Κορωνοϊός: Ο στατιστικολόγος Χάρι Κρέιν απαντά στον Γ. Ιωαννίδη για τα περί «φιάσκου δεδομένων»

Harry Crane, Rutgers University, Department of Statistics and Biostatistics

Στις 17 Μαρτίου, ο Ιωάννης Ιωαννίδης δημοσίευσε μια άποψη στην οποία υποβιβάζει την περιγραφή του κοροναϊού ως «πανδημία του αιώνα», και αποκαλεί την παγκόσμια κινητοποίηση «το φιάσκο δεδομένων του αιώνα» [4]. Το κύριο θέμα του άρθρου, το οποίο εξετάζω στα σημεία (i) – (iii) παρακάτω, είναι ότι γνωρίζουμε πολύ λίγα για την ασθένεια, το ποσοστό θνησιμότητας και τους γενικούς κινδύνους που αυτή συνεπάγεται για τη δημόσια υγεία, και ότι ενόψει αυτής της αβεβαιότητας, πρέπει να αναζητήσουμε πρόσθετα δεδομένα προκειμένου να λάβουμε αποφάσεις πολιτικής που βασίζονται σε τεκμήρια. Η έκκληση του Ιωαννίδη για πρόσθετες αποδείξεις και μελέτες μπορεί να είναι απολύτως κατάλληλη σε κάθε άλλο ερευνητικό περιβάλλον που θα μπορούσαμε να φανταστούμε. Η έκκληση αυτή όμως είναι εντελώς ακατάλληλη για την αντιμετώπιση δυναμικών και πολύπλοκων προβλημάτων σε πραγματικό χρόνο. Το άρθρο δεν κάνει οριστικούς ισχυρισμούς, αλλά σπέρνει σύγχυση και ρίχνει πολλές αμφιβολίες στην παγκόσμια προσπάθεια για την καταπολέμηση της πανδημίας. Εάν την άποψη του Ιωαννίδη συμμεριζόταν ακόμη και ένα μικρό κλάσμα του ευρύτερου κοινού ή οποιοσδήποτε σε θέση προέδρου, πρωθυπουργού, κυβερνήτη, δημάρχου, επικεφαλής σχολείου, οι συνέπειές του θα μπορούσαν να είναι σοβαρές. Ο ιός θα συνέχιζε να εξαπλώνεται επ’αόριστον, μολύνοντας δεκάδες ή εκατοντάδες χιλιάδες, κατακλύζοντας περαιτέρω το σύστημα υγειονομικής περίθαλψης, οδηγώντας σε άσκοπους θανάτους και σε πλήρη καταστροφή.

Ο Ιωαννίδης αναγνωρίζει την έλλειψη πληροφοριών που υπάρχουν στη μέση μιας εξελισσόμενης κατάστασης. Ενόψει αυτής της αβεβαιότητας, το ένστικτό του είναι (i) να συγκρίνει τα στατιστικά στοιχεία για τον κοροναϊό με τη γρίπη, (ii) να αναφέρει τις ευρείες αβεβαιότητες σχετικά με τις ακριβείς τιμές θνητότητας και τον αριθμό των κρουσμάτων και (iii) να ζητήσει πρόσθετα στοιχεία πριν αποφασίσει πώς να ενεργήσει περαιτέρω. Αυτό είναι επικίνδυνο και δυνητικά θανατηφόρο. Απαντώ σε αυτά τα τρία βασικά σημεία παρακάτω.

• Οι συγκρίσεις με τη γρίπη είναι αβάσιμες, ειδικά υπό το φως την εμπειρίας της ιατρικής κοινότητας αλλά και από ανθρώπους που έχουν αναρρώσει από την ασθένεια του κορονοϊού. Ακόμη και ο Ιωαννίδης αναγνωρίζει: «Στο πιο απαισιόδοξο σενάριο, εάν ο νέος κοροναϊός προσβάλλει το 60% του παγκόσμιου πληθυσμού και το 1% των μολυσμένων ανθρώπων πεθάνουν, αυτό θα μεταφραστεί σε περισσότερους από 40 εκατομμύρια θανάτους παγκοσμίως, παρόμοιο με την πανδημία γρίπης του 1918.» Ανεξάρτητα από το πόσο απίθανο μπορεί να είναι αυτό, είναι αρκετά κακό να υπονομεύσει το όλο επιχείρημα του Ιωαννίδη. Όπως και εγώ και πολλοί άλλοι έχουμε γράψει [2, 3, 5, 6], όταν έχουμε μπροστά μας μια μικρή πιθανότητα για καταστροφικές συνέπειες, πρέπει να ληφθούν όλα τα δυνατά μέτρα για να μειωθεί η μικρή έστω πιθανότητα και να μετριαστούν οι συνέπειες.
• Λειτουργούμε κάτω από μεγάλη αβεβαιότητα. Όπως ομολογεί και ο Ιωαννίδης, το χειρότερο σενάριο συγκρίνεται με την ισπανική γρίπη του 1918. Στην καλύτερη περίπτωση, ο Ιωαννίδης εκτιμά ότι το ποσοστό θνησιμότητας των ΗΠΑ είναι 0.05%, «μικρότερο από την εποχική γρίπη». Προειδοποιεί ότι «το κλείδωμα του κόσμου με ενδεχομένως τεράστιες κοινωνικές και οικονομικές συνέπειες μπορεί να είναι εντελώς παράλογο». Υπό έντονη αβεβαιότητα, είναι φυσικό ένστικτο και κοινή λογική να ελπίζουμε για το καλύτερο, αλλά προετοιμαζόμαστε για το χειρότερο. Η πρόβλεψη του Ιωαννίδη για ποσοστό θνησιμότητας 0,05% προτιμά το καλύτερο σενάριο, αγνοώντας την πιο πιθανό σενάριο, και κυρίως αγνοώντας το χειρότερο σενάριο.
• Ο Ιωαννίδης επιθυμεί περισσότερα δεδομένα για να υπάρξουν ακριβέστερες εκτιμήσεις του αριθμού των κρουσμάτων και του ποσοστού θνητότητας. Από τις 17 Μαρτίου, υπάρχουν πάνω από 197.000 επιβεβαιωμένες περιπτώσεις κορωνοϊού και σχεδόν 8.000 θάνατοι σε περισσότερες από 100 χώρες παγκοσμίως [1]. Στην πραγματικότητα, υπάρχουν πολλές περισσότερες περιπτώσεις, εκείνων που δεν παρουσίασαν συμπτώματα ή δεν έχουν κάνει το τεστ. Δεν υπάρχει άλλος τρόπος να το πούμε: οι ακριβείς αριθμοί είναι άσχετοι. Δεδομένης της βαρύτητας αυτών που έχουμε ήδη δει και της αβεβαιότητας για το πού μπορούμε να κατευθυνόμαστε, η συνετή προσέγγιση είναι σίγουρα να μην περιμένουμε για καλύτερα δεδομένα. Αν υπάρχει πιθανότητα να υποτιμούμε τα κρούσματα κατά 300 φορές (όπως αναφέρει ο Ιωαννίδης), τότε ας υποθέσουμε ότι αυτό είναι αλήθεια και ας ενεργούμε αναλόγως. Όποιος και αν είναι οι αριθμός των κρουσμάτων σήμερα, είναι πιθανό να διπλασιαστούν (ή χειρότερα) μέσα σε μια εβδομάδα, εάν δεν ληφθούν σοβαρά βήματα. Η κατάσταση είναι άσχημη και θα επιδεινωθεί μόνο αν παρασυρθούμε σε μια ψεύτικη αίσθηση ασφάλειας από τον Ιωαννίδη και άλλους που κάνουν παρόμοιες κλήσεις για ηρεμία.

Αρκετοί θα μπορέσουν να απορρίψουν το άρθρο του Ιωαννίδη ως λάθος και αποπροσανατολιστικό. Αλλά μερικοί δεν θα το κάνουν. Κάποιοι θα τείνουν να του δώσουν το πλεονέκτημα της αμφιβολίας, ως κάποιος που σταματά και σκέφτεται, και θέτει κρίσιμα επιστημονικά ερωτήματα, σε μια εποχή παγκόσμιου πανικού. Όσοι δεν εκτιμούν τις σοβαρές αρνητικές συνέπειες του άρθρου του Ιωαννίδη αγνούν ένα κρίσιμο σημείο. Ο Ιωαννίδης έχει διακεκριμένη επιστημονική σταδιοδρομία που του δίνει βήμα για να επηρεάσει ανθρώπους που λαμβάνουν αποφάσεις στα υψηλότερα επίπεδα. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι οι απόψεις του Ιωαννίδη εξετάζονται προσεκτικά, αλλά οι απόψεις που εκφράζονται στο τελευταίο του άρθρο είναι ακαδημαϊκές, και ακατάλληλες για συνθήκες παγκόσμιας κρίσης. Διαβάζεται σαν ένα συνηθισμένο ακαδημαϊκό κομμάτι, όπως θα γραφόταν κατά τη διάρκεια οποιουδήποτε άλλου χρόνου, για οποιοδήποτε άλλο θέμα. Δεν αντικατοπτρίζει την αίσθηση του επείγοντος – στην πραγματικότητα, τονίζει το αντίθετο της επείγουσας ανάγκης – υποβαθμίζει σοβαρά τη σοβαρότητα των περιστάσεων και στέλνει λάθος μήνυμα σε οποιονδήποτε το διαβάζει.

Το μήνυμα του Ιωαννίδη φέρνει κίνδυνο καθυστέρησης της κριτικής αντίδρασης και απευαισθητοποίησης του κοινού στους πραγματικούς κινδύνους που αντιμετωπίζουμε. Για ένα δυναμικό και περίπλοκο πρόβλημα όπως ο κορωνοϊός, θέλουμε πάντα περισσότερες πληροφορίες, αλλά πρέπει να αρκεστούμε σε αυτές που έχουμε. Αυτό δεν είναι ακαδημαϊκό ερευνητικό πρόγραμμα. Είναι πραγματική ζωή, σε πραγματικό χρόνο. Ενόψει της έντονης αβεβαιότητας, δεν μπορούμε να καθυστερήσουμε τις απαραίτητες ενέργειες και να περιμένουμε περισσότερα στοιχεία ή να απορρίψουμε πιθανά καταστροφικά σενάρια, επειδή είναι δήθεν παράλογο να λάβουμε δραστικά αντίμετρα.

[1] Johns Hopkins Coronavirus Map. (https://coronavirus.jhu.edu/map.html).

[2] The Precautionary Principle. (https://www.fooledbyrandomness.com/PrecautionaryPrinciple.html).

[3] H. Crane. Naive Probabilism. Researchers.One, (https://www.researchers.one/article/2020-03-9), 2020.

[4] J. Ioannidis. A fiasco in the making? As the coronavirus pandemic takes hold, we are making decisions without reliable data. STAT, March 17, 2020(https://www.statnews.com/2020/03/17/a- fiasco-in-the-making-as-the-coronavirus-pandemic-takes-hold-we-are-making-decisions-without- reliable-data/).

[5] J. Norman. Global Decentralization for Risk Mitigation and Security. Researchers.One, (https://www.researchers.one/article/2020-02-15), 2020.

[6] J. Norman, Y. Bar-Yam, and N. Taleb. Systemic Risk of Pandemic via Novel Pathogens – Coro- navirus: A Note. (https://necsi.edu/systemic-risk-of-pandemic-via-novel-pathogens-coronavirus-a- note), 2020.