Σαν τρομαγμένο λαγουδάκι έμοιαζε λουσμένος στο φως των προβολέων, όταν την περασμένη Δευτέρα οι δημοσιογράφοι τον ρωτούσαν για την πορεία υγείας του Μπόρις Τζόνσον και εκείνος έπρεπε να δώσει απάντηση. Στην αρχή ο Ντομινίκ Ράαμπ διαβεβαίωσε ότι ο Βρετανός πρωθυπουργός βρίσκεται σε καλή διάθεση και επεξεργάζεται τους φακέλους του.

Αλλά λίγες ώρες αργότερα αναγκάστηκε να παραδεχθεί ότι ο Τζόνσον εισήχθη στην εντατική. Και όταν λίγο αργότερα διαβεβαίωνε ότι στο νούμερο 10 της Ντάουνιγκ Στριτ τον στήριζε ως αντικαταστάτη του πρωθυπουργού μια ισχυρή ομάδα συνεργατών, ακουγόταν ως ειρωνεία γιατί κυκλοφορούσαν ήδη ρεπορτάζ για έντονες μάχες εξουσίας μέσα στην κυβέρνηση.

Χωρίς χάρισμα, χωρίς ευλυγισία

Στον νέο ρόλο του ο Βρετανός υπουργός Εξωτερικών δεν εμφανίζει ιδιότητες ενός ευλύγιστου διπλωμάτη, όπως απαιτεί το αξίωμά του. Για παράδειγμα, στην ερώτηση πότε μίλησε για τελευταία φορά με τον πρωθυπουργού, έχασε την ψυχραιμία του. Για να παραδεχθεί ότι ήταν πριν από δύο μέρες, γεγονός που εν μέσω κορωνοκρίσης δεν ενισχύει το αίσθημα εμπιστοσύνης απέναντι σε μια λειτουργική κυβέρνηση. Σε έναν επαγγελματία πολιτικό δεν θα ξέφευγε ένα τέτοιο ολίσθημα. Η αλήθεια είναι ότι ο νομικός Ντομινίκ Ράαμπ δεν διαθέτει ένα προσόν που έχει σε πλεόνασμα ο Μπόρις Τζόνσον: να πείθει το κοινό και να το παίρνει με το μέρος του.

Ο αντικαταστάτης του πρωθυπουργού εμφανίζεται ξύλινος και μάλλον άκαμπτος. Είχε γίνει ήδη σαφές όταν πέρυσι επί πρωθυπουργίας Τερέζα Μέι είχε αναλάβει υπουργός Brexit. Ο Μισέλ Μπαρνιέ, ο επικεφαλής διαπραγματευτής της ΕΕ για το Brexit, πιάστηκε να τον κακολογεί ως δογματικό και πεισματάρη Βρετανό. Λίγο αργότερα ο Ράαμπ παραιτήθηκε γιατί θεώρησε ότι για τα δικά του δεδομένα η Τερέζα Μέι εμφανιζόταν πιο συμβιβαστική απέναντι στην ΕΕ. Επίσης ήθελε να έχει ελεύθερο πεδίο για να συμμετάσχει στον αγώνα, που τότε ξεκινούσε, για την διαδοχή στην προεδρία του συντηρητικού κόμματος. Η έλλειψη πολιτικού χαρίσματος του έγινε μπούμερανγκ και αποκλείστηκε ήδη στον πρώτο γύρο των εσωκομματικών εκλογών.

Αντίθετα η ισχύς του συνοψίζεται στην ακλόνητη πίστη “θρησκευτικών διαστάσεων” για το Brexit. Δεν πέρασε πολύς καιρός που σόκαρε ακόμη και βουλευτές του κόμματός του, όταν στη Βουλή των Κοινοτήτων υποστήριξε ότι η κορωνοκρίση αποτελεί ιδανική στιγμή για να ολοκληρωθεί και το οικονομικό σκέλος του Brexit μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου. Με δεδομένο λοιπόν έναν πρωθυπουργικό αντικαταστάτη χωρίς ουσιαστικές εξουσίες, το ερώτημα που τίθεται είναι πόση δύναμη στην πραγματικότητα διαθέτει για να παίρνει αποφάσεις. Η απάντηση είναι ασαφής γιατί στο βρετανικό σύστημα δεν προβλέπεται επίσημα θέση αντικαταστάτη του πρωθυπουργού. Αυτήν την περίοδο ο υπουργός Εξωτερικών διευθύνει τα υπουργικά συμβούλια και δίνει συνεντεύξεις αλλά μπορεί να αποφασίζει για την άρση ή την παράταση της καραντίνας λόγω πανδημίας; Ό,τι ξεφεύγει από τα συνηθισμένα κυβερνητικά καθήκοντα πρέπει να έχει την έγκριση του υπουργικού συμβουλίου.

Έλλειψη ικανού πολιτικού προσωπικού

“Η κυβέρνηση και το υπουργικό συμβούλιο έχουν ορίσει τον Ντομινίκ Ράαμπ ως πρώτο εκ των υπουργών” λέει ο λόρδος Μπομπ Κερσλέικ, πρώην επικεφαλής των ανώτατων δημοσίων υπαλλήλων σε πολιτικό κύρος. “Αλλά αυτό έγινε πριν από αρκετό καιρό, όταν κανείς δεν μπορούσε να υπολογίσει την τροπή των γεγονότων με τον κορωνοϊό”. Που σημαίνει με άλλα λόγια, ότι κανείς δεν περίμενε ότι ο Ράαμπ θα ανελάμβανε προσωρινά τα ηνία. Συνάδελφος του Κερσλέικ διασαφηνίζει ότι ο Μπόρις Τζόνσον παραμένει πρωθυπουργός και ότι κανείς δεν το αμφισβητεί.

Στην πραγματικότητα το υπουργικό συμβούλιο θα μπορούσε να ορίσει κάποιον άλλο από τις τάξεις του, αλλά μόνο εάν διαρκέσει ακόμη η ασθένεια του Μπόρις Τζόνσον. Η επιδημία πάντως έχει προκαλέσει κενό εξουσίας στη χώρα σε κρίσιμη περίοδο. Τώρα παίρνει εκδίκηση ότι ο Μπόρις Τζόνσον, την εποχή των κομματικών εκκαθαρίσεων του περασμένου φθινοπώρου απομάκρυνε από το κόμμα παλιά, μετριοπαθή και έμπειρα στελέχη. Λείπουν πολιτικοί, όπως ο πρώην υπουργός Οικονομικών Φίλιπ Χάμοντ, που θα μπορούσε να σταθεροποιήσει το “πλοίο”. Αντ’ αυτού το βρετανικό υπουργικό συμβούλιο απαρτίζεται κυρίως από νέους στην πολιτική χωρίς ειδικό βάρος.

Σε περίπτωση που ο Μπόρις Τζόνσον δεν αποθεραπευτεί, το σενάριο βλέπει πρόωρες εκλογές μετά από ένα μεταβατικό διάστημα πολλών μηνών, στο οποίο οι συντηρητικοί θα προσπαθήσουν να ισχυροποιήσουν τη θέση τους. Είναι ένα ενδεχόμενο ωστόσο, που πανικοβάλλει, διότι πραγματικός διάδοχος του Τζόνσον δεν υπάρχει. Και οι Εργατικοί προχωρούν στην διαδικασία ανασύστασης ως αντιπολιτευόμενο Κόμμα στα αριστερά του κέντρου. Σε μια κατάσταση, που η οικονομία λόγω της πανδημίας στενάζει, το κοινωνικό σύστημα ματώνει, το Brexit βρίσκεται προ των πυλών και το πολιτικό προσωπικό των κομμάτων αδύναμο, η κατάσταση στη Βρετανία φαντάζει απειλητική.

Μπάρμπαρα Βέζελ

Επιμέλεια: Ειρήνη Αναστασοπούλου