Ο άτρωτος μέχρι πρόσφατα άνδρας υποκλίνεται με δέος και αγωνία έναντι του COVID -19. Η ανθρωπότητα και ο πολιτισμός της, που ταξιδεύει στα άστρα, απειλείται από έναν αόρατο μικροσκοπικό ιό. Οι πανανθρώπινοι θεσμοί, ανάμεσα στα κράτη και τους λαούς, δοκιμάζουν τις αντοχές τους στον πόλεμο εναντίον της πανδημίας. Οι ανθρώπινες σχέσεις, σε κοινωνικό και οικογενειακό επίπεδο, μεταλλάσσονται.

Η ζωή του ανθρώπινου γένους απειλείται, ενώ επιστήμονες και ερευνητές αναζητούν το αντίδοτο. Τα θύματα είναι πολλά καθώς η εξάπλωση της νόσου έχει προσβάλει μεγάλο μέρος του πληθυσμού. Στο μάτι του κυκλώνα βρίσκεται και πάλι ο άνδρας, παίρνοντας μακράν, την πρώτη θέση στους θανάτους.

Τα στατιστικά στοιχεία μέχρι τώρα δείχνουν ότι άνδρες είναι, στην πλειοψηφία τους οι νεκροί και τα κρούσματα του κορωνοϊού στις χώρες που επλήγησαν περισσότερο από την πανδημία.

Πρόσφατοι αριθμοί δείχνουν τη μεγάλη συσχέτιση του COVID – 19 με το ανδρικό φύλο.

Σύμφωνα με τους ειδικούς, που μελετούν το φαινόμενο, οι πιθανές εξηγήσεις συνοψίζονται ως εξής :
• Οι άνδρες, για κοινωνικούς και πολιτιστικούς λόγους, μπορεί να έχουν εκτεθεί περισσότερο στον νέο κορωνοϊό στο ξέσπασμα της επιδημίας.
• Οι γυναίκες, για βιολογικούς λόγους, μπορεί να παρουσιάζουν μεγαλύτερη αντοχή στις ιογενείς λοιμώξεις χάρη στην προστασία από το χρωμόσωμα Χ και τις ορμόνες του φύλου, οι οποίες παίζουν σημαντικό ρόλο στο ανοσοποιητικό.
Συννοσηρότητα και ο COVID – 19
Σε σχετική έρευνα του νοσοκομείου Jinyintan, στην Ουάν της Κίνας, σε δείγμα 99 ασθενών διαπιστώθηκε ότι οι περισσότεροι είχαν ήδη επιβαρυμένη την υγεία τους.
• Οι 40 από αυτούς είχαν αδύναμη καρδιά ή προβλήματα στις αρτηρίες λόγω καρδιαγγειακών νοσημάτων, καρδιακής ανεπάρκειας ή προηγούμενο εγκεφαλικό επεισόδιο.
• Οι 12 από αυτούς είχαν διαβήτη.

Η αναλογία αυτή επιβεβαιώνεται, με μικρές αποκλίσεις, σε όλο τον πλανήτη. Τα ερωτήματα που προκύπτουν είναι: Γιατί ο ιός προτιμάει τους άνδρες; Γιατί οι άνδρες είναι περισσότερο ευάλωτοι στην πανδημία ;

Το κοινωνικό πορτραίτο του άνδρα

Οι άνδρες επένδυαν ανέκαθεν στον δημόσιο βίο, μαθαίνοντας αναγκαστικά τις δεξιότητες που χρειαζόταν για να επιβιώσουν εκεί – άλλοτε την τέχνη του πολέμου και άλλοτε την αγριάδα της επιτυχίας και του ανταγωνισμού, παραβλέποντας τις βαθύτερες συναισθηματικές τους ανάγκες.

Αιώνες τώρα παραμένουν εγκλωβισμένοι σε κοινωνικά στερεότυπα και πεποιθήσεις, που τους θέλουν δυνατούς και άτρωτους, αποφεύγοντας να δείξουν πώς αισθάνονται. Οι άνδρες κλείνουν βαθιά μέσα τους τον πόνο, τη θλίψη, τον φόβο και άλλα οδυνηρά συναισθήματα. Τις περισσότερες φορές επιλέγουν να δραπετεύσουν από αυτά αντί να τα διαχειριστούν. Στρέφονται σε δραστηριότητες που τους ανακουφίζουν προσωρινά ή εκτρέπουν την προσοχή τους από την εστία της έντασης και της δυσφορίας, βρίσκοντας καταφύγια όπως η έντονη εργασιακή ενασχόληση, το κάπνισμα, το αλκοόλ, η χρήση ουσιών κ.α., καταστάσεις που επιβαρύνουν τη σωματική και ψυχική τους υγεία.

Ο σύγχρονος άνδρας, επιπλέον , έρχεται αντιμέτωπος με τις ραγδαίες εξελίξεις και ανακατατάξεις μιας πραγματικότητας που διαρκώς αλλάζει (π.χ οι αλλαγές στους ρόλους των δύο φύλων, τα καινούργια πρότυπα και αξίες, η τεχνολογική και επιστημονική πρόοδος). Οι αλλαγές αυτές τον βρίσκουν απροετοίμαστο να αντεπεξέλθει στην καινούργια πραγματικότητα, δημιουργώντας του σύγχυση, αγωνία, αλλά και απειλή μπροστά στην αποδυνάμωση του παραδοσιακού ρόλου του.

Ο αντίκτυπος

Λόγω των κοινωνικών στερεοτύπων, οι άνδρες αποφεύγουν να δείξουν πώς αισθάνονται και κρύβουν τη φυσική και συναισθηματική τους αδυναμία.

Ο ανταγωνισμός και το κυνήγι της επιτυχίας, σε συνδυασμό με την καταστολή των συναισθημάτων τους, αποτελούν μια ιδιαίτερα στρεσογόνο κατάσταση, η οποία δρα επιζήμια στην ψυχική και σωματική τους υγεία. Δεν είναι τυχαίο, επομένως, ότι οι άνδρες έχουν μικρότερη διάρκεια ζωής σε σχέση με τις γυναίκες, ενώ το άγχος, η κατάθλιψη και ασθένειες, όπως τα καρδιαγγειακά και εγκεφαλικά επεισόδια τους χτυπούν με σφοδρότητα.

Μεγάλη είναι η ανησυχία των επαγγελματιών της δημόσιας υγείας παγκοσμίως, για την ευαλωτότητα των ανδρών, τόσο σε σωματικό όσο και σε ψυχικό επίπεδο. Μελέτες για τη σχέση του ανδρισμού με συμπεριφορές υψηλού κινδύνου για την υγεία παρουσιάζουν στοιχεία, σύμφωνα με τα οποία τα υψηλά ποσοστά θνησιμότητας στους άνδρες αποδίδονται σε συγκεκριμένους παράγοντες, όπως η τάση τους για επικίνδυνες και ριψοκίνδυνες συμπεριφορές, το γεγονός ότι δεν ακολουθούν υγιεινό τρόπο ζωής, αποφεύγοντας οποιαδήποτε προληπτικά μέτρα για την υγεία τους, καθώς και η συνήθειά τους να μη ζητούν βοήθεια όταν τη χρειάζονται, ακολουθώντας τους άγραφους νόμους της παραδοσιακής ανδρικής συμπεριφοράς.

Στα πλαίσια αυτών των κοινωνικών στερεοτύπων και συμπεριφορών, ο άνδρας βρίσκεται ψυχικά και σωματικά αδύναμος, τρωτός και ευάλωτος μπροστά στη σημερινή απειλή της πανδημίας.
Ίσως, η κρίση που βιώνουμε αποτελέσει ένα μεταβατικό στάδιο, απαραίτητο για την αφύπνιση της ανθρώπινης συνείδησης και την ανατροπή δυσλειτουργικών μοντέλων διαβίωσης, επικοινωνίας και συμπεριφοράς, και μπορέσει να προσφέρει χώρο για αναστοχασμό και επανεξέταση του νοήματος και του σκοπού της ανθρώπινης ύπαρξης.

Η αιώνια πάλη του άνδρα έγκειται στον δύσκολο αγώνα που έχει και οφείλει να δώσει για να πάψει να θεωρεί ντροπή τις ευαισθησίες ή τις αδυναμίες του. Η καινούργια παλαίστρα προϋποθέτει γνώση της ψυχικής του κατάστασης για να κατανοήσει τα αδιέξοδα αλλά και τις ανάγκες της ζωής του και να τα διαχειριστεί αποτελεσματικά και σωτήρια.

Η ψυχοθεραπεία, λαμβάνοντας υπόψη τις έρευνες και μελέτες για την κατανόηση του ανδρικού ψυχισμού και ενσωματώνοντας στην πρακτική της ενδιαφέροντα ευρήματα για την κατασκευή του εγκεφάλου, συνιστά μια αποτελεσματική και κλινικά αποδεδειγμένη μέθοδο διαχείρισης των δυσλειτουργιών, τόσο σε ατομικό όσο και σε οικογενειακό επίπεδο.

Μέσα από την κλινική μου ιδιότητα, τις τελευταίες δεκαετίες, από την άμεση συνδιαλλαγή μου με τους άνδρες, γίνομαι μάρτυρας μιας νέας ΄΄ ανδρικής κοσμογονίας ΄΄ όπου η στείρα και διχοτομημένη ανδρική οντότητα σιγά –σιγά ανακατασκευάζεται σε μια νέα, πιο συμφιλιωμένη και ολοκληρωμένη.

Η κ. Ελισάβετ Μπαρμπαλιού είναι Ψυχολόγος – Ψυχοθεραπεύτρια- Συγγραφέας.