τα στοιχεία επικοινωνίας των πολιτών, χωρίς να απαιτείται οι πολίτες να δηλώνουν ή να επικαιροποιούν ξεχωριστά σε κάθε φορέα τα στοιχεία επικοινωνίας τους.
-Κατάργηση της χρήσης του φαξ στο δημόσιο
Το φαξ αποτελεί πλέον έναν απαρχαιωμένο τρόπο επικοινωνίας. Εφεξής, παρέχονται άλλες δυνατότητες επικοινωνίας των φορέων του δημόσιου τομέα μεταξύ τους (διασύνδεση πρωτοκόλλων των φορέων μέσω του ΚΣΗΔΕ) και με τους πολίτες και επιχειρήσεις μέσω της Ενιαίας Ψηφιακής Πύλης της Δημόσιας Διοίκησης ή μέσω email.
-Ενδυνάμωση της Ενιαίας Ψηφιακής Πύλης (gov.gr)
Το νέο εργαλείο για την πραγματική ψηφιακή διακυβέρνηση, η αποκλειστική πύλη παροχής ψηφιακών υπηρεσιών προς πολίτες/επιχειρήσεις, θεσπίστηκε με το άρθ 52 του ν. 4635/2019. Πλέον, εισάγονται περαιτέρω ρυθμίσεις για τη λειτουργία της, βασικά στοιχεία: δυνατότητα έκδοσης εγγράφων/αιτήσεων από φυσικά πρόσωπα, ισχυρές μέθοδοι αυθεντικοποίησης ώστε να υπάρχει η μέγιστη βεβαιότητα για την ταυτότητα του φυσικού προσώπου που χρησιμοποιεί κάθε υπηρεσία)
-Υποχρέωση παροχής ψηφιακών δημοσίων υπηρεσιών κάτω από την ομπρέλα της ΕΨΠ (gov.gr)
Η Ενιαία Ψηφιακή Πύλη της Δημόσιας Διοίκησης (gov.gr – ΕΨΠ) αποτελεί την αποκλειστική πύλη παροχής ψηφιακών δημόσιων υπηρεσιών προς πολίτες/επιχειρήσεις. Εισάγονται περαιτέρω ρυθμίσεις για τη λειτουργία της με βασικά στοιχεία τη δυνατότητα έκδοσης εγγράφων/αιτήσεων από φυσικά ή νομικά πρόσωπα και την καθιέρωση ισχυρών μεθόδων επαλήθευσης της ταυτότητας του συναλλασσομένου προσώπου (αυθεντικοποίηση), ώστε να υπάρχει η μέγιστη βεβαιότητα για την ταυτότητα του προσώπου που χρησιμοποιεί κάθε υπηρεσία.
-Μονιμοποίηση των νέων ψηφιακών υπηρεσιών που είχαν θεσμοθετηθεί με ΠΝΠ για την αντιμετώπιση των συνεπειών της κρίσης του COVID-19
Κωδικοποιούνται οι διατάξεις της από 20.3.2020 ΠΝΠ για τις πρώτες ψηφιακές δημόσιες υπηρεσίες μέσω της ΕΨΠ: (α) Ηλεκτρονική υπεύθυνη δήλωση, (β) Ηλεκτρονική εξουσιοδότηση, (γ) άυλη συνταγογράφηση, (δ) KYC. Εφεξής, δεν απαιτείται η φυσική παρουσία του πολίτη στις αρμόδιες αρχές για την επικύρωση του γνήσιου της υπογραφής σε υπεύθυνες δηλώσεις και εξουσιοδοτήσεις, καθώς η αυθεντικοποίηση που πραγματοποιείται για τη χρήση των ψηφιακών δημόσιων υπηρεσιών της ΕΨΠ έχει την ίδια ισχύ με την βεβαίωση γνήσιου υπογραφής του άρθρου 11 του ν. 2690/1999 (Α’ 45). Πρόκειται για καινοτομία, απαραίτητη για την παροχή ψηφιακών υπηρεσιών με τα εχέγγυα που απαιτούν οι κείμενες διατάξεις για τη διοικητική δράση. KYC: Παρέχεται η δυνατότητα να διεξάγονται ηλεκτρονικά από τις Τράπεζες τα μέτρα δέουσας επιμέλειας που προβλέπει η νομοθεσία για τη νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες, διευκολύνοντας τις σχετικές τραπεζικές διαδικασίες και εξουδετερώνοντας τα αντίστοιχα κόστη τόσο των τραπεζών όσο και των πολιτών/επιχειρήσεων. Η σχετική πρωτοβουλία έχει ολοκληρωθεί θεσμικά μετά από στενή συνεργασία με την Τράπεζα της Ελλάδος και την Ελληνική Ένωση Τραπεζών.
-Θεσμοθέτηση της Υποχρέωσης Ομοιομορφίας ιστοσελίδων Κεντρικής Διοίκησης πλην ΑΕΙ/ερευνητικών και Πολιτισμού
Οι ιστοσελίδες των φορέων του δημόσιου τομέα ακολουθούν ενιαίους κανόνες και υποχρεώσεις. Οι ψηφιακές δημόσιες υπηρεσίες δεν παρέχονται μέσα από τις ιστοσελίδες του Δημοσίου, αλλά από πλατφόρμες και κυρίως μέσα από την Ενιαία Ψηφιακή Πύλη της Δημόσιας Διοίκησης.
-ΝΕΑ Διαύγεια: κατάργηση δημοσίευσης ατομικών πράξεων σε ΦΕΚ (πλην εξαιρέσεων)
Εντάσσεται το νομοθετικό πλαίσιο της Διαύγειας στο νέο νόμο. Επιπλέον, καταργείται η υποχρέωση δημοσίευσης ατομικών διοικητικών πράξεων σε ΦΕΚ (πλην ελαχίστων εξαιρέσεων). Η διαδικασία δημοσίευσης των ατομικών διοικητικών πράξεων απλουστεύεται μέσω της δημοσίευσης αποκλειστικά στη Διαύγεια. Ο χρόνος εφαρμογής της απλούστευσης αυτής θα καθοριστεί σε συνεργασία με τη Γενική Γραμματεία Νομικών και Κοινοβουλευτικών Θεμάτων.
-Θεσμοθέτηση Προσωπικού Αριθμού (ΠΑ) για τους πολίτες
Καθιερώνεται προσωπικός αριθμός (ΠΑ) για την ταυτοποίηση των φυσικών προσώπων, με σκοπό την παροχή υπηρεσιών από φορείς του δημόσιου και του ευρύτερου δημόσιου τομέα. Ο ΠΑ αποδίδεται δε μία φορά στο φυσικό πρόσωπο και δεν μεταβάλλεται. Ο ΠΑ αποδίδεται σε κάθε φυσικό πρόσωπο που δικαιούται Αριθμό Φορολογικού Μητρώου (ΑΦΜ) ή Αριθμό Μητρώου Κοινωνικής Ασφάλισης (ΑΜΚΑ). Σε όσα φυσικά πρόσωπα έχει αποδοθεί ΑΦΜ, αυτός αποτελεί τον ΠΑ. Σε όσα φυσικά πρόσωπα έχει αποδοθεί μόνο ΑΜΚΑ, τους αποδίδεται ο ΠΑ σύμφωνα με διαδικασία που ορίζεται σε απόφαση. Ο ΠΑ δεν συνεπάγεται αυτοδικαίως τη χορήγηση δικαιωμάτων ή την επιβολή υποχρεώσεων στον κάτοχό του. Οι όροι και οι προϋποθέσεις για τα δικαιώματα και υποχρεώσεις του κατόχου του ΠΑ ρυθμίζονται από την κείμενη φορολογική, εργατική και ασφαλιστική νομοθεσία. Ο ΠΑ θα αντικαταστήσει τον ΑΦΜ των φυσικών προσώπων και τον ΑΜΚΑ σταδιακά και με πλήρη αντικατάσταση εντός μιας διετίας.
-Θεσμοθέτηση του CloudFirstPolicy για το δημόσιο
Το νομοσχέδιο υιοθετεί την καλή πρακτική, διεθνώς, του cloud first policy. Κανόνας είναι η προτεραιότητα στην επιλογή υπηρεσιών νέφους από όλους τους δημόσιους φορείς με την υποχρέωση χρήσης είτε των κεντρικών υποδομών κυβερνητικού νέφους (G-Cloud) της Γενικής Γραμματείας Πληροφοριακών Συστημάτων Δημόσιας Διοίκησης, είτε άλλων υποδομών public cloud από πιστοποιημένους παρόχους, στο πλαίσιο των συμβάσεων που συνάπτει η ΓΓΠΣΔΔ με αυτούς. Υιοθετείται η αλλαγή της τιμής μονάδας του υπολογισμού της παροχής υπηρεσιών νέφους.
-Ενσωμάτωση της Οδηγίας για τις Ηλεκτρονικές Επικοινωνίες (2018/1972)
Ο Κώδικας Ηλεκτρονικών Επικοινωνιών ενσωματώνει στο ελληνικό Δίκαιο την Οδηγία (ΕΕ) 2018/1972 της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη θέσπιση Ευρωπαϊκού Κώδικα Ηλεκτρονικών Επικοινωνιών (προθεσμία ενσωμάτωσης: 21/12/2020) και αντικαθιστά το μεγαλύτερο μέρος του ν. 4070/2012 «Ρυθμίσεις Ηλεκτρονικών Επικοινωνιών Μεταφορών, Δημοσίων Έργων και άλλες διατάξεις» (Α’ 82). Ο Κώδικας εκσυγχρονίζει το ρυθμιστικό πλαίσιο θεσπίζοντας σαφείς και ενιαίους κανόνες με τους ακόλουθους στόχους: (α) προώθηση των επενδύσεων στα δίκτυα πολύ υψηλής χωρητικότητας, (β) τόνωση του ανταγωνισμού και ανάπτυξη της αγοράς ηλεκτρονικών επικοινωνιών, και (γ) προστασία των τελικών χρηστών – καταναλωτών, ώστε πολίτες και επιχειρήσεις να μπορούν να απολαμβάνουν υψηλής ποιότητας συνδεσιμότητα και αυξημένη επιλογή καινοτόμων ψηφιακών υπηρεσιών, σε ανταγωνιστικές τιμές.
