Προ ολίγων ημερών δημοσιεύθηκε, σ’ αυτό το φύλλο, ένα κείμενο, στο οποίο ο αρθογράφος, προσπαθούσε να περιγράψει , τι σημαίνει προοδευτισμός, προοδευτικότητα, γιατί κατά μια άποψή, η πλειονότητα δεν αντιλαμβάνεται το περιεχόμενο του όρου.

Στην πολιτική και κομματική γλώσσα εμφανίστηκαν πολλές ονομασίες των κομμάτων, οι οποίες όμως, όπως διαπιστώνει κανείς, έχασαν λίγο – πολύ την έννοια του περιεχόμενό τους. Εντούτοις ιστορικά έχουμε στη δεκαετία του 1950 το Προοδευτικό κόμμα του Μαρκεζίνη, το οποίο όμως δεν «φθούρισε», γιατί κανείς δεν μπορούσε να καταλάβει, τι ακριβώς εννοούσε αυτή η ονομασία εκείνα τα χρόνια των έντονων ιδεολογικών αντιπαραθέσεων. Αντίθετα, τα άλλα πολιτικά κόμματα είχαν κάποιο τίτλο που ήταν κατανοητός, ως προς το τι εκπροσωπούσαν.

Επειδή στη ζωή τίποτε δεν μένει σταθερό και τα πάντα υπόκεινται σε εξέλιξη , σε αλλαγή, φτάσαμε σήμερα στο σημείο, που οι παλαιοί χαρακτηρισμοί των κομμάτων, δεν είναι πια σαφείς, για το τι σημαίνουν και τι εκπροσωπούν. Για παράδειγμα το «δεξιός – αριστερός» δεν λέει πια τίποτε. Ο «φιλελεύθερος – σοσιαλιστής», πάλι δεν ξεχωρίζουν καθαρά στην ασκούμενη πολιτική τους. Κι οι μεν κι οι δε εφαρμόζουν την ίδια περίπου τακτική, ως προς την ιδιοκτησία, το εμπόριο και την κοινωνική πολιτική. Επίσης οι ονομασίες Κεντρώοι, κεντροδεξιοί και Κεντροαριστεροί δεν λένε ξεκάθαρα πράγματα, ώστε οι πολίτες – ψηφοφόροι μπερδεύονται, όταν προσπαθούν να εντάξουν τον εαυτό τους σε κάποιο σχήμα.

Εκείνος ο όρος που δεν εφθάρει ακόμη, γιατί δεν είχε μπει στην κυκλοφορία, είναι ο «προοδευτικός», ο οποίος όμως δεν είναι και εύκολα κατανοητός, ώστε να χαρακτηρίσει κανείς τον εαυτό του πολιτικά , «προοδευτικό» .

Έτσι, εδώ καλούμεθα να κάνουμε μια προσπάθεια να ερμηνεύσουμε αυτόν τον όρο, πολιτικά :

Ιστορική εξέλιξη

Αν ξεκινήσουμε από τον 5ο μ.Χ. αιώνα, που κατέρρευσε η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία κι ο ευρωπαϊκός κόσμος πέρασε στο Χριστιανισμό, το Μεσαίωνα, την Αναγέννηση, τον Διαφωτισμό και τέλος τον Καπιταλισμό – Κομμουνισμό – Σοσιαλισμό, βλέπουμε πως χρησιμοποιήθηκαν ποικίλες ονομασίες, για να περιγράψουν το πολιτικό στάτους των μαζών και των κοινωνικών τάξεων. Αυτή όμως η πορεία των 15 αιώνων δεν ήταν ομαλή και ούτε η ζωή των ανθρώπων εξελίχθηκε ενιαία στον ίδιο ρυθμό.

Οι αντιλήψεις των ανθρώπων για τις θρησκείες και τους συνανθρώπους τους, την πατρίδα και την κοινωνία δεν ήταν διαρκώς οι ίδιες και ως εκ τούτου διαμορφωνόταν διαφορετικά οι στάσεις τους και η συμπεριφορά τους. Τέλος η ανάπτυξη της βιομηχανίας, αλλά και των πολεμικών όπλων μετέβαλαν ριζικά τις ιδέες των ανθρώπων για τη ζωή.

Αν ανατρέξει κανείς στην περίοδο του Μεσαίωνα και στη συνέχεια του 19ου αιώνα, διαπιστώνει ότι οι πολεμικές συρράξεις ήταν διαρκώς στην ημερήσια διάταξη. Κατά το πρώτο ήμισυ μάλιστα του 20ου αιώνα, ο κόσμος μεταβλήθηκε σ’ ένα σφαγείο, όπου οι σκοτωμοί δεν μετριόταν πλέον κατά χιλιάδες, αλλά κατά εκατομμύρια.

Αυτή η ιστορική πείρα, συνοδευόμενη από την εξέλιξη της τεχνολογίας και τη ραγδαία αύξηση του πληθυσμού της γης, άλλαξε τις αντιλήψεις των σύγχρονων ανθρώπων. Βέβαια, όχι ικανοποιητικά, αφού οι πόλεμοι συνεχίζονται πέρα – δώθε κι οι κυνηγημένοι άνθρωποι από τις εστίες τους είναι ακόμη εκατομμύρια. Εντούτοις όμως τα πράγματα είναι κάπως καλύτερα από το παρελθόν.

Η κοινωνία

Η κοινωνία, ήταν πάντοτε προβληματική, γιατί ήταν και παραμένει ταξική. Έτσι η κοινωνική δικαιοσύνη ήταν πάντοτε ζητούμενη, καθόσον υπάρχουν πάντοτε οι οικονομικές τάξεις, που καθορίζουν λίγο – πολύ τη ζωή των ανθρώπων. Αλλά καθοριστικός διαχωριστικός παράγοντας δεν είναι μόνο η οικονομική κατάσταση του καθενός. Τον πρώτο λόγο στο διαχωρισμό, παίζει μάλλον το επίπεδο ευφυΐας με το οποίο γεννιούνται οι άνθρωποι, γιατί αυτό καθορίζει την εξέλιξή τους. Χειρωνάκτες, τεχνίτες & έμποροι, επιστήμονες. Έτσι θα υπάρχουν πάντοτε διαφορές στην ποιότητα ζωής των ανθρώπων. Όμως σήμερα η κυρίαρχη αντίληψη είναι ότι όλοι οι άνθρωποι μιας κοινωνίας, έχουν το δικαίωμα να ζουν «αξιοπρεπώς». Αλλά για την επίτευξη αυτού του όρου, απαιτούνται «πολλά» :

Πρώτα – πρώτα πρέπει να ανθεί η οικονομία της χώρας, δηλαδή να παράγεται πλούτος, ώστε το κράτος να μπορεί να προσφέρει την παιδεία σ’ όλους, το ανεπτυγμένο σύστημα υγείας, για όλους, την εργασία για τον καθένα, την ευπρεπή κατοικία για όλους και να φροντίζει για τους αδύναμους προς εργασία.. Τέλος να υπάρχει υψηλό επίπεδο πολιτισμού και γραμμάτων. Αυτονόητο βέβαια η ύπαρξη ασφάλειας των πολιτών και ισχυρές στρατιωτικές δυνάμεις, για τη διαφύλαξη των συνόρων και των συμφερόντων της πατρίδας. Όλ’ αυτά σήμερα είναι αυτονόητα, αλλά όχι εύκολα για να επιτευχθούν, Χρειάζεται μυαλό, ιδέες και πολλή δουλειά, γιατί τίποτε δεν χαρίζεται, αλλά καταχτιέται.

Το πολιτικό περιεχόμενο, λοιπόν, όλων αυτών των στόχων, αποτελεί σήμερα τον «προοδευτισμό».

Ο κ. Θεόδωρος Αυγερινός είναι συνταξιούχος καθηγητής Πανεπιστημίου Θεσσαλίας