H φυγή Ελλήνων με δεξιότητες στο εξωτερικό (brain drain) σε αναζήτηση καλύτερης επαγγελματικής προοπτικής ήταν αποτέλεσμα της οικονομικής κρίσης αλλά και των παθογενειών που ταλαιπωρούν τη χώρα, όπως η έλλειψη αξιοκρατίας, η διαφθορά, οι χαμηλής ποιότητας κοινωνικές παροχές και το κακό εργασιακό περιβάλλον σε αρκετές επιχειρήσεις. Σε πρόσφατη μελέτη του ο ΣΕΒ ανέφερε πως περίπου 500.000 Ελληνες έφυγαν από τη χώρα την περίοδο 2008-2017. Το 51,4% εξ αυτών στην «κρίσιμη» ηλικιακή κατηγορία 25-44, και σχεδόν στο 70%, απόφοιτοι ανώτατης εκπαίδευσης.
Λόγω της μαζικής αυτής εκροής των καλύτερων νέων μυαλών η χώρα αδυνατεί να αντεπεξέλθει σε προκλήσεις όπως η τέταρτη βιομηχανική επανάσταση, εντείνεται το δημογραφικό πρόβλημα και επιβαρύνεται ο προϋπολογισμός αφού η δημόσια επένδυση που έχει γίνει για την εκπαίδευση όσων μεταναστεύουν δεν αποσβένεται. Σύμφωνα πάντα με τον ΣΕΒ, το συνολικό κόστος ανά άτομο για αποφοίτους τριτοβάθμιας εκπαίδευσης ανέρχεται σε περίπου 34.000 ευρώ και συνεπώς το συνολικό ποσό απώλειας κυμαίνεται μεταξύ 3,1 και 4,2 δισ. αν υπολογίσουμε τους πτυχιούχους που μετοίκισαν. Τι πρέπει λοιπόν να γίνει για να περιοριστεί το brain drain; Μα, τι απλούστερο από το να απαλειφθούν οι παράγοντες που το τροφοδοτούν:
α) Να επέλθει αλλαγή του παραγωγικού μοντέλου που να ευνοεί τη δημιουργία θέσεων υψηλής εξειδίκευσης.
β) Να βελτιωθεί το χαμηλό επίπεδο των απολαβών που έχουν οι εργαζόμενοι στην Ελλάδα κυρίως λόγω της υψηλής φορολογίας και των εισφορών εργαζομένων και επιχειρήσεων. Οι απόφοιτοι τριτοβάθμιας εκπαίδευσης δήλωσαν το 2018 καθαρό μέσο ετήσιο εισόδημα κατά 36% χαμηλότερο σε σχέση με αυτό που δήλωσαν το 2008!
γ) Να ξεφύγει η Ελλάδα από τις τελευταίες θέσεις της ΕΕ με τις χώρες που προσφέρουν θέσεις εργασίας κακής ποιότητας. Σήμερα οι Ελληνες εργάζονται σε εργασίες υψηλών απαιτήσεων από πλευράς ωραρίου και έντασης που όμως δεν προσφέρουν αντίστοιχες ευκαιρίες και ανταμοιβές.
Δύσκολο στοίχημα, για αυτό και στις τελευταίες μετρήσεις (Icap) η πλειοψηφία των ερωτηθέντων που αναζήτησαν την τύχη τους στο εξωτερικό δήλωσαν πως δεν σκέπτονται τον επαναπατρισμό.
