Πολλές χώρες του κόσμου έχουν ήδη βιώσει την κορφύφωση της πανδημίας του νέου κορωνοϊού, όμως για άλλες τα χειρότερα βρίσκονται μπροστά, και παρά τις όποιες ελπίδες γεννά το γεγονός ότι οι υψηλότερες θερμοκρασίες επιβραδύνουν τη διασπορά του Covid-19, στο νότιο ημισφαίριο η ασθένεια εξαπλώνεται ραγδαία. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η Κένυα και η Βραζιλία.
Για τις ανεπτυγμένες χώρες -του βόρειου ημισφαιρίου επί το πλείστον- τα αυστηρά περιοριστικά μέτρα έχουν συμβάλει σημαντικά στην επιβράδυνση του ιού. Όμως οι στρατηγικές αυτές δεν λειτουργούν στο μεγαλύτερο μέρος του Παγκόσμιου Νότου όπως αλλιώς ονομάζονται οι αναπτυσσόμενες χώρες και χωρίς να υπάρχει ακόμη εμβόλιο ή φάρμακο, οι εκεί πληθυσμοί είναι απόλυτα εκτεθειμένοι. Είναι τόσο ανίσχυροι μπροστά στον ιό, όσο ήταν κάποτε η ανθρωπότητα μπροστά στην ευλογιά.
Για παράδειγμα, η πολιτική απαγόρευσης κυκλοφορίας, που έχει στόχο να «επιπεδώσει» την καμπύλη της πανδημίας και να διασφαλίσει ότι τα συστήματα υγείας δεν θα καταρρεύσουν υπό το βάρος του όγκου των ασθενών, δεν είναι εφαρμόσιμη σε μεγάλο μέρος του κόσμου. Αντίθετα φαντάζει αδιανόητη. Και εύλογα.
Στις αναπτυσσόμενες χώρες, ένα σημαντικό ποσοστό του πληθυσμού τα βγάζει πέρα με δυσκολία. Εκατομμύρια άνθρωποι εξασφαλίζουν ένα πενιχρό μεροκάματο πουλώντας πράγματα σε δρόμους και πολυσύχναστες αγορές. Εκατομμύρια άνθρωποι πίνουν νερό από κοινόχρηστες βρύσες, χρησιμοποιούν κοινόχρηστες τουαλέτες, δεν διαθέτουν κατάλυμμα με αποχέτευση. Εκατοντάδες εκατομμύρια δεν έχουν καν πρόσβαση σε πόσιμο νερό και ούτε λόγος για να αγοράσουν σαπούνι ή απολυμαντικά χεριών. Μοιραία ύστερα από μερικές μέρες χωρίς κανένα εισόδημα, η πείνα θα τους οδηγήσει πίσω στο δρόμο.
Eνας αναπνευστήρας για 20 εκατομμύρια άτομα
Αλλά ακόμη κι αν η καραντίνα διατηρηθεί ως μέτρο για μεγαλύτερο διάστημα, δεν μπορούν να αλλάξουν και πολλά πράγματα. Για παράδειγμα, στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, για 20 εκατομμύρια άτομα αντιστοιχεί μόνο ένας αναπνευστήρας. Δέκα αφρικανικές χώρες δεν έχουν καν αναπνευστήρες κι ακόμη στην περίπτωση που η εξάπλωση της νόσου είναι δυνατό να επιβραδυνθεί, οι ιατρικές ελλείψεις είναι τόσο μεγάλες, που το σύστημα υγείας δεν θα μπορέσει να ανταποκριθεί επ’ ουδενί στην πανδημία.
Ούτε η πιο αυστηρή καραντίνα δεν θα αποτρέψει μια μαζική υγειονομική κρίση προτού ανακαλυφθεί μια φθηνή θεραπεία ή το εμβόλιο. Όσοι έχουν τη δυνατότητα, θα απομονωθούν στα σπίτια τους ή τις εξοχικές τους κατοικίες, όπως έκαναν οι πλούσιοι Λονδρέζοι κατά τη διάρκεια της πανούκλας τη δεκαετία του 1660.
Ωστόσο το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού, δεν μπορεί να αποφύγει την έκθεση στον ιό. Σε πολλά μέρη της Μέσης Ανατολής και της Αφρικής όπου οι οικονομίες καταρρέουν ενώ μαίνεται η πανδημία, υπάρχει ο επιπρόσθετος κίνδυνος τα κράτη να χάσουν τον έλεγχο ορισμένων εδαφών τους. Φόβοι ότι συμμορίες ναρκωτικών, πολέμαρχοι ή τζιχαντιστικές ομάδες έτοιμες να επέμβουν, γεννώνται εύλογα.
Το επόμενο χρονικό διάστημα, καθώς τα αποθέματα ιατρικού προστατευτικού εξοπλισμού και διαγνωστικών κιτ ανίχνευσης του κορωνοϊού θα μεγαλώνουν, πολλά θα πωλούνται σε τιμή κόστους ή θα δίνονται σε χώρες που τα έχουν μεγαλύτερη ανάγκη. Οι φτωχότερες χώρες θα έχουν την ταχύτερη και φθηνότερη πρόσβαση. Την ίδια ώρα, καθίσταται σαφές ότι αυτές οι χώρες θα χρειαστούν ελάφρυνση των χρεών τους και βοήθεια για τη διαχείριση του κόστους της πανδημίας.
«Φάρμακο η οικονομική ανάπτυξη»
Ωστόσο, όπως αναφέρει σε άρθρο του στην Wall Street Journal o καθηγητής του Bard College Γουόλτερ Ράσελ Μιντ, «αυτό που πραγματικά χρειάζονται αυτές οι χώρες για να αποφύγουν ή τουλάχιστον να μετριάσουν τέτοιες καταστροφές στο μέλλον, είναι το πιο αντιδημοφιλές πράγμα στον κόσμο αυτή τη στιγμή: περισσότερο καπιταλισμό. Ακούμε πολλές χαλαρές συζητήσεις στις πλούσιες χώρες για την υποτιθέμενη ανηθικότητα της ελεύθερης αγοράς. Όμως χωρίς την τεχνολογική πρόοδο που προωθεί ο καπιταλισμος και τους οικονομικούς πόρους που παρέχει, οι πλούσιες χώρες θα ήταν εξίσου αβοήθητες ενώπιον των παγκόσμιων πανδημιών, όπως ήταν οι πρόγονοί μας στη διάρκεια του Μαύρου Θανάτου».
Ο Μιντ υποστηρίζει ότι η οικονομική ανάπτυξη θα καταστεί πιο σημαντική από ποτέ καθώς ο κόσμος θα ανακάμπτει από την πανδημία. Γιατί μόνο αυτή θα μπορέσει να βοηθήσει τις πλούσιες χώρες να ξεπεράσουν το οικονομικό σοκ αυτού του μεγέθους και να εξυπηρετήσουν να τεράστια ποσά χρέους που επωμίστηκαν για να αντιμετωπίσουν την έκτακτη ανάγκη. Για τις φτωχότερες χώρες, η ανάπτυξη έχει μεγαλύτερη σημασία. Χωρίς πολιτικές υπέρ αυτής, ο Παγκόσμιος Νότος θα αντιμετωπίσει την επόμενη πανδημία, όπως αντιμετωπίζει την παρούσα. Βασιζόμενη εν πολλοίς στην καλή προαίρεση των ξένων.
