Οι Καστανιές Εβρου, το ακριτικό χωριό των 800 κατοίκων που πρωταγωνιστεί στα δελτία ειδήσεων τις τελευταίες ημέρες, ήταν στο πόδι την Τρίτη όχι εξαιτίας των συγκρούσεων των ελληνικών δυνάμεων με τους μετανάστες, οι οποίες διεξάγονταν σε απόσταση 500 μέτρων από τα τελευταία σπίτια. Οι κάτοικοι περίμεναν τον Κυριάκο Μητσοτάκη και την ηγεσία της ΕΕ να δώσουν συνέντευξη στο Πνευματικό Κέντρο, δίπλα στον Ναό του Αγίου Γεωργίου, που με το ψηλό του καμπαναριό δεσπόζει στον επίπεδο, πεδινό οικισμό. Η τιμή ήταν μεγάλη και το έβλεπε ο καθένας στους πεντακάθαρους δρόμους, στις φρεσκοσκουπισμένες αυλές, στις ελληνικές σημαίες που κυμάτιζαν στα περισσότερα σπίτια. Το ομολογούσαν και οι κάτοικοι όταν μιλούσαν για τις απαιτήσεις της ζωής δίπλα στα σύνορα, για τη σταδιακή ερήμωση των ελληνικών χωριών κατά μήκος του Εβρου και την άνθηση των γειτονικών από την πλευρά της Τουρκίας. Τώρα, όμως, δεν ήταν οι ξεχασμένοι ακρίτες, είχαν την προσοχή όλης της Ελλάδας, των ξένων μέσων ενημέρωσης και του ίδιου του Πρωθυπουργού, τον οποίο συγκεντρώθηκαν να χαιρετήσουν έξω από τον ναό. Η παρουσία των κορυφαίων ευρωπαίων αξιωματούχων πέρασε απαρατήρητη και χάθηκε μαζί με το κροτάλισμα του Σινούκ που τους μετέφερε.
Ολη η ηγεσία της ΕΕ στον Εβρο
Δεν θα έπρεπε να είναι έτσι, δεδομένων των προσώπων που επιθεώρησαν τη μεθόριο Ελλάδας – Τουρκίας στον Εβρο. Επρόκειτο για τον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ, την πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, τον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Νταβίντ Σασόλι και τον πρωθυπουργό της Κροατίας, η οποία ασκεί την προεδρία του Συμβουλίου της ΕΕ το τρέχον εξάμηνο, Αντρέι Πλένκοβιτς. Πλην της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, που ανακοίνωσε συγκεκριμένα μέτρα στήριξης της χώρας μας, οι υπόλοιποι εμφανίστηκαν ως υπερασπιστές μιας ιδεατής Ευρώπης και όχι ως εκπρόσωποι της Ευρώπης που υπάρχει. Αντί να αναλάβουν ευθύνη για την κατάσταση που δημιούργησε η Τουρκία, ευρισκόμενοι στο πεδίο της μάχης, αντιπολιτεύτηκαν τον εαυτό τους, υποστηρίζοντας ταυτόχρονα ότι η κρίση του Μεταναστευτικού έχει επηρεάσει καθοριστικά το πολιτικό τοπίο στην Ευρώπη. Ο Σαρλ Μισέλ δήλωσε ότι η ΕΕ εγγυάται την εφαρμογή της Δήλωσης ΕΕ – Τουρκίας αλλά «περιμένουμε από την τουρκική πλευρά να σέβεται και να τηρεί τα συμφωνηθέντα». Ο Νταβίντ Σασόλι, ότι πρέπει να υπάρξει κοινή πολιτική για το μεταναστευτικό σε ευρωπαϊκό επίπεδο και ότι «πραγματικά είμαι πάρα πολύ ανήσυχος διότι πολλές κυβερνήσεις δεν το συναισθάνονται, δεν το συνειδητοποιούν». Ο Αντρέι Πλένκοβιτς ευχαρίστησε τον έλληνα πρωθυπουργό «για την αλλαγή της πολιτικής της Ελλάδας όσον αφορά την προστασία των συνόρων της», τα οποία όλοι τόνισαν ότι είναι και ευρωπαϊκά σύνορα.
Πρόβλημα μεταξύ Ευρώπης και Τουρκίας
Ούτε ένας δεν αντέδρασε όταν ο κ. Μητσοτάκης περιέγραψε την κατάσταση, όχι ως προσφυγικό πρόβλημα αλλά ως μια «κατάφωρη απόπειρα από την Τουρκία να χρησιμοποιήσει απεγνωσμένους ανθρώπους για να προωθήσει τη γεωπολιτική ατζέντα της και να στρέψει την προσοχή μακριά από τη φρικτή κατάσταση στη Συρία». Δηλαδή, ως ένα πρόβλημα ανάμεσα στην Ευρώπη και στην Τουρκία και όχι ως διμερές ζήτημα Ελλάδας – Τουρκίας, την οποία κατηγόρησε ότι «έχει μετατραπεί σε επίσημο διακινητή μεταναστών». «Η Ευρώπη δεν έχει αντεπεξέλθει στην αντιμετώπιση της μεταναστευτικής κρίσης. Ελπίζω ότι αυτή η κρίση θα μας αφυπνίσει ώστε όλοι να αναλάβουν τις ευθύνες τους» είπε με επικριτικό ύφος ο Πρωθυπουργός. Δεν είχε άδικο, κρίνοντας από τη δυστοκία στην αλλαγή του Κανονισμού του Δουβλίνου για τη δίκαιη κατανομή των αιτούντων άσυλο και από την αμήχανη έκβαση των συναντήσεων των υπουργών Εσωτερικών Υποθέσεων στις Βρυξέλλες, την Τετάρτη, και Εξωτερικών στο Ζάγκρεμπ, την Παρασκευή.
Πέτυχε το μέγιστο που μπορούσε
Στο πρωθυπουργικό περιβάλλον θεωρούν ότι σε αυτή τη φάση η Ελλάδα πήρε το μέγιστο που μπορούσε να πάρει. Μια ξεκάθαρη πολιτική στήριξη με ρητή διατύπωση υπέρ της προστασίας των ευρωπαϊκών συνόρων στη δήλωση μετά τη συνάντηση των υπουργών Εσωτερικών Υποθέσεων της ΕΕ. Ενα μεγάλο πακέτο οικονομικής βοήθειας, ύψους 700 εκατομμυρίων ευρώ. Και την κατανόηση όλων των ευρωπαϊκών κρατών για τους κινδύνους από την τουρκική επιθετικότητα. Η Τουρκία δεν πρέπει να απομονωθεί γιατί έχει να εισφέρει στο Μεταναστευτικό/Προσφυγικό και όπως είπε ο κ. Μητσοτάκης από τον Εβρο, «πρώτη η Ελλάδα αναγνωρίζει ότι η Τουρκία μπορεί να βοηθήσει στο Προσφυγικό. Χρειάζεται τη στήριξη της Ευρώπης, όχι όμως υπό το κράτος απειλών. Η Ελλάδα και η Ευρώπη δεν εκβιάζονται, αντιδρούν. Και δεν προκαλούν, συζητούν».
Τζούφιες απειλές από τον Σουλτάνο
«Ο Ερντογάν», προσθέτουν συνεργάτες του Πρωθυπουργού, «πραγματοποίησε την απειλή του και ήταν τζούφια», γεγονός που τον αναγκάζει σε επαναξιολόγηση των δεδομένων. Ο τούρκος πρόεδρος, έχοντας υποστεί ήττα στη Συρία, όπως έγινε φανερό μετά τη συνάντησή του με τον Βλαντίμιρ Πούτιν, έχοντας σπάσει πολλούς από τους δεσμούς του με τις ΗΠΑ και ευρισκόμενος σε αντιπαράθεση με τα συντηρητικά σουνιτικά κράτη, επιχειρεί να εκβιάσει την Ευρώπη ανοίγοντας τα σύνορα της Τουρκίας για χιλιάδες μετανάστες. Η Ελλάδα βρέθηκε στην πρώτη γραμμή και προστάτευσε αποτελεσματικά τα σύνορά της. Μετά από αυτά, η εκτίμηση που υπάρχει στο Μέγαρο Μαξίμου είναι ότι δεν συμφέρει την Τουρκία να κλιμακώσει την ένταση και ότι η εκεχειρία στη Συρία τής δίνει το πάτημα να μεταβάλει τη στάση της.
Η Ελλάδα δεν διακόπτει με δική της πρωτοβουλία τους διαύλους επικοινωνίας με την Τουρκία, παρότι η τουρκική κυβέρνηση αμέσως μετά τη συζήτηση για τα ΜΟΕ έστειλε χιλιάδες μετανάστες στα ελληνοτουρκικά σύνορα. Ούτε σκοπεύει, σε αυτή τη φάση τουλάχιστον, να προβεί σε μονομερείς κυρώσεις κατά της γειτονικής χώρας ή να μπλοκάρει ευρωπαϊκές αποφάσεις και διαδικασίες.
«Θα αντέξουμε όσο χρειαστεί»
Το μήνυμα του κ. Μητσοτάκη προς την Αγκυρα και τους ευρωπαίους ηγέτες είναι ξεκάθαρο: «Είναι καθήκον μου να προστατεύσω τα σύνορα της χώρας μου, με ή χωρίς τη βοήθεια της Ευρώπης, με ή χωρίς πλαίσιο συμφωνίας με την Τουρκία. Είμαστε έτοιμοι για κάθε σενάριο. Δεν θα προκαλέσουμε αλλά δεν θα κάνουμε πίσω ποτέ. Θα αντέξουμε όσο χρειαστεί». Στο Μέγαρο Μαξίμου, αναμένουν από την ΕΕ να παίξει τον ρόλο που της αναλογεί και να μπορέσει να παρουσιάσει μια βελτιωμένη Δήλωση ΕΕ – Τουρκίας, με διευρυμένο περιεχόμενο ώστε να περιλαμβάνει και την περιοχή του Εβρου, μαζί με τα πέντε νησιά του Βορειοανατολικού Αιγαίου.
Επέμβαση και από τη Frontex
Στο μεταξύ, σε ό,τι αφορά τη φύλαξη των συνόρων έχει αποφασιστεί σε ευρωπαϊκό επίπεδο η αποστολή ομάδων ταχείας επέμβασης της Frontex στα χερσαία και θαλάσσια σύνορα της χώρας, με 100 επιπλέον συνοριοφύλακες, ένα σκάφος ανοιχτής θαλάσσης, έξι σκάφη για παράκτιες περιπολίες, δύο ελικόπτερα, ένα αεροσκάφος και δύο οχήματα με θερμικές κάμερες. Παράλληλα, η χώρα μας ενισχύει τη φύλαξη των συνόρων με την εγκατάσταση σε αρχική φάση φράκτη 30 χιλιομέτρων, πρόσθετο στον υπάρχοντα φράκτη μήκους 12,5 χιλιομέτρων, που σταδιακά θα επεκτείνει σε όλο το μήκος της όχθης του Εβρου (συνολικά 120 χιλιόμετρα).
Μετεγκαταστάσεις και επιστροφές
Σχετικά με τις μετεγκαταστάσεις, το αίτημα τίθεται διαρκώς από την ελληνική πλευρά – ο Γιώργος Κουμουτσάκος είχε στείλει σχετική επιστολή στην επίτροπο Μετανάστευσης και Ασύλου Ιλβα Γιόχανσεν στις 27 Ιανουαρίου – αλλά η ΕΕ εμφανίζεται απρόθυμη να το ικανοποιήσει. Σε αυτή τη φάση, εξαιτίας της συνεχιζόμενης κρίσης, οι ευρωπαϊκές χώρες δέχθηκαν να συζητήσουν και να αναλάβουν ευθύνη για τα ασυνόδευτα παιδιά. Εξελίξεις αναμένονται τις επόμενες ημέρες, ενώ το ζήτημα των μετεγκαταστάσεων θα τεθεί μετ’ επιτάσεως και στις συζητήσεις για τη διαμόρφωση της νέας ευρωπαϊκης μεταναστευτικής πολιτικής, καθώς οι συνθήκες ευνοούν ευρύτερες αλλαγές. Επιπλέον, επειδή η πλειονότητα όσων φθάνουν στην Ελλάδα προέρχεται από το Αφγανιστάν και αφού έχει υπογραφεί ειρηνευτική συμφωνία, θα ζητηθεί από την ΕΕ η συνδρομή της για την επιστροφή των αφγανών μεταναστών στη χώρα τους.
Ομως, δεν είναι μόνο οι συγκρούσεις στη μεθόριο που ανησυχούν την κυβέρνηση, αλλά και ο υβριδικός πόλεμος που έχει εξαπολύσει η Τουρκία κατά της χώρας μας.
Στο επίκεντρο και τα fake news
Ο Πρωθυπουργός, όπως μεταδίδουν συνεργάτες του, θα ηγηθεί ο ίδιος της προσπάθειας να αναδειχθεί η «ύπουλη προπαγάνδα» της Τουρκίας για όσα συμβαίνουν στον Εβρο αλλά και στα νησιά και να ξεσκεπαστούν τα fake news. Θα δώσει συνεντεύξεις σε ξένα μέσα παγκόσμιου βεληνεκούς και θα κάνει ό,τι άλλο χρειαστεί γιατί, όπως επαναλαμβάνει, «η αλήθεια είναι με το μέρος μας». Επίσης, θα διανέμεται μέσα από επίσημους διαύλους της ελληνικής κυβέρνησης υλικό υποστηρικτικό των ελληνικών θέσεων, όπως π.χ. βίντεο που δείχνουν ρίψεις χημικών και δακρυγόνων από την τουρκική πλευρά προς τον ελληνικό στρατό και παρενοχλήσεις ελληνικών σκαφών στο Αιγαίο.
Δεν πέφτει στην παγίδα της βεντέτας
Παρότι ο τούρκος πρόεδρος προσπαθεί να παρασύρει τον κ. Μητσοτάκη σε μια προσωπική αντιπαράθεση κάνοντας υποτιμητικές δηλώσεις και δηλώνοντας ότι δεν θέλει να βρεθεί «στον ίδιο χώρο και στην ίδια φωτογραφία με εκείνον», επειδή, όπως λέει, οι Ελληνες κακομεταχειρίζονται και σκοτώνουν τους μετανάστες, ο Πρωθυπουργός δεν βιάζεται να απαντήσει. Δεν θέλει να μετατρέψει το ζήτημα σε προσωπική βεντέτα, ούτε σε διμερές ανάμεσα στις δύο χώρες. Περιμένει να δει τι στάση θα κρατήσει το προσεχές διάστημα ο Εντογάν και αναλόγως θα προσαρμόσει τη δική του τακτική. Παράλληλα, πιέζει συνεχώς για ευρωπαϊκή λύση. «Δεν ήρθαν τυχαία οι ευρωπαίοι αξιωματούχοι στον Εβρο μέσα σε 48 ώρες» λέει σε συνομιλητές του. «Ηταν το αποτέλεσμα της αξιοπιστίας της χώρας και της δικής μου, την οποία εξαργυρώνουμε σε ώρες κρίσης. Δεν τη βάζουμε στην προθήκη να την κοιτάμε».
Εντολή θωράκισης από τον περασμένο Οκτώβριο
Τον Οκτώβριο του 2019, ο κ. Μητσοτάκης έδωσε εντολή στους αρμόδιους υπουργούς «να θωρακιστεί ο Εβρος». Αμέσως σχηματίστηκε κλιμάκιο με τη συμμετοχή των Νίκου Παναγιωτόπουλου, Μιχάλη Χρυσοχοΐδη, Λευτέρη Οικονόμου και Αλκβιάδη Στεφανή, οι οποίοι μετέβησαν στην περιοχή και δημιούργησαν κοινό κέντρο επιχειρήσεων του στρατού και της αστυνομίας στη Νέα Βύσσα, 12 χιλιόμετρα βόρεια της Ορεστιάδας. Ηταν η περίοδος που αυξάνονταν καθημερινά οι μεταναστευτικές ροές αλλά και οι απειλές που εκτόξευε ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.
Η στήριξη από την κοινωνία, οι κλειστές δομές και οι ακατοίκητες νησίδες
Η κυβέρνηση λειτουργεί σε οιονεί πολεμικές συνθήκες, η συντριπτική πλειοψηφία της κοινωνίας υποστηρίζει την πολιτική του σφραγίσματος των συνόρων για τους παράνομους μετανάστες – στη δημοσκόπηση της Pulse για τον τηλεοπτικό σταθμό Σκάι, το 83% των πολιτών απαντά ότι ανησυχεί για το Προσφυγικό / Μεταναστευτικό μετά τις πρόσφατες εξελίξεις και το 84% για τα ελληνοτουρκικά θέματα.
Η κρίση του Προσφυγικού, όπως προηγουμένως το Μακεδονικό και η Συμφωνία των Πρεσπών, στρέφει προς τα δεξιά την ελληνική κοινωνία. «Η πλειοψηφία του κόσμου είναι μαζί μας, δεν θέλει να περάσει ο εκβιασμός της Τουρκίας» σημειώνουν στο Μέγαρο Μαξίμου, γνωρίζοντας ότι αντέστρεψαν γρήγορα τη ζημιά από τις συγκρούσεις των κατοίκων με τα ΜΑΤ στα νησιά του Βόρειου Αιγαίου. Ο Πρωθυπουργός, όπως μεταδίδουν οι συνεργάτες του, θεωρεί θλιβερή τη στάση της αντιπολίτευσης συνολικά, όχι μόνο του ΣΥΡΙΖΑ, τον οποίο στην κυβέρνηση κατηγορούν ότι υιοθετεί την τουρκική προπαγάνδα. «Ο Αλέξης Τσίπρας», λένε, «συνθλίβεται ανάμεσα στην πραγματικότητα και στο κόμμα του» και γι’ αυτό έχει αντιφατικές θέσεις. Ο κ. Μητσοτάκης, σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, θα ήθελε να έχει απέναντί του μια πιο εποικοδομητική αντιπολίτευση, «αλλά», προσθέτουν, «αυτό είναι δικό τους πρόβλημα».
Αναγνωρίζουν ωστόσο ότι υπάρχουν ζητήματα που αναστατώνουν την κοινωνία, όπως οι φήμες για επιστράτευση, τις οποίες χαρακτηρίζουν «αστείες». Η δημοσκόπηση της Pulse ανέδειξε ένα ακανθώδες πρόβλημα, τον απόλυτο διχασμό των πολιτών σχετικά με τη δημιουργία κλειστών δομών στα νησιά για τους μετανάστες και τους πρόσφυγες (46% υπέρ και κατά, αντιστοίχως). Ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Στέλιος Πέτσας και άλλα κυβερνητικά στελέχη άφησαν ανοιχτό το ενδεχόμενο να χρησιμοποιηθούν και ακατοίκητες νησίδες, και η αλήθεια είναι ότι στο Μέγαρο Μαξίμου εξετάζουν όλες τις επιλογές, αλλά ο κ. Μητσοτάκης έχει πει σε όλους τους αρμοδίους ότι δεν είναι αυτή η πρώτη του επιλογή, δεδομένων των δυσκολιών δημιουργίας υποδομών και του υψηλού κόστους.
Κρίσιμη συνάντηση με Μέρκελ – Επί τάπητος μετανάστες και επενδύσεις
Σήμερα, Δευτέρα 9 Μαρτίου, ο κ. Μητσοτάκης θα βρίσκεται στο Βερολίνο για το Ελληνογερμανικό Οικονομικό Φόρουμ, στο πλαίσιο του οποίου θα συναντηθεί με την καγκελάριο της Γερμανίας Ανγκελα Μέρκελ, στο λυκόφως της πολιτικής της διαδρομής, και την Τρίτη θα συναντήσει τον καγκελάριο της Αυστρίας Σεμπάστιαν Κουρτς. Από τις δύο χώρες υπήρξαν δημόσιες και ιδιωτικές δηλώσεις αναγνώρισης της διαφύλαξης των ευρωπαϊκών συνόρων από την Ελλάδα, μολονότι οι προσδοκίες για κάτι θεαματικό από την πλευρά της Γερμανίας είναι εξαιρετικά περιορισμένες. Ο Πρωθυπουργός αναμένεται να θέσει στη συζήτηση την ανάγκη να υπάρξει ένα κοινό ευρωπαϊκό πλαίσιο για το Μεταναστευτικό και τη νέα πολιτική ασύλου, και θα επιμείνει στην ανάγκη επιμερισμού των βαρών σε όλες τις χώρες της ΕΕ. Το Μεταναστευτικό θα τεθεί από την ελληνική κυβέρνηση και στη Σύνοδο Κορυφής της ΕΕ στις 26 και 27 Μαρτίου.
Think tank για νέες συνεργασίες
Ωστόσο, στο Βερολίνο ο κ. Μητσοτάκης δεν προτίθεται να σπαταλήσει την ευκαιρία για την ενίσχυση των οικονομικών σχέσεων των δύο χωρών. Η επικοινωνία του Μεγάρου Μαξίμου με την καγκελαρία είναι συνεχής από τα τέλη Αυγούστου του 2019 που πραγματοποιήθηκε η προηγούμενη επίσκεψη του Πρωθυπουργού στη γερμανική πρωτεύουσα. Ο στόχος της ελληνικής πλευράς είναι να αλλάξει η σχέση πιστωτή – δανειολήπτη που είχε διαμορφωθεί στη διάρκεια της κρίσης ανάμεσα στις δύο χώρες και να υποστηρίξει η Γερμανία το νέο αναπτυξιακό σχέδιο της Ελλάδας.
Το Φόρουμ, υπό την εποπτεία του ομοσπονδιακού υπουργού Οικονομίας και Ενέργειας της Γερμανίας Πέτερ Αλμάιερ και του υπουργού Ανάπτυξης και Επενδύσεων Αδωνη Γεωργιάδη, με διοργανωτές το Ελληνογερμανικό Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο, την Κεντρική Ενωση Εμπορικών και Βιομηχανικών Επιμελητηρίων Γερμανίας και τον Σύνδεσμο Γερμανών Βιομηχάνων, θα λειτουργήσει ως ένα μεγάλο think tank αναζήτησης νέων συνεργασιών, συνεργειών ή και συμφωνιών, για τον προγραμματισμό νέων επενδύσεων στην Ελλάδα. Η αναφορά του είναι η αγορά ενέργειας, οι πράσινες επενδύσεις, η καινοτομία και η βιώσιμη ανάπτυξη.
Τι ενδιαφέρει τους Γερμανούς
Οι αγορές που ενδιαφέρουν τους γερμανούς επενδυτές αφορούν τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (αιολικά – φωτοβολταϊκά), το φυσικό αέριο (δίκτυα, αγωγοί και αποθηκευτικοί χώροι), «αποθήκες» ηλεκτρικής ενέργειας, η απολιγνιτοποίηση της ΔΕΗ, η ηλεκτρική διασύνδεση νησιών, η ενεργειακή αναβάθμιση κτιρίων και η κατασκευή θερμοηλεκτρικών μονάδων ηλεκτροπαραγωγής. Το ενδιαφέρον των Γερμανών να επενδύσουν στην ενεργειακή αγορά της χώρας μας είναι μεγάλο εξαιτίας της γεωπολιτικής θέσης της Ελλάδας, των καλών κλιματολογικών συνθηκών που ευνοούν την εγκατάσταση ΑΠΕ, των αναβαθμίσεων στις υποδομές φυσικού αερίου, των έργων ηλεκτρικής διασύνδεσης των νησιών και της απολιγνιτοποίησης της ΔΕΗ. Επίσης πεδία γερμανικού επιχειρηματικού ενδιαφέροντος αποτελούν ο τουρισμός (ανάπτυξη νέων δομών για ξενοδοχειακά καταλύματα υψηλών προδιαγραφών, σύνθετα τουριστικά καταλύματα, ιατρικός και θεματικός τουρισμός), η παραγωγή στην Ελλάδα νέων φαρμακευτικών προϊόντων και η ανάπτυξη δομών για την έρευνα και την ανάπτυξη, η διαχείριση απορριμμάτων – η Ελλάδα έχει την υποχρέωση έναντι της ΕΕ να ολοκληρώσει σειρά επενδύσεων. Η αγορά ακινήτων (νέες επενδύσεις κυρίως σε επαγγελματικούς χώρους, χώρους γραφείων, όπως και σε καταστήματα για οργανωμένα δίκτυα λιανικής), τα logistics (λιμάνια, αεροδρόμια, μεγάλοι σύγχρονοι αποθηκευτικοί χώροι), η αγροτική οικονομία (τυποποίηση, οργάνωση συνεταιρισμών, εξαγωγές, μεταποίηση) και η αγορά των υπηρεσιών, τεχνολογικών ή άλλων.
Οι εξαγωγικές ευκαιρίες στη Γερμανία
Η Ελλάδα θα μπορούσε να επικεντρώσει στρατηγικά την εξαγωγική της δράση προς τη Γερμανία στους ακόλουθους τομείς: στα αγροτικά προϊόντα, στα τυποποιημένα τρόφιμα, στα φάρμακα, στον τουρισμό, στην εξαγωγή τεχνολογικών υπηρεσιών, όπως π.χ. η Taxibeat, που εντάχθηκε στον όμιλο της Daimler, ή η TeamViewer, μια γερμανική εταιρεία που επέλεξε τα Ιωάννινα ως έδρα της για να εξάγει παγκοσμίως τεχνολογικές υπηρεσίες, με την προοπτική της δημιουργίας HUB με 200 μηχανικούς. Και φυσικά, το εμβληματικό έργο της ηλεκτροκίνησης που ξεκινά η Volkswagen σε κάποιο ελληνικό νησί από τα τέσσερα που εξετάζει, το οποίο θα μπορούσε να μετατραπεί σε θεμέλιο διεκδίκησης της εγκατάστασης ενός εργοστασίου συναρμολόγησης αυτοκινήτων στη χώρα μας, γεγονός που θα άλλαζε καθοριστικά τον επενδυτικό χάρτη για την Ελλάδα.