Δεν χωρά αμφιβολία ότι η κρίση που έχει δημιουργήσει ο κορωναϊός επιβάλλει την προσοχή μας και την πρώτη θέση στις ειδήσεις. Όμως οι εξελίξεις συνεχίζονται και σε άλλα θέματα με δυνητικά ανησυχητικές και μακροπρόθεσμες συνέπειες. Tην προηγούμενη εβδομάδα ολοκληρώθηκε η δημόσια διαβούλευση για το νέο πολυνομοσχέδιοτου Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας.
Το νομοσχέδιο περιλαμβάνει ρυθμίσεις που αφορούν σε ένα μεγάλο εύρος περιβαλλοντικών θεμάτων, στην περιβαλλοντική αδειοδότηση, την κήρυξη και τη διακυβέρνηση προστατευόμενων περιοχών, τους δασικούς χάρτες, τις οικιστικές πυκνώσεις και την πλαστική σακούλα.
Δυστυχώς οι αρχικές επιλογές σε αυτό το νομοσχέδιο δείχνουν ότι η Ελλάδα είναι ακόμα παγιδευμένη στο παλιό δίλημμα: περιβάλλον ή ανάπτυξη. Μια μεγάλη οπισθοδρόμηση αποτελεί η απαξίωση των γνωμοδοτήσεων των αρμόδιων αρχών στο πλαίσιοτης περιβαλλοντικής αδειοδότησης.
Συγκεκριμένα, αφαιρείται η αρμοδιότητα της γνωμοδότησης επί σχεδιαζόμενων έργων και δραστηριοτήτων εντόςτων προστατευόμενων περιοχών από τον νέοκεντρικό οργανισμό για την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος και την κλιματική αλλαγή (ΟΦΥΠΕΚΑ) αλλά και των τοπικών μονάδων που ιδρύονται για τη διαχείριση των προστατευόμενων περιοχών της χώρας. Αντίστοιχα μειώνεται η συμβολή των γνωμοδοτήσεων και σε άλλα κεφάλαια του νομοσχεδίου. Η λογική αυτή όμως είναι ξεπερασμένη.
Η σωστή περιβαλλοντική αδειοδότηση αποτελεί ένα εχέγγυο για τη βιωσιμότητατων επενδύσεων μέσω της πρόληψης οποιασδήποτε πιθανής υποβάθμισης του περιβάλλοντος,και όχι ένα χρονοβόρο και ανασταλτικό βήμα προσέλκυσης επενδύσεων, όπως προσεγγίζεται από το υπουργείο.
Η διαφάνεια και η λογοδοσία αποτελούν κεντρικάστοιχεία της ευρωπαϊκής νομοθεσίας και γι’ αυτό δίνει έμφαση όχι μόνο στη γνώμη των αρμόδιων αρχών αλλά και σε αυτή των πολιτών. Η αδειοδοτούσα αρχή καλείται να λάβει σοβαρά υπόψη τις απόψεις που εκφράζονται και εκείνες που καταγράφονται στη δημόσια διαβούλευση.
Εάν, δε, πρόκειται για δραστηριότητα που ενδέχεται να έχει επιπτώσεις σε περιοχή Natura 2000 τότε η αδειοδοτούσα αρχή πρέπει να διασφαλίσει ότι η οποία δραστηριότητα δεν θα βλάψει την ακεραιότητα την περιοχής, πριν εκδώσει τη σχετική άδεια. Επομένως δεν είναι δυνατόν να παραμερίζεται ή ακόμα και να αφαιρείται πλήρως από τηναλυσίδα της αδειοδότησης η γνώμη αυτών που ορίζονται ως αρμόδιοι για την προστασία της φύσης.
Η ίδια ξεπερασμένη νοοτροπία που αντιμετωπίζει την προστασία του περιβάλλοντος ως εμπόδιο στις επενδύσεις αντικατοπτρίζεται και στις αλλαγές που φέρνει το νομοσχέδιο στις προστατευόμενες περιοχές: τροποποιείτις κατηγορίες των προστατευόμενων περιοχών καιπροκαθορίζει οριζόντια τις επιτρεπόμενες χρήσεις εντός των ζωνών προστασίας.Ειδικότερα, στις ζώνες απολύτου προστασίας, δηλαδή εκεί όπου εξορισμού δεν θα έπρεπε να επιτρέπεται η οποιαδήποτε πρόσβαση, προβλέπονται τώρα οδοί, ποδηλατοδρόμοι, κίνηση σκαφών και διάφορες εγκαταστάσεις υποδομών κοινής ωφελείας, μεταξύ άλλων.
Με αυτές τις επιλογές κινδυνεύουν και οι οχτώ περιοχές της χώρας με ζώνες απολύτου προστασίας, δηλαδή περιοχές όπως το μοναδικό παρθένο δάσος της Ροδόπης, οι Σποράδες που αποτελούν ένα από τα βασικότερα καταφύγια για τη μεσογειακή φώκια φιλοξενώντας παράλληλα πολλά θαλασσοπούλια,η Ζάκυνθος όπου βρίσκονται οι πιο σημαντικές παραλίες ωοτοκίας της θαλάσσιας χελώνας σε ολόκληρο τη Μεσόγειο και οιυγρότοποι στις Πρέσπες, την Κερκίνη και το Μεσολόγγιόπου συγκεντρώνονται παγκόσμιας σημασίας αποικίες πουλιών.
Το νομοσχέδιο προβλέπει κατάλογο με οριζόντια επιτρεπόμενες χρήσεις γης στον οποίο περιλαμβάνεται ένα μεγάλο εύρος έργων, κατασκευών και υποδομών και για άλλες ζώνες προστασίας,χωρίς καμία αξιολόγηση των δυνητικών τους επιπτώσεων. Με αυτές τις ρυθμίσειςόχι μόνο εκτίθεται σε κίνδυνο η μοναδική φυσική μας κληρονομιά αλλά ακυρώνονται στην πράξη και θεμελιώδεις έννοιες του σχεδιασμού για την προστασία της φύσης.
Σε μία προστατευόμενη περιοχήείναι αναγκαίο να επιλέγονταιοι επιτρεπόμενες χρήσεις με βάση τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της κάθε περιοχής.Συνεπώς θα είναι πολύ διαφορετικές ανά περιοχή, άλλες για τον Παρνασσό και άλλες για τη Λήμνο. Το Υπουργείο Περιβάλλοντος φαίνεται να πιστεύει ότι χαλαρώνοντας το πλαίσιο προστασίας σε αυτές τις περιοχές θα επιταχύνει τις επενδύσεις. Όμως αυτό είναι ιδιαίτερα αμφίβολο.
Οι ρυθμίσεις του νομοσχεδίου κινδυνεύουν να φέρουν την Ελλάδα ενώπιων νέων προδικαστικών διαδικασιών με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, καθώς δεν είναι συμβατές με τις προβλέψεις της ευρωπαϊκής νομοθεσίας. Μία τέτοια εξέλιξη μάλλον θα αποτρέψει τυχόν ενδιαφερόμενους επενδυτές καθώς θα καταλάβουν ότι η όποια διαδικασία μπορεί τελικά να ανατραπεί σε βάθος χρόνου ή και να ακυρωθεί σε κάποιο δικαστήριο. Στο όχι πολύ μακρινό παρελθόνκάποιοι ονειρεύτηκαν τη τσιμεντοποίηση του αιγιαλού και των παραλιών.
Η αγανάκτηση ήταν τόσο έντονη που τελικά οδήγησε στην απόσυρση των διατάξεων. Στο νομοσχέδιο που φέρνει το ΥΠΕΝ η αντίδραση καταγράφηκε στις πολυάριθμες ενστάσεις που διατυπώθηκαν στη δημόσια διαβούλευση (περισσότερα από 1500 σχόλια!). Το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας πρέπει να αξιοποιήσει τις προτάσεις που κατατέθηκαν στη δημόσια διαβούλευση πριν φέρει το νομοσχέδιο στη Βουλή.
Αν ο σχεδιασμός για την προστασία του περιβάλλοντος γίνει με κανόνες στη βάση διεθνών προτύπων, τότε όχι μόνο θα πετύχουμε τον κεντρικό στόχο της προστασίας της φύσης,αλλά θα προωθήσουμε και την ανάπτυξη βιώσιμων οικονομικών δραστηριοτήτων που θα αξιοποιούν τα μοναδικά χαρακτηριστικά της.
*Η κυρία Ιόλη Χριστοπούλου είναι διευθύντρια πολιτικής στη δεξαμενή σκέψης «TheGreenTank».
