Ζω μόνιμα στην πόλη της Νέα Υόρκης τα τελευταία τρία χρόνια. Η Νέα Υόρκη είναι ένας κρατήρας από διαμάντια, με μεγάλη ιστορία. Τίποτε στο παρελθόν δεν σταμάτησε τους ρυθμούς της ζωής. Ούτε το Κραχ του 1929, ούτε ο B’ Παγκόσμιος Πόλεμος, ούτε o Σεπτέμβρης του 2001, ούτε και η πτώση της Lehman Brothers το 2008. Τώρα όμως; Με την πανδημία του κορωνoϊού έχουν όλα αλλάξει. Μαρσάρει ο θάνατος που είναι εντός των τειχών. Το Μανχάταν ειδικά, από κέντρο της παγκόσμιας οικονομίας είναι πλέον ένα ghost city. Οι άνθρωποι βγαίνουν τρομοκρατημένοι έξω από το σπίτι, σχεδόν παραμιλούν.
Οι δρόμοι έχουν αδειάσει. Τα τρένα επίσης. Κανείς δεν τείνει ένα χέρι βοηθείας. Οι χειραψίες σταμάτησαν. Διάφορες φοβίες αναδύονται στην επιφάνεια. Στην αρχή μάσκα φορούσαν μόνο οι κινεζικής και οι κορεατικής καταγωγής, τώρα φορούν περισσότεροι. Τα σχολεία έχουν κλείσει μέχρι τις 20 Απριλίου και μετά από λίγες ώρες έκλεισαν και τα εστιατόρια, τα καφέ, τα μπαρ και τα θέατρα. Χιλιάδες βρίσκονται και παραμένουν μέσα στα γηροκομεία, χωρίς να έχουν άλλη επιλογή. Από την άλλη, όλοι παρακολουθούν τα νέα στην τηλεόραση, ακόμη και όσοι δεν το έκαναν ποτέ πριν. Θερίζει ο θάνατος στις γειτονίες. Τώρα που ο Θεός ξέχασε τον άνθρωπο, μπορεί ο ίδιος να βρει τον εαυτό του; Εκεί που υπήρχε φως, τώρα υπάρχει σκοτάδι.
Ζώντας ένα νέο Περλ Χάρμπορ
Ως διά μαγείας, έχει αλλάξει η ψυχολογία της πόλης. Με δυσκολία πιστεύεις την εξέλιξη αυτή. Εχουν μείνει ανοιχτά μερικά μέρη για να πάρεις φαγητό σε πακέτο, και τα σουπερμάρκετ. Πηγαίνεις να ψωνίσεις και βλέπεις να έχουν αδειάσει ολόκληρα ράφια. Και όχι μόνο ράφια με είδη υγιεινής, χαρτί υγείας και αντισηπτικά, αλλά και εκεί που είχε μοσχάρι και τόνο. Να βλέπεις μόνο τα άδεια ράφια με τις καρτέλες των τιμών. Χυμό πορτοκάλι – για νέο χρυσό έγραψαν οι «Financial Times» – παραγγέλνω και μου αγοράζει η φίλη μου από το Floral Park, που είναι έξω από την πόλη. Στο σουπερμάρκετ, θλιβερές συνθήκες ορυχείου, εκεί που είναι τα λαχανικά, πολλά έχουν πέσει στο πάτωμα και τα πατούν οι πελάτες κάνοντας πως δεν τα βλέπουν. Πας να πληρώσεις και η ουρά σαν εφιάλτης είναι μπροστά σου.
Ο μεγάλος φόβος έχει κυριεύσει τα πάντα. Επειτα από μέρες εγκλεισμού επιφορτισμένες με άγχος, η πνευματική κούραση (brain fog) έχει επέλθει. Οσοι νοσήσουν, τρόπον τινά, αντιμετωπίζονται σαν μολυσμένα ζώα, σαν μιάσματα.
Η πρώτη ελπίδα είναι το κράτος, που πολλοί αναλυτές νυχθημερόν πολεμούσαν. Η δεύτερη ελπίδα της πόλης, της Αμερικής – αλλά και του κόσμου – δεν μπορεί παρά να είναι η επιστήμη. Και όμως, αυτή η κοινωνία έχει έναν πρόεδρο – τέως βασιλιά των χρεοκοπήσεων – που δεν πιστεύει στην επιστήμη. Επιπροσθέτως, έκοψε δραστικά τα κονδύλια που κατευθύνονταν στην έρευνα ώστε να μελετηθούν περαιτέρω οι ιοί και να ανακαλυφτούν τα κατάλληλα εμβόλια. Δυστυχώς, η δημοκρατική Αμερική, κυβερνώμενη από μια αυταρχική ηγεσία, κατάντησε να είναι λιγότερο αξιόπιστη και αποτελεσματική από την αυταρχική Κίνα. Η οποία, κατά το κοινώς αποδεκτό, «αγόρασε χρόνο» και σκούντησε τις άλλες χώρες ώστε να προετοιμαστούν καλύτερα (η Ελλάδα ευτυχώς το έκανε). Δεν θα έπρεπε να έχει προετοιμαστεί η Νέα Υόρκη; Τώρα τρέχουν, μετά από έξι εβδομάδες που χάθηκαν.
Η πόλη ηττάται ζώντας ένα νέο Περλ Χάρμπορ. Εχουν τελειώσει οι μάσκες προφύλαξης, δεν τις βρίσκεις πουθενά. Δεν υπάρχουν ιατρικά υλικά στα νοσοκομεία, δεν επαρκούν οι αναπνευστήρες. Δεν υπάρχουν κρεβάτια, χάος και στιγμές αποκάλυψης είναι ο κανόνας στα νοσοκομεία. Κάποτε ο κόσμος κοιτούσε για ηγεσία στην Αμερική, όχι πλέον.
Τώρα όλοι οφείλουν να ακολουθήσουν τα μέτρα κοινωνικής αποστασιοποίησης για να μην έρχονται σε επαφή με άτομα που φέρουν τον ιό – αν και δείχνουν υγιή – και εν συνεχεία, άθελά τους, να τον μεταδίδουν σε άλλους. Αν δεν επιβραδυνθεί δραστικά η μετάδοση και αργήσει και η ανακάλυψη του εμβολίου, θα πεθάνουν χιλιάδες. Οι άνθρωποι γράφουν τις διαθήκες τους. Σκάβοντας μνήματα με φτυάρια και εκσκαφείς ή αποτεφρώνοντας τους ανθρώπους που πέθαναν εξελίσσονται στιγμές ανείπωτης τραγωδίας. Οι κραυγές και τα ουρλιαχτά από συγγενείς είναι η πολλαπλή ηχώ, ο αντίλαλος που χτυπάει από τζάμι σε τζάμι στους ουρανοξύστες. Και αργά τη νύχτα ακούγεται σαν το ούρλιασμα του λαβωμένου λύκου. Ετσι συμβαίνει, να φοβούνται πλέον και οι νεκροθάφτες.
Θα ξυπνήσει η πόλη που ποτέ δεν κοιμάται;
Μετά τον μαζικό θάνατο και τις εικόνες με τα φέρετρα, η σκληρά νεοφιλελεύθερη Αμερική θα αλλάξει, όπως άλλαξε και η Ευρώπη μετά την πανούκλα. Θα δυναμώσουν οι φωνές για σύστημα υγειονομικής περίθαλψης. Ηδη υπάρχουν 27 εκατομμύρια ανασφάλιστοι στη χώρα και με 3,3 εκατομμύρια αιτήσεις για ανεργία, θα αυξηθούν ακόμη περισσότερο. Οταν χάνεις τη δουλειά σου, αυτόματα χάνεται και η ασφάλεια. Χωρίς καμία αμφιβολία, όταν σφραγίζεται η Μέκκα, κλειδαμπαρώνεται το Βατικανό και κατεβάζει ρολά και η Πόλη-που-Ποτέ-δεν-Κοιμάται, ο Νεοϋορκέζος δεν μπορεί παρά να βυθιστεί σε βαθιές σκέψεις. Ο Νεοϋορκέζος, που μέχρι τα άντερα πιστεύει στο χρήμα, «μου θύμιζε» τον Μπρεχτ, ο οποίος έραβε κοστούμια σε ακριβούς ράφτες που τον έκαναν να δείχνει φτωχός. Τώρα που ο καθένας μένει μόνος στο σπίτι, ας βρεθεί μπροστά στον καθρέφτη. Ας ξανασκεφτεί τον ρόλο του μέσα στην πόλη. Αλλιώς τι νόημα έχει η φράση που ανταλλάσσεται σαν παρηγοριά: «Τι κακό μάς βρήκε, Θεέ!»;
Αν και οι άνθρωποι έχουν μια τάση να ξεχνούν εύκολα, διακρίνεται ήδη η βεβαιότητα πως όταν περάσει η θανάσιμη πανδημία, δεν θα ξεχάσουν ποτέ πόσο δραστικά άλλαξε η ζωή τους. Η καινούργια ζωή στην πόλη της Νέας Υόρκης θα έχει χάσει τη μυθική της διάσταση. Πώς θα είναι αυτή; Η ιδέα του ελεύθερου ανθρώπου έχει δεχτεί ένα αξεπέραστο πλήγμα από τον Covid-19. H έννοια της ίδιας της ελευθερίας έχει σμικρυνθεί. Καλό σημάδι είναι πως τώρα τουλάχιστον τυπώνεται χρήμα -κάτι που η Γερμανία μισεί θανάσιμα – και έγινε νόμος και το ιστορικό πακέτο των 2,2 τρισ. δολαρίων. Το ζεστό χρήμα προορίζεται για βοήθεια σε ιδιώτες και επιχειρήσεις (με ειδική ρήτρα, ώστε χρήματα να μη λάβουν οι επιχειρήσεις του Ντόναλντ Τραμπ).
Μακάρι τα δάκρυα που χύθηκαν στην Ουχάν να στεγνώσουν γρήγορα στη Νέα Υόρκη για τον Homo Sapiens. Θα αλλάξει ο κόσμος. Ισως επίσης οι εικόνες με εκατομμύρια ανθρώπους να φορούν μάσκες να επαναληφθούν στο απώτερο μέλλον αν οι άνθρωποι δεν σταματήσουν να μολύνουν το περιβάλλον. Το μεγάλο σκούντημα που δίνει στη Νέα Υόρκη και στις Ηνωμένες Πολιτείες o Covid-19 ίσως βοηθήσει να αρχίσουμε να πονάμε για το περιβάλλον. Eκεί θα κριθεί το στοίχημα. Εκεί κρίνεται και η αντοχή του πολιτισμού.
========
O κ. Δημήτρης Ελέας είναι συγγραφέας και πολιτικός ακτιβιστής που ζει στο Μπρούκλιν της Νέας Υόρκης.
