Εγκρίθηκε με απόφαση της υπουργού Πολιτισμου και Αθλητισμού κυρίας Λίνας Μενδώνη η λύση της απόσπασης κι επανατοποθέτησης των αρχαιοτήτων στον σταθμό Βενιζέλου του μετρό Θεσσαλονίκης. Η απόφαση που αναρτήθηκε στη Διαύγεια, ουσιαστικά βάζει την επίσημη σφραγίδα στην κατά πλειοψηφία θετική γνωμοδότηση του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου (ΚΑΣ) που προέκυψε στη συνεδρίαση της 18ης Δεκεμβρίου 2019.
Με την απόφαση, εγκρίνεται η μελέτη κατασκευής του σταθμού «Βενιζέλου», που αποτελεί πια και τον καθοριστικό παράγοντα για την ολοκλήρωση του έργου στον χρόνο που έχει δεσμευθεί ο ίδιος ο Πρωθυπουργός, δηλαδή τον Απρίλιο του 2023. Ο σταθμός αποτελεί αναπόσπαστο μέρος του έργου του μετρό Θεσσαλονίκης. Η μελέτη για την απόσπαση κι επανατοποθέτηση των αρχαιοτήτων υπεβλήθη από την Αττικό Μετρό ΑΕ, αφού η αλλαγή πολιτικής ηγεσίας έφερε νεότερη ανατροπή στον σχεδιασμό του έργου, εγκαταλείποντας την in situ ανάδειξη που προωθούσαν οι προκάτοχοί της.
Αυτή προβλέπει την προσωρινή απόσπαση των αρχαιοτήτων, πριν από την έναρξη των εργασιών κατασκευής, και την επανατοποθέτηση κάθε μιας από αυτές στην αυτή θέση, κατά ποσοστό 92%, μετά τη λήξη των εργασιών, συνεπώς τη διατήρησή τους στο περιβάλλον όπου βρέθηκαν, «διότι έτσι επιτυγχάνεται ο μέγιστος δυνατός συνδυασμός της προστασίας και ανάδειξής τους με την ανάγκη έγκαιρης και ασφαλούς ολοκλήρωσης του προαναφερόμενου έργου υποδομής, χωρίς διακινδύνευση της ασφάλειας εργαζομένων και αρχαιοτήτων, καθώς και της επιβάρυνσης των εθνικών πόρων», όπως αναφέρεται στην απόφαση του Υπουργείου Πολιτισμού.
Επισημαίνεται ότι μετά την επανεκκίνηση των εργασιών στο έργο του μετρό Θεσσαλονίκης, εκτελούνται εργασίες επιδομής, ενώ αυτές που υπολείπονται σημαντικά είναι οι ηλεκτρομηχανολογικές εργασίες τόσο στη βασική γραμμή, όσο και στην επέκταση προς Καλαμαριά. Ως προς τον σταθμό «Βενιζέλου», η απομάκρυνση της άμμου που καλύπτει τις αρχαιότητες έχει ήδη ξεκινήσει και θα διαρκέσει 4 μήνες, ενώ εκτιμάται ότι θα χρειαστούν 6-8 μήνες για την απομάκρυνση και αποθήκευση των αρχαιοτήτων.
Οι προϋποθέσεις της έγκρισης
Όπως ορίζεται στην απόφαση, η έγκριση χορηγείται με τους εξής όρους:
1. Η επίσημη έναρξη λειτουργίας του σταθμού Βενιζέλου δεν θα ξεκινήσει εάν δεν έχουν επανατοποθετηθεί στη θέση τους, στο επίπεδο -1 του Σταθμού, οι προσωρινώς απομακρυνθείσες αρχαιότητες.
2. Να κατατεθεί οριστική μελέτη εφαρμογής για την απόσπαση και την επανατοποθέτηση στην αυτή θέση των αρχαιοτήτων, η οποία θα εκπονηθεί βάσει τρισδιάστατης αποτύπωσης, προκειμένου να εισαχθεί στο ΚΑΣ για την κατά Νόμο γνωμοδότηση.
3. Να κατατεθεί, πριν την επανατοποθέτηση στην αυτή θέση, οριστική μελέτη προστασίας, στερέωσης και ανάδειξης των αρχαιοτήτων. Να μην κατασκευαστεί ο διάδρομος θέασης στο μεσοπάτωμα, στο μέσο του αρχαιολογικού χώρου, έτσι ώστε να μην δεσπόζει αυτού, αλλά να παρέχεται η ευχέρεια συνολικής θέασης του χώρου, με την μετακίνησή του δυτικότερα, προκειμένου να χρησιμοποιείται προεχόντως για τον σκοπό αυτό και όχι ως υπόγεια διάβαση.
4. Να κατατεθεί συνολική πρόταση φωτισμού ανάδειξης των αρχαιοτήτων στις αρμόδιες Υπηρεσίες του ΥΠΠΟΑ, προκειμένου να εισαχθεί στο ΚΑΣ για την κατά Νόμο γνωμοδότηση.
5. Οι νέοι αποκτώμενοι χώροι της επιφάνειας του μεσοπατώματος (440 τ.μ.), καθώς και οι χώροι εμβαδού 150 τ.μ. στο επίπεδο -1 της νότιας πρόσβασης και 80 τ.μ. στο επίπεδο -2, να αποδοθούν σε αρχαιολογική χρήση, όπως ανάδειξη των αρχαιοτήτων που θα ανευρεθούν κατά τη συνέχιση της αρχαιολογικής έρευνας στα υποκείμενα στρώματα ή άλλους εκθεσιακούς σκοπούς.
6. Οι εργασίες απόσπασης και επανατοποθέτησης να γίνουν υπό την εποπτεία της αρμόδιας Εφορείας Αρχαιοτήτων (ΕΦΑ) Πόλης Θεσσαλονίκης.
7. Μετά το πέρας εργασιών απόσπασης και αποθήκευσης των αρχαιοτήτων, που θα έχουν αποσπαστεί προσωρινά, να συνεχιστεί από την ΕΦΑ Πόλης Θεσσαλονίκης η αρχαιολογική έρευνα στα υποκείμενα στρώματα, για τη διερεύνηση των παλαιότερων αρχαιολογικών φάσεων.
8. Οι αρχαιότητες, που θα αποσπαστούν προσωρινά, να αποθηκευθούν μέχρι την οριστική επανατοποθέτησή τους, με δαπάνες της «Αττικό Μετρό Α.Ε.», σε κατάλληλα διαμορφωμένο χώρο, κατόπιν συνεννόησης με τις αρμόδιες Υπηρεσίες του ΥΠΠΟΑ.
9. Η Διεύθυνση Αναστήλωσης Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Μνημείων (ΔΑΒΜΜ) να διατυπώσει ρεαλιστικές προθεσμίες για το χρονοδιάγραμμα των ανωτέρω επιμέρους μελετών.
Επίσης, βάσει της απόφασης, η ΔΑΒΜΜ εξουσιοδοτείται για τη θεώρηση των σχεδίων της μελέτης.
