Εθνικισμός, απομονωτισμός και αυταρχισμός γίνονται κυρίαρχες τάσεις παγκοσμίως με αφορμή τον κορωνοϊό. Κράτη κλείνουν τα σύνορά τους, αυταρχικοί ηγέτες συγκεντρώνουν υπερβολικές εξουσίες και κανείς δεν γνωρίζει αν θα τις αποχωριστούν όταν θα λήξει η κατάσταση έκτακτης ανάγκης λόγω του covid-19.
«Δώρο για τους εθνικιστές και τους νατιβιστές» χαρακτήρισε τον ιό το περιοδικό ForeignPolicy. Οι αντιλήψεις τους πλέον διαπερνούν μεγάλο φάσμα κομμάτων καθώς κάθε χώρα αναδιπλώνεται μπροστά στην πανδημία.
Όπως έγραψε ο πρώην υπουργός Εξωτερικών της Γερμανίας και νυν συνεργάτης του Κέντρου Ευρωπαϊκών Σπουδών του Χάρβαρντ, Ζίγκμαρ Γκάμπριελ, στο ProjectSyndicate, «οι Ιταλοί μάλλον δεν θα ξεχάσουν ποτέ ότι, όταν άνθρωποι πέθαιναν ήδη μαζικά στη Λομβαρδία, η Γερμανία απαγόρευσε τις εξαγωγές ιατρικών προμηθειών προς την Ιταλία» _ με τη σύμφωνη γνώμη του κόμματος του κ. Γκάμπριελ, των Σοσιαλδημοκρατών που συγκυβερνούν στη Γερμανία. «Την ώρα που η Ιταλία και η Ισπανία αγωνίζονται να αντιμετωπίσουν την πανδημία, η Ευρωζώνη υποκύπτει στον ίδιο ιό του “η-χώρα-μου-έρχεται-πρώτη” που είχε μολύνει και την ελληνική κρίση χρέους πριν από μερικά χρόνια», προσθέτει.
Η τάση για εθνικισμό ενισχύεται και από το ότι οι διεθνείς δομές και οργανισμοί, όπως η ΕΕ και ο ΟΗΕ, πέρασαν σε δεύτερο πλάνο στην αντιμετώπιση του κορωνοϊού, όπου την πρωτοκαθεδρία έχουν τα κράτη. Και αυτά έχουν την τάση να προτάσσουν τα δικά τους συμφέροντα έναντι του κοινού καλού.
Διατροφικός εθνικισμός
Γίνεται λόγος ακόμη και για διατροφικό εθνικισμό. Η Ρωσία, ο μεγαλύτερος εξαγωγέας σιτηρών στον κόσμο, το Καζακστάν και η Ουκρανία, επίσης μεγάλοι εξαγωγείς, παίρνουν μέτρα περιορισμού των εξαγωγών προκειμένου να διοχετευτούν τα σιτηρά στην εσωτερική τους αγορά. Αυτό θα προκαλέσει άνοδο των τιμών πολλών βασικών ειδών, όπως του ψωμιού, στις χώρες που εισάγουν σιτηρά.
Το Βιετνάμ, ο μεγαλύτερος εξαγωγέας ρυζιού στον κόσμο, δηλώνει ότι εξετάζει τον ενδεχόμενο να περιορίσει την εξαγωγή του. Η Σερβία απαγόρευσε προληπτικά τις εξαγωγές ηλιέλαιου και άλλων ειδών.
Οι πολίτες στρέφονται προς τις κυβερνήσεις τους για προστασία και απαιτούν από αυτές δράση. Στο όνομα αυτής της δράσης, ηγέτες που έκλιναν προς τον αυταρχισμό βρίσκουν ευκαιρία για να συγκεντρώσουν στα χέρια τους εξουσίες που δεν θα τολμούσαν εύκολα να πάρουν σε άλλες εποχές. Κορυφαίο παράδειγμα στην Ευρώπη, ο πρωθυπουργός της Ουγγαρίας Βίκτορ Όρμπαν που κατήργησε τη Βουλή (την κλείνει λόγω της κατάστασης), απαγόρευσε εκλογές και δημοψηφίσματα και πήρε την εξουσία να κυβερνά μόνος του με διατάγματα για απροσδιόριστο χρονικό διάστημα (μόνος του θα αποφασίσει μέχρι πότε). Παράλληλα η Βουλή, όπου τα δύο τρίτα των εδρών κατέχει το κόμμα Φιντέζ του Όρμπαν, ψήφισε την Δευτέρα πενταετή φυλάκιση για όποιον διασπείρει ψευδείς ειδήσεις _ αυτό θα το κρίνει δικαστής διορισμένος από τον πρωθυπουργό και αποτελεί ευθεία απειλή για όποιον δημοσιογράφο τολμήσει να επικρίνει τους χειρισμούς της κυβέρνησης.
Ηλεκτρονική παρακολούθηση
Στο Ισραήλ ο πρωθυπουργός Βενιαμίν Νετανιάχου, που δεν κατάφερε να σχηματίσει κυβέρνηση μετά τις εκλογές του Μαρτίου, επρόκειτο να παρουσιαστεί σε δίκη αυτή την εβδομάδα κατηγορούμενος για δωροδοκία και διαφθορά. Πρόλαβε όμως να κλείσει τα δικαστήρια λόγω κορωνοϊού την περασμένη εβδομάδα. Παράλληλα, ζήτησε από την εσωτερική μυστική υπηρεσία, την Σιν Μπετ, να χρησιμοποιήσει μια τεράστια μυστική βάση δεδομένων που είχε αναπτυχθεί για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας. Η βάση αυτή περιλαμβάνει στοιχεία κινητών τηλεφώνων όλων των πολιτών από το 2002 που καταγράφουν όλες τις κινήσεις τους και πλέον χρησιμοποιούνται για να τιμωρείται όποιος παραβιάζει την απομόνωση λόγω κορωνοϊού.
Αν και πολλοί επαινούν τον Νετανιάχου για δυναμική απάντηση στον covid-19, όπως την έγκαιρη απαγόρευση ταξιδιών σε μολυσμένους προορισμούς, άλλοι ανησυχούν τόσο για την αναβολή της δίκης του όσο και για την παραβίαση της ιδιωτικότητας των πολιτών.
Η στενή ηλεκτρονική παρακολούθηση όλων των πολιτών είναι από τα μέτρα που χρησιμοποιήθηκαν εναντίον του κορωνοϊού στη Νότια Κορέα και στη Σιγκαπούρη. Άλλοτε θα είχαν ξεσηκώσει αντιδράσεις, αλλά σήμερα επαινούνται ως αποτελεσματικά για τον περιορισμό του ιού.
Στη Χιλή, που μέχρι πρότινος συνταρασσόταν από μαζικές διαδηλώσεις, η κυβέρνηση κατέβασε τον στρατό στους δρόμους για να επιβλέπει τα μέτρα λόγω του κορωνοϊού. Στη Βολιβία η Ζανίνε Άνιες, που υποτίθεται θα ήταν μόνο μεταβατική πρόεδρος έως ότου εκλεγόταν ο διάδοχος του Έβο Μοράλες, θα είναι τελικά και η ίδια υποψήφια στις εκλογές τις οποίες ανέβαλε από τις 3 Μαΐου για «κάποια στιγμή μεταξύ Ιουνίου και Σεπτεμβρίου».
Το τμήμα ανθρωπίνων δικαιωμάτων του ΟΗΕ προειδοποίησε ότι μαζί με την επιδημία του κορωνοϊού, υπάρχει ο κίνδυνος για επιδημίες εθνικισμού και αυταρχισμού.
