Η «οικονομία πολέμου» και η επόμενη ημέρα

Το διάγγελμα του Πρωθυπουργού την Τρίτη το απόγευμα περιελάμβανε επανειλημμένες αναφορές σε «πόλεμο». 

Σε μία από αυτές σημείωσε δε και ότι: «Συνεπώς και η οικονομία οφείλει να είναι “οικονομία πολέμου”. 

Δεν ήταν μία μεταφορά, ούτε μία υπερβολή. Ήταν μία ξεκάθαρη αναφορά για το ότι όλα αλλάζουν. 

Ο όρος σημαίνει πολλά και πολύ συγκεκριμένα. 

«Οικονομία πολέμου» σημαίνει την αναδιοργάνωση της παραγωγικής βάσης και των δικτύων διανομής μίας χώρας κατά την διάρκεια της σύρραξης (εν προκειμένω με τον «αόρατο εχθρό»). 

Μία οικονομία πολέμου έχει ως αποτέλεσμα τις δραστικές και ουσιώδεις αναπροσαρμογές στην παραγωγική διαδικασία, η οποία κατευθύνεται στην διευκόλυνση της παραγωγής αμυντικού υλικού. Σημαίνει αυτό ακόμη και νέες χωροθετήσεις των πόρων, των πρώτων υλών και της παραγωγικής δραστηριότητας, με μοναδικό στόχο την νίκη και την κάλυψη των ζωτικής σημασίας καταναλωτικών αναγκών. 

Στην περίπτωσή μας, σημαίνει αυτό την στροφή στην έρευνα, την φαρμακευτική και παραφαρμακευτική βιομηχανία και σε ό,τι σχετίζεται με τον κλάδο της υγείας, στα τρόφιμα και στον τεχνολογικό εξοπλισμό.

Παράλληλα με όλα αυτά, προταρχικής σημασίας είναι η στήριξη της οικονομίας συνολικά. Όσο επιβάλλεται στενός κρατικός έλεγχος, οργανώνονται οι μηχανισμοί οικονομικής ενίσχυσης. 

Κάθε χώρα έχει τον δικό της τρόπο αναδιάρθρωσης της οικονομίας της και κάθε κυβέρνηση προτάσσει δαπάνες προς μία κατεύθυνση και προς συγκεκριμένους κλάδους, ενώ άλλες κυβερνήσεις κάνουν διαφορετικές επιλογές. 

Τα φορολογικά έσοδα αξιοποιούνται σε αυτές τις περιπτώσεις για τις ανάγκες της ενίχυσης της άμυνας, όπως συμβαίνει και με τον δανεισμό της οικονομίας. 

Όλα τα άλλα έρχονται σε δεύτερη μοίρα. 

Υπό αυτό το πρίσμα και δεδομένων των συνθηκών, η παγκόσμια οικονομία σήμερα είναι μία οικονομία πολέμου. Αναδιατάσσεται με βίαιο τρόπο, εγκαταλείπει προτεραιότητες και αναζητεί τους τρόπους να αποφύγει την κατάρρευση. 

Δεδομένων των συνθηκών, πρόκειται για ένα πολλαπλό και πολυδιάστατο πείραμα, με κοινωνικές, πολιτικές και οικονομικές διαστάσεις, όπως βεβαίως και υγειονομικές. 

Το πείραμα θα έχει πολλές φάσεις. Η σημερινή, η πρώτη, θα κριθεί από την επιτυχία στον περιορισμό της εξάπλωσης του ιού. Η επόμενη θα αφορά τα όσα θα συμβούν μέχρι την ανακάλυψη φαρμάκου και εμβολίου. 

Θα ακολουθήσει η καταμέτρηση και καταγραφή των ζημιών και των πληγμάτων, εν συνεχεία η εκτίμηση της δυνατότητας αποκατάστασης και εν τέλει η διαπίστωση του αν όλα θα μπορέσουν (ή θα πρέπει) να επιστρέψουν εκεί όπου βρίσκονταν προτού ξεσπάσει ο πόλεμος. 

Το πείραμα είναι πρωτοφανές και έχει επιβληθεί σε όλους ταυτόχρονα. Ποια θα είναι τα αποτελέσματα, ποιοι κλάδοι θα επιβιώσουν, ποιες πολιτικές θα είναι δυνατόν να εφαρμοστούν, αν θα ενταθεί η διεθνής συνεργασία ή θα επιστρέψουμε στην ενίσχυση του ρόλου των εθνικών κρατών και αν οι διεθνείς οργανισμοί θα υιοθετήσουν νέο ρόλο και φιλοσοφία, θα είναι ζητήματα που δεν θα μπορούν να απαντηθούν πολύ εύκολα. 

Σε όλους τους πολέμους, η επόμενη ημέρα έδωσε λύσεις στις οικονομίες, ακόμη και σε εκείνες που καταστράφηκαν ολοσχερώς. 

Δεν μπορεί να συμβούν και πολύ διαφορετικά σε αυτήν την περίπτωση.