Υπό στενή επιτήρηση έχει θέσει η Ευρώπη την Κύπρο και το Γιβραλτάρ έπειτα από δύο εκθέσεις που δημοσιοποίησε το Moneyval, το μόνιμο όργανο παρακολούθησης του Συμβουλίου της Ευρώπης το οποίο αξιολογεί τη συμμόρφωση των κρατών-μελών με τα βασικά διεθνή πρότυπα για την καταπολέμηση του ξεπλύματος χρήματος και τη χρηματοδότηση της τρομοκρατίας.
Σύμφωνα με τις διαπιστώσεις των ερευνητών, «η Λευκωσία πρέπει να κάνει σημαντικές βελτιώσεις σε πολλά επίπεδα» για τον σκοπό αυτό, ενώ το Γιβραλτάρ «δεν έχει αποδείξει τη δυνατότητα να διενεργήσει αποτελεσματικές έρευνες και να προχωρήσει σε διώξεις».
Συγκεκριμένα, ο μικρός βρετανικός θύλακος στις νοτιοδυτικές εσχατιές της Ευρώπης βρίθει από «θεσμικά κενά που αφορούν το ισχύον νομικό πλαίσιο και συνιστούν σοβαρές απειλές δεδομένου ότι πρόκειται για ένα διεθνές χρηματοοικονομικό κέντρο».
Ακόμα πιο αυστηρή είναι η στάση του Moneyval έναντι της Κύπρου. «Το νησί αντιλαμβάνεται σε μείζονα βαθμό τα ζητήματα και τις απειλές που συνιστούν παράνομες δραστηριότητες που κατατείνουν στο ξέπλυμα χρήματος και τη χρηματοδότηση της τρομοκρατίας», σημειώνει συγκεκριμένα, χαιρετίζοντας μάλιστα τις πρόσφατες προσαρμογές που έχουν κάνει οι κυπριακές αρχές για να αντιμετωπιστούν τα προβλήματα αυτά. Επίσης, το αρμόδιο όργανο του Συμβουλίου της Ευρώπης σημειώνει ότι «ο κυπριακός τραπεζικός τομέας έχει βελτιώσει την αποτελεσματικότητά του για την αντιμετώπιση των κινδύνων».
Ωστόσο, το Moneyval θεωρεί ότι «το όλο ζήτημα δεν φαίνεται να βρίσκεται στις προτεραιότητες της κυπριακής κυβέρνησης», η οποία χωλαίνει σε ό,τι αφορά «τον επίσημο έλεγχο των επιχειρήσεων, την αποτελεσματικότητα των μέσων και τη μάχη κατά του ξεπλύματος ξένων κεφαλαίων που προορίζονται για παράνομες δραστηριότητες».
Διαπιστώνεται επίσης απουσία πρωτοβουλίας «σε ό,τι αφορά το πάγωμα τραπεζικών λογαριασμών και την κατάσχεση προϊόντων εγκλήματος», δηλαδή «ελάχιστα μέτρα πρόληψης του ξεπλύματος χρήματος». Ως εκ τούτου «συνιστάται να γίνουν σοβαρές βελτιώσεις» σε πολλούς τομείς προκειμένου να καλυφθούν οι ελλείψεις που εντόπισαν οι ειδικοί.
Εξαγορά υπηκοότητας
Ιδιαίτερη κριτική ασκούν οι αναλυτές του Moneyval στο «Κυπριακό Επενδυτικό Πρόγραμμα», το οποίο επιτρέπει σε έναν επενδυτή να αποκτήσει κυπριακό διαβατήριο – και ως εκ τούτου ευρωπαϊκό – αν επενδύσει τουλάχιστον δύο εκατομμύρια ευρώ στο νησί. Διαπιστώνεται ότι το πρόγραμμα αυτό «έχει αυξήσει εκθετικά τους κινδύνους στον κλάδο των ακινήτων». Εξάλλου η έκθεση θεωρεί «εγγενώς ευάλωτο» ένα σύστημα που επιτρέπει την απόκτηση της υπηκοότητας με την καταβολή χρηματικού αντιτίμου. Πέραν αυτού, οι ερευνητές του Moneyval διαπιστώνουν ότι οι κυπριακές αρχές δεν έχουν εποπτεύσει αποτελεσματικά το επενδυτικό αυτό πρόγραμμα, που απέφερε στο νησί 6,64 δισ. ευρώ το διάστημα 2013-2018.
Το Moneyval συνιστά στην κυβέρνηση της Λευκωσίας να αποδειχθεί «πιο επιθετική» στη μάχη κατά του ξεπλύματος χρήματος, και «πιο προνοητική και προσεκτική» σε ό,τι φορά τις ξένες επενδύσεις στο νησί, κυρίως στον κλάδο των ακινήτων. Το 2021 οι αρχές της Κύπρου και του Γιβραλτάρ θα πρέπει να εκθέσουν στο όργανο του Συμβουλίου της Ευρώπης τις προόδους που έχουν πετύχει στους τομείς που χωλαίνουν.
Σημειώνεται ότι το Συμβούλιο της Ευρώπης είναι ένας διεθνής οργανισμός στον οποίο μετέχουν 47 κράτη της Γηραιάς Ηπείρου. Και η Ευρωπαϊκή Ένωση, όμως, έχει βάλει στο στόχαστρο τη «βιομηχανία» χορήγησης «χρυσών διαβατηρίων». Οι Βρυξέλλες δημοσίευσαν πέρυσι έκθεση που συνδέει τα «χρυσά διαβατήρια» με τα μείζονα προβλήματα της ασφάλειας, του ξεπλύματος χρήματος και της φοροδιαφυγής και κάλεσαν τη Μάλτα, την Κύπρο και τη Βουλγαρία να υιοθετήσουν «πιο διαφανείς διαδικασίες» χορήγησης διαβατηρίων.
«Δεν θα διστάσουμε να λάβουμε τα απαραίτητα μέτρα», είχε προειδοποιήσει ο αρμόδιος επίτροπος Δημήτρης Αβραμόπουλος, όπως θυμίζει ο Βλαντιμίρ Γκαρσέν-Μπερσόν σε εκτενές ρεπορτάζ της γαλλικής «Le Figaro».
