Η υγειονομική κρίση, Θεού θέλοντος και καιρού επιτρέποντος που λέει ο λαός, θα ελεγχθεί τουλάχιστον σε αυτή την πρώτη της φάση.
Σε τρεις-τέσσερις εβδομάδες το πολύ, η οικονομική και η κοινωνική ζωή θα εισέλθουν λογικά σε φάση σχετικής ομαλοποίησης και σταδιακής απαλλαγής – με κανόνες βεβαίως – από το βασανιστικό μέτρο της κοινωνικής αποστασιοποίησης.
Ωστόσο οι πολλές συνέπειες της πανδημίας δεν θα αρθούν, αντιθέτως θα συνεχίσουν να επιδρούν κατά τρόπο σημαντικό τόσο στην οικονομία όσο και στην κοινωνία.
Συνδυαζόμενες δε με τις γενικότερες επιδράσεις σε ολόκληρο τον κόσμο, τις πολλές αναστατώσεις που μεταφέρει διεθνώς το «κλείδωμα» των πάσης φύσεως αγορών, αλλά και τις γεωπολιτικές ανακατατάξεις και τις ιδεολογικο-πολιτικές μετατοπίσεις που κατά τα φαινόμενα θα προκαλέσει, θα επιτείνουν την προβληματικότητα των ήδη βεβαρημένων συνθηκών.
Κοινή είναι η πεποίθηση ότι το σοκ της πανδημίας θα αφήσει πίσω του αμέτρητα συντρίμμια, πιο υπερχρεωμένα κράτη, κατεστραμμένες επιχειρήσεις, στρατιές ανέργων και κατ’ επέκταση χαμηλότερα εισοδήματα, μικρότερη κατανάλωση και υφεσιακές συνθήκες στις περισσότερες των χωρών.
Οι αλλαγές κατά συνέπεια σε κοινωνικό επίπεδο θα είναι μεγάλες και θα απαιτήσουν πολύ διαφορετικές πολιτικές από τις μέχρι τον περασμένο Φεβρουάριο εφαρμοζόμενες διεθνώς.
Επιπλέον ο φιλελευθερισμός θα υποχωρήσει υπό το βάρος της σχεδόν ολοκληρωτικής παρέμβασης του κράτους για την αντιμετώπιση της πανδημίας και οι απαιτήσεις για περισσότερο και αποτελεσματικότερο κοινωνικό κράτος θα πολλαπλασιαστούν.
Η αίσθηση που υπάρχει σε όσους παρακολουθούν από κοντά τις διεθνείς εξελίξεις είναι ότι η Κίνα θα ανακάμψει ταχύτερα από όλους και οι ΗΠΑ, λόγω ιδιοσυγκρασίας αλλά και της ευελιξίας που τις χαρακτηρίζει, θα βρουν ταχύτερα τον δρόμο της οικονομικής ανάπτυξης, παρότι, όπως όλα δείχνουν, θα δοκιμαστούν περισσότερο από όλες τις άλλες χώρες. Κατά μια εκδοχή μάλιστα, ίσως εξέλθουν πιο επιθετικές και διεκδικητικές από αυτή την κρίση. Αντιθέτως, κοινή είναι η πεποίθηση ότι η Ευρώπη αν δεν ξεπεράσει γρήγορα τις όποιες αναστολές και αγκυλώσεις της θα αργήσει να συνέλθει.
Σε αυτό το περιβάλλον οι προοπτικές δεν είναι οι καλύτερες για εμάς. Η Ελλάδα κατά πάσα βεβαιότητα μετά την κρίση του κορωνοϊού θα είναι η ευρωπαϊκή χώρα με το υψηλότερο δημόσιο χρέος, με τη μεγαλύτερη ανεργία και θα πρέπει να είναι ευχαριστημένη αν δημοσιονομικά, ως προς τα ελλείμματά της δηλαδή, διατηρηθεί στον μέσο κοινοτικό όρο. Και θα πληγεί περισσότερο γιατί απλούστατα είναι εξαρτημένη από τις υπηρεσίες, από τον τουρισμό ιδιαιτέρως, από τις μεταφορές και βεβαίως από την κατανάλωση.
Ολο το οικοσύστημα λοιπόν γύρω από τον τουρισμό, τις μεταφορές και το εμπόριο θα δοκιμαστεί πολλαπλώς στην επόμενη φάση και θα οδηγήσει κατά πάσα βεβαιότητα σε μείωση εισοδημάτων και κατ’ επέκταση της κατανάλωσης. Από αυτή την άποψη έχει εξαιρετική σημασία το «ξεκλείδωμα» της οικονομίας να γίνει με τους καλύτερους δυνατούς όρους, να επιτρέψει την επάνοδο της πλειονότητας των εργαζομένων στις εργασίες τους και βεβαίως να υποστηριχθούν κατά το δυνατόν οι επιχειρήσεις να διατηρήσουν ενεργές τις δραστηριότητές τους και έτσι να ελεγχθούν κατά το δυνατόν οι απώλειες.
Χωρίς αμφιβολία η Ελλάδα έχει μπροστά της οικονομικό Γολγοθά. Αυτή είναι η αλήθεια και καλόν είναι να τη γνωρίζουν όλοι. Με την ελπίδα να συμπεριφερθούν αναλόγως.
Από αυτή την άποψη έχει εξαιρετική σημασία η χρήση όλων των εργαλείων που προσφέρονται και θα προσφερθούν από την Ευρώπη, αλλά και των τραπεζών και του κράτους η ευελιξία και η συνεισφορά. Δεν υπάρχει πια χώρος για αναστολές και αγκυλώσεις. Οσο καλύτερα ελεγχθεί η φάση του «ξεκλειδώματος» τόσο ευχερέστερες θα είναι η ανάκαμψη και η επιστροφή στις προ κορωνοϊού συνθήκες.
ΤΟ ΒΗΜΑ
