Για την κοινή γνώμη η ιστορία της προέλευσης του κορωνοϊού μοιάζει πλέον γνωστή: Στα τέλη του 2019, ένας άνθρωπος βρέθηκε στην παγκοσμίου φήμης αγορά της Ουχάν. Εκεί, η αλληλεπίδρασή του με κάποιο εξωτικό ζώο, τον μετέτρεψε στον πρώτο φορέα του ιού.
Τα υπόλοιπα αποτελούν ιστορία – συγκεκριμένα την τρομερή ιστορία που εξακολουθούμε να βιώνουμε, με τον κοροναϊό να εξαπλώνεται από την πρωτεύουσα της επαρχίας Χουμπέι της Κίνας σε ολόκληρο τον κόσμο και να μετατρέπεται στην πανδημία που έχει ήδη σκοτώσει περίπου 80.000 ανθρώπους.
Η περίπτωση του παγκολίνου
Εικόνες των παγκολίνων, των φολιδωτών θηλαστικών που μοιάζουν με μυρμηγκοφάγους βρήκαν το δρόμο τους για τα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων, οι οποίες υπονοούσαν ότι το συγκεκριμένο ζώο αποτέλεσε τον ενδιάμεσο κρίκο για τη μεταφορά του ιού στους ανθρώπους.
Ωστόσο εξακολουθούμε να μην γνωρίζουμε με βεβαιότητα πολλές πτυχές της ιστορίας του Covid-19, συμπεριλαμβανομένου του ζώου που επέτρεψε στον ιό να περάσει στον άνθρωπο. Οι επιστήμονες προσπαθούν σκληρά να τις αποκαλύψουν καθώς γνωρίζουν καλά ότι η εξιχνίαση της αρχής μιας πανδημίας μπορεί να αποβεί κεντρική στην αποτροπή της επόμενης.
Ο καθηγητής Stephen Turner, επικεφαλής του τμήματος Μικροβιολογίας του Πανεπιστημίου Monash στην Μελβούρνη πιστεύει ότι κατά πάσα πιθανότητα όλα ξεκίνησαν από τις νυχτερίδες.
Όμως εκεί τελειώνει και η βεβαιότητά μας, τονίζει.
Όσον αφορά την υπόθεση ότι ο ιός ξέσπασε για πρώτη φορά στην αγορά της Ουχάν μετά την αλληλεπίδραση ενός ανθρώπου με κάποιο ζώο, ο Turner εξηγεί πως “σε καμία περίπτωση δεν το γνωρίζουμε με βεβαιότητα”.
“Μέρος του προβλήματος είναι ότι οι πληροφορίες μας είναι τόσο καλές όσο η επιτήρηση”, εξηγεί, ενώ προσθέτει πως τέτοιοι ιοί κυκλοφορούν διαρκώς στο ζωικό βασίλειο.
Η σημασία της καταγωγής του ιού
Το γεγονός ότι ο ιός μόλυνε μια τίγρη στον ζωολογικό κήπο της Νέας Υόρκης μας δείχνει τον τρόπο με τον οποίο οι ιοί μεταπηδούν από το ένα είδος στο άλλο. “Το να αντιληφθούμε το εύρος των ειδών που μπορεί να προσβάλει αυτός ο ιός, είναι σημαντικό καθώς μας βοηθά να καταλάβουμε και από πού ξεκίνησε”.
Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι το πιθανότερο είναι ο ιός να ξεκίνησε από τις νυχτερίδες, όμως πρώτα πέρασε από κάποιο ενδιάμεσο ζώο, όπως ακριβώς είχε γίνει και με έναν προηγούμενο κοροναϊό: Την επιδημία του SARS το 2002. Τότε, ο ιός είχε μεταπηδήσει από ένα είδος νυχτερίδας σε ένα είδος μοσχογαλής πριν προσβάλει τους ανθρώπους.
Το ζώο που έχει… κατηγορηθεί για τη μετάδοση του ιού στον άνθρωπο είναι ο παγκολίνος. Η Διεθνής Ένωση Προστασίας της Φύσης τονίζει ότι πρόκειται για το “θηλαστικό που πωλείται παράνομα με τη μεγαλύτερη συχνότητα σε όλο τον κόσμο”, ενώ είναι δημοφιλής για το κρέας του αλλά και για τις υποτιθέμενες φαρμακευτικές ιδιότητες των φολίδων του.
Σύμφωνα με το Nature, οι παγκολίνοι δεν ανήκουν στα είδη που πωλούνται επισήμως στην αγορά της Ουχάν, αν και αυτό δεν θα πρέπει να μας ξαφνιάζει, καθώς το εμπόριο του συγκεκριμένου ζώου είναι παράνομο.
“Δεν μας είναι ξεκάθαρο αν το ενδιάμεσο είδος ήταν οι καημένοι οι παγκολίνοι”, σημειώνει ο Turner. “Είτε πέρασε πρώτα από κάποιο άλλο είδος, όπως ο παγκολίνος ή πέρασε απ’ ευθείας στους ανθρώπους και μεταλλάχθηκε μέσα σε αυτούς”.
Άλλα ενδεχόμενα
Ο καθηγητής Edward Holmes, του Πανεπιστημίου του Σίδνεϊ, ήταν μέλος της ερευνητικής ομάδας μιας μελέτης του Nature, η οποία εξέτασε την πιθανή καταγωγή του ιού, ελέγχοντας το γονιδίωμά του. Μέσω των κοινωνικών δικτύων, επιμένει πως η ταυτότητα του είδους που μετέδωσε τον ιό στον άνθρωπο παραμένει αβέβαιη.
Μια στατιστική μελέτη εξέτασε τα χαρακτηριστικά του ιού τα οποία του επέτρεψαν να προσκολλάται σε ανθρώπινα κύτταρα.
Οι παγκολίνοι ήταν ικανοί να αναπτύξουν αυτό το χαρακτηριστικό. Εξίσου ικανές όμως ήταν και οι γάτες, τα βουβάλια, τα βοοειδή, οι κατσίκες, τα πρόβατα και τα περιστέρια.
Μια άλλη μελέτη ισχυρίζεται ότι έχει “αθωώσει” τον παγκολίνο μια και καλή, καθώς δείγματα παρόμοιων ιών που ελήφθησαν από παγκολίνους δεν περιείχαν μια συγκεκριμένη αλυσίδα αμινοξέων, η οποία βρίσκεται στον ιό που προσβάλλει αυτή τη στιγμή τον ανθρώπινο πληθυσμό.
Υπήρξε ενδιάμεσο είδος;
Η μελέτη στην οποία εργάστηκε ο Holmes τονίζει ότι το σενάριο στο οποίο ένας πελάτης της αγοράς της Ουχάν αλληλεπίδρασε με ένα ζώο – φορέα του ιού δεν είναι παρά ένα από τα ενδεχόμενα για την καταγωγή του νέου κοροναϊού.
Άλλωστε υπάρχει το ενδεχόμενο ο ιός να πέρασε απ’ ευθείας στους ανθρώπους και να προσαρμόστηκε στον οργανισμό τους καθώς μεταπηδούσε από το ένα άτομο στο άλλο.
“Από τη στιγμή που ο ιός καταφέρνει να μεταλλαχθεί επαρκώς, η πανδημία μπορεί να ξεκινήσει και να παράξει μια αρκετά μεγάλη ομάδα πρώτων κρουσμάτων, ώστε να πυροδοτήσει το σύστημα επιτήρησης που εντόπισε το πρώτο κρούσμα”, εξηγούν οι ερευνητές.
Η ανάλυση των πρώτων 41 ασθενών του νέου κοροναϊού που δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό The Lancet ανακάλυψε ότι οι 27 από αυτούς είχαν εκτεθεί άμεσα στην αγορά της Ουχάν. Όμως η ίδια ανάλυση σημειώνει ότι το πρώτο επιβεβαιωμένο κρούσμα δεν είχε βρεθεί στον συγκεκριμένο χώρο.
Αυτός είναι ίσως ένας ακόμη λόγος να αμφισβητούμε την αρχική θεωρία.
Ο καθηγητής Stanley Perlman, κορυφαίος ανοσολόγος στο Πανεπιστήμιο της Αϊόβα και ειδικός στα προηγούμενα ξεσπάσματα κοροναϊών που προήλθαν από ζώα, δήλωσε στον Guardian ότι δεν μπορούμε να αποκλείσουμε το ενδεχόμενο η σύνδεση του ιού με την αγορά της Ουχάν να έγινε τυχαία, αλλά ότι μοιάζει λιγότερο πιθανό, καθώς το γενετικό υλικό του ιού εντοπίστηκε στο περιβάλλον της αγοράς.
Ο Perlman δήλωσε στην αυστραλιανή έκδοση του Guardian ότι πιστεύει ότι υπήρχε όντως ένα ενδιάμεσο ζώο. Όμως προσθέτει ότι ενώ οι παγκολίνοι είναι… υποψήφιοι για τη θέση, δεν έχει αποδειχθεί η ενοχή τους.
“Υποψιάζομαι ότι η μετάλλαξη του ιού συνέβη στο ενδιάμεσο ζωό – αν υπήρξε τέτοιο. Δεν έχουν υπάρξει σημαντικές αλλαγές στον ιό κατά τη διάρκεια των τριών πρώτων μηνών της πανδημίας, πράγμα που δείχνει ότι ο ιός ήταν καλά προσαρμοσμένος στον ανθρώπινο οργανισμό”.
O Turner προσθέτει: “Έχουμε ανακαλύψει τους προγόνους του ιού, όμως αν είχαμε ευρύτερη γνώση της δράσης του σε άλλα είδη, ίσως να μαθαίναμε περισσότερα πράγματα και για τη μετάλλαξη που κατέστησε εφικτό το σπάσιμο του φράγματος των ειδών”.
Πηγή: www.theguardian.com
