Ασφυκτικές πιέσεις στον ήδη καταπονημένο από τη δεκαετή -και πλέον- οικονομική κρίση κατασκευαστικό κλάδο ασκεί η πανδημία του κορωνοϊού. Όπως περιγράφουν στελέχη του κλάδου, οι περιορισμοί που ευλόγως έχουν επιβληθεί για τον περιορισμό της διάδοσης του COVID-19, έχουν φέρει δραματικές αλλαγές στον τρόπο εκτέλεσης των έργων.
Η μειωμένη προσέλευση προσωπικού, λόγω των μέτρων περιορισμού κυκλοφορίας και των αδειών ειδικού σκοπού, που φέρνει μειωμένες αποδόσεις και αδυναμία σωστού προγραμματισμού, αποτελούν άμεσα ορατές συνέπειες και καθυστερήσεις στα εν εξελίξει έργα.
Επίσης, όπως παραθέτει σε επιστολή του προς τον υπουργό Υποδομών και Μεταφορών κ. Κώστα Καραμανλή, ο Σύνδεσμος Τεχνικών Εταιρειών Ανωτέρων Τάξεων (ΣΤΕΑΤ), οι εταιρείες έχουν να αντιμετωπίσουν απαίτηση προκαταβολών και πληρωμή μετρητοίς όλων των υλικών όλων των προμηθευτών, ελλείψεις υλικών, καθώς και αύξηση των τιμών των υλικών λόγω της ανασφάλειας των προμηθευτών. Όλα τα παραπάνω, κατά τον ΣΤΕΑΤ, περιορίζουν τις εκτελούμενες εργασίες, ενώ ταυτόχρονα προσαυξάνουν το κόστος των έργων.
Ο κατασκευαστικός κλάδος υπέστη δραματική συρρίκνωση στα χρόνια της κρίσης. Σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη του ΙΟΒΕ (2019), ο αριθμός των επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στις κατασκευές μειώθηκε κατά περίπου 39.000 μεταξύ 2009 και 2017, ενώ η προστιθέμενη αξία του ευρύτερου τομέα μειώθηκε την περίοδο 2007-2017 κατά 51% – από 22,4 δισ. το 2007 σε 10,8 δισ. ευρώ το 2017.
Η ανησυχία ότι τα όποια βήματα σταθεροποίησης έχουν επιτευχθεί κινδυνεύουν να ανατραπούν είναι διάχυτη. Τη στιγμή που τα ώριμα έργα σε διαγωνιστική διαδικασία παραμένουν ελάχιστα, αφού και ο διαγωνισμός για τη Γραμμή 4 του μετρό, αξίας 1,8 δισ. ευρώ, διαρκεί ήδη τρία χρόνια με τον ορίζοντα ολοκλήρωσης να παραμένει θολός.
«Κλειδί» για την επόμενη μέρα η εύρυθμη λειτουργία των δημοσίων υπηρεσιών
Όσον αφορά δε την επόμενη μέρα των κατασκευών, που διεθνώς φαίνεται πως θα παίξουν σημαντικό ρόλο στην ανάκαμψη των εθνικών οικονομιών, το Εθνικό Συμβούλιο Βιομηχανίας Υποδομών και Κατασκευών (ΕΣΒΥΚ) προτείνει 5 άξονες για την επαναφορά του κλάδου σε αναπτυξιακή τροχιά.
Ως προϋπόθεση πάντως για την επιτυχία των όποιων μέτρων και πρωτοβουλιών λάβει η Πολιτεία για τη στήριξη του κλάδου, το Συμβούλιο θέτει την «εύρυθμη και αποτελεσματική λειτουργία των δημοσίων υπηρεσιών, τόσο στις δύσκολες σημερινές συνθήκες όσο και στην περίοδο της ανάκαμψης, καθώς και η διεκπεραίωση κατά προτεραιότητα των θεμάτων των πληττόμενων επιχειρήσεων με έκδοση Εγκυκλίου γενικής εφαρμογής».
Στελέχη του τεχνικού κόσμου κάνουν λόγο από την αρχή αυτής της κρίσης για την ύπαρξη «φαινομένων αδράνειας και αδιαφορίας» από την πλευρά ορισμένων μόνο δημοσίων υπαλλήλων, κυρίως επιβλεπόντων, που θέτουν εμπόδια στην -ούτως ή άλλως επιβαρυμένη λότω των συνθηκών- δραστηριότητα των επιχειρήσεων.
Πέντε προτάσεις για την επόμενη μέρα των κατασκευών
Ο ΕΣΒΥΚ προτείνει τα ακόλουθα για την καλύτερη προετοιμασία της επόμενης μέρας:
1. Ταχεία νομοθέτηση της δέσμης των νομοτεχνικώς επεξεργασμένων προτάσεων άμεσης απόδοσης του ΕΣΒΥΚ για την τροποποίηση διατάξεων του Ν.4412/16. Περιλαμβάνουν την ανάθεση μελετών και έργων με πολλαπλά αντικειμενικά και ποσοτικοποιημένα κριτήρια και τρόπους βαθμολόγησης, μέθοδο αποκλεισμού ασυνήθιστα χαμηλών προσφορών για έργα κάτω του κοινοτικού ορίου, έλεγχο και επίβλεψη μελετών και έργων από ιδιωτικές εταιρείες, Εθνικό Σύστημα Τεχνικών Προδιαγραφών και Τιμολόγησης τεχνικών έργων και μελετών. Όπως και για την τροποποίηση διατάξεων του Ν.4413/16 με πρόβλεψη για «Πρότυπες Προτάσεις». Οι προτάσεις αυτές, οι οποίες έχουν ολιστική προσέγγιση και στοχεύουν στη διασφάλιση διαφάνειας και υγιούς ανταγωνισμού, στη βελτίωση της ποιότητας των έργων και στην επιτάχυνση των διαδικασιών ανάθεσης και υλοποίησης, εξετάζονται από τη σχετική συντονιστική επιτροπή του Υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών.
2. Ανάληψη ρόλου κυβερνητικού Συντονιστή και επισπεύδοντος από το Υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών (ως διαχρονικώς καθ’ ύλην αρμόδιο υπουργείο) για την κατάστρωση, θεσμοθέτηση
και υλοποίηση μέτρων και δράσεων που αφορούν στη βιομηχανία των υποδομών και κατασκευών, η οποία έχει συγκεκριμένα χαρακτηριστικά και ιδιαιτερότητες και απαιτείται ειδική και ενιαία προσέγγιση και αντιμετώπιση των θεμάτων της.
3. Συγκρότηση ολιγομελούς Συμβουλευτικής Επιτροπής (task force), ακολουθώντας τις καλές πρακτικές άλλων κρατών, η οποία θα απαρτίζεται από έμπειρα στελέχη/συμβούλους των παραγωγικών Υπουργείων και εκπροσώπους των φορέων της αγοράς (ΕΣΒΥΚ) και θα συμβουλεύει την πολιτική ηγεσία για τη λήψη μέτρων βέλτιστης αντιμετώπισης της παρούσας κρίσης λόγω πανδημίας που αφορούν στη βιομηχανία των υποδομών και κατασκευών, για τη χάραξη ικής προετοιμασίας της επόμενης μέρας και τον σχεδιασμό μέτρων επαύξησης και διασφάλισης της απαιτούμενης συμβολής της βιομηχανίας υποδομών και κατασκευών στην ανάπτυξη της χώρας, καθώς και για την κατάρτιση προγράμματος αμέσων επενδύσεων σε έργα
υποδομής.
4. Βραχυχρόνιος προγραμματισμός (crash program) επόμενης μέρας. Η στενή διασύνδεση και η θεμελιώδης συμβολή της βιομηχανίας υποδομών και κατασκευών με τις επενδύσεις σε τομείς, όπως οι δημόσιες υποδομές, ο τουρισμός, η βιομηχανία και το εμπόριο, η οικιστική-πολεοδομική ανάπτυξη και η προστασία του περιβάλλοντος, αδιαμφισβήτητα την καθιστούν
στρατηγικό τομέα για την οικονομική ανάπτυξη της χώρας. Είναι αναγκαία η άμεση κατάστρωση ενός ιεραρχημένου σχεδίου δράσεων και μέτρων για την προετοιμασία και τη διασφάλιση της
ταχείας έναρξης της ζητούμενης συμβολής του κλάδου στην ανάπτυξη της εθνικής οικονομίας με:
- Οριζόντια αναζήτηση σε όλο το δημόσιο τομέα ώριμων μελετών για δημοπράτηση έργων
- Ταχεία αξιολόγηση και διερεύνηση πηγών χρηματοδότησης τους
- Επιτάχυνση διαδικασιών μελέτης και κατασκευής έργων που ήδη έχουν ενταχθεί στο ΕΣΠΑ
- Τροποποίηση και αξιοποίηση τρέχοντος ΕΣΠΑ για τη χρηματοδότηση των ανατεθειμένων έργων του προγράμματος ΦΙΛΟΔΗΜΟΣ και για την κατά προτεραιότητα ανάθεση μελετών ωρίμανσης έργων προς υλοποίηση την επόμενη προγραμματική περίοδο 2021-2027.
5. Πρόσθετη χρηματοδότηση υποδομών-κατασκευών με αξιοποίηση πόρων των ΕΕ, ΕΤΕπ, επενδυτικών κεφαλαίων, με προσέλκυση ιδιωτικών κεφαλαίων σε κατασκευαστικά έργα με εφαρμογή «Πρότυπων Προτάσεων», με ενίσχυση του σκέλους υποδομών του Προγράμματος Δημόσιων Επενδύσεων, με ανάπτυξη προγράμματος εκτεταμένων κινήτρων για επενδύσεις σε κτίρια και αγορά ακινήτων.
Τέλος, σε ανακοίνωσή του ο ΕΣΒΥΚ, τονίζει την αναγκαιότητα να αναγνωριστεί άμεσα ότι όλες οι μελετητικές, συμβουλευτικές και εργοληπτικές επιχειρήσεις υπάγονται, de facto και στο σύνολό τους, στις πληττόμενες επιχειρήσεις, ανεξαρτήτως ΚΑΔ κλπ. Τα μέλη του έχουν προτείνει εγγράφως στα αρμόδια Υπουργεία, να θεσπιστούν ειδικά μέτρα οικονομικής στήριξης των επιχειρήσεων του κλάδου, ώστε να αντιμετωπιστούν τα σημαντικά προβλήματα ρευστότητας και κεφαλαίων κίνησης, να επιτευχθεί ταχεία και πλήρως ψηφιακή διεκπεραίωση όλων των διαδικασιών εγκρίσεων και πληρωμών κ.λπ.
