Μάχες εντυπώσεων δόθηκαν το Σαββατοκύριακο στη Δυτική Μακεδονία. Η κυβερνητική αποστολήστην περιοχή, η οποία θα υποστεί τις επιπτώσεις της ταχείας απολιγνιτοποίησης, πυροδότησε συγκρούσεις και αντιπαραθέσεις. Από όλα είχε ο …μπαξές, τις προηγούμενες ημέρες, στη μεγαλύτερη ενεργειακή Περιφέρεια της χώρας: επίσημες ανακοινώσεις του ενεργειακού επιτελείου της κυβέρνησης και της διοίκησης της ΔΕΗ για μεγάλα έργα στην περιοχή, αλλά και γραμμή αντιπαράθεσης στις κυβερνητικές εξαγγελίες από συνδικαλιστές, τοπικούς φορείς και δημάρχους που αποχώρησαν από την εκδήλωση. Μάλιστα, οι δήμαρχοι Εορδαίας και Φλώρινας κ.κ. Παναγιώτης Πλακεντάς και Βασίλης Γιαννάκης, καθώς και ο πρόεδρος της ΓΕΝΟΠ ΔΕΗ κ. Γιώργος Αδαμίδης δεν δίστασαν να μιλήσουν για προσχηματικό διάλογο.

Δεν έλειψαν και ταεπεισόδια με διαδηλωτές, παρουσία ισχυρής αστυνομικής δύναμης και δυνάμεων των ΜΑΤ, έξω από το ξενοδοχείο όπου έγινε η ημερίδα για την απολιγνιτοποίηση, τα οποία δεν έμειναν ασχολίαστα από τους υπουργούς Ανάπτυξης και Ενέργειας κ.κ. Άδωνι Γεωργιάδη και Κωστή Χατζηδάκη. «Καλέσαμε τους πάντες. Κάποιοι αποφάσισαν να μην καθίσουν γιατί μάλλον δεν είχαν τι να πουν», ανέφερε ο κ. Χατζηδάκης, ενώ ο κ. Γεωργιάδης τους παρότρυνε να ασχοληθούν με σοβαρά σχέδια αντί με ντουντούκες και πανό.

Εντάσεις με …μαντινάδες

Πάντως, ο κ. Χατζηδάκης, παρά τις άγριες διαθέσεις των εργαζομένων στη ΔΕΗ, επισκέφθηκε Αμύνταιο, Νυμφαίο και Πτολεμαΐδα. Μάλιστα, στον χώρο όπου κατασκευάζεται η νέα μονάδα της ΔΕΗ «Πτολεμαΐδα V» ο διάλογος μεταξύ εργαζομένων και υπουργού, παρά τις εντάσεις, κατέληξε σε μαντινάδες.

«Θεριό δεν εγεννήθηκα, μα με θεριά τα βάνω και πάντα μου θα μάχομαι κι ας νικώ κι ας χάνω», του είπαν οι εργαζόμενοι της ΔΕΗ για τους απαντήσει ο ίδιος, «ποτέ σου να μη λησμονείς τα κάτω σκαλοπάτια γιατί εκεί πρώτα πατάς και μπαίνεις στα παλάτια». «Μεταφράζοντας» τη μαντινάδα ο κ. Χατζηδάκης, εξήγησε ότι υπουργοί και βουλευτές δεν πρέπει να ξεχνούν τους ψηφοφόρους τους, το λαό και γι’ αυτόν τον λόγο βρέθηκε στην Κοζάνη για να τους ακούσει.

Η μεταμόρφωση της Δ. Μακεδονίας δεν είναι Ελληνικό

Πέρα από τις όποιες αντιπαραθέσεις και συγκρούσεις, το ζήτημα της ταχείας απολιγνιτοποίησης του ενεργειακού μείγματος της χώρας έως το 2028, αποτελεί, όπως παραδέχθηκε και ο υπουργός Ανάπτυξης το μεγαλύτερο στοίχημα της χώρας, το οποίο εντάσσεται στη συνολική πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την προστασία του περιβάλλοντος από τις εκπομπές ρύπων που συμβάλλουν στην κλιματική αλλαγή του πλανήτη. «Η μεταμόρφωση της Δυτικής Μακεδονίας είναι το μεγαλύτερο στοίχημα της Ελλάδας, ούτε Ελληνικό ούτε τίποτα. Θα αφοσιωθούμε εδώ, θα παραδώσουμε στην περιοχή το μέλλον που της αξίζει», επεσήμανε ο κ. Γεωργιάδης, προσθέτοντας ότι θα δοθούν, κατά προτεραιότητα, χρήματα από την επόμενη προγραμματική περίοδο, από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων στην περιοχή. Το Σχέδιο Δίκαιης Μετάβασης θα χρηματοδοτηθεί, βάσει και των δηλώσεων της αρμόδιας επιτρόπου Ελίζα Φερέιρα, από ευρωπαϊκούς και εθνικούς, δημόσιους και ιδιωτικούς πόρους που θα φτάσουν συνολικά τα 3,7 έως 4,4 δισ. ευρώ.

Για την Ελλάδα, το σβήσιμο των λιγνιτικών μονάδων δεν γίνεται μόνο για περιβαλλοντικούς, αλλά και για λόγους οικονομικούς, καθώς, όπως ανέφερε μιλώντας στην ημερίδα για τη Δίκαιη Μετάβαση ο πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της ΔΕΗ κ. Γιώργος Στάσσης, μετά την επιβολή των υψηλών τελών για τους ρύπους η ζημιά που προκύπτει για την επιχείρηση, αλλά και τη χώρα συνολικά είναι πολύ μεγάλη. Το κόστος της παραγωγής από λιγνίτη εκτινάχθηκε από τα 40 ευρώ/MWh στα 90-100 ευρώ. Η επιχείρηση, σύμφωνα με τον επικεφαλής της ΔΕΗ, ζημιώνεται κατά 300 εκατ. το χρόνο.

Τα επόμενα βήματα ανάπτυξης για τη Δ. Μακεδονία

Όμως όπως τόνισαν ο κ. Χατζηδάκης και ο κ. Στάσσης, η ΔΕΗ θα παραμείνει στην περιοχή. Και οι παρεμβάσεις για την επόμενη μέρα περιλαμβάνουν:

■ Έργα ΑΠΕ από τη ΔΕΗ. Θα δημιουργηθεί το μεγαλύτερο φωτοβολταϊκό πάρκο στη χώρα ισχύος 2 GW. Μάλιστα, όπως είπε ο κ. Χατζηδάκης, θα ξεκινήσουν το ταχύτερο όλες οι αναγκαίες χωματουργικές εργασίες και τα συναφή τεχνικά έργα έτσι ώστε εργαζόμενοι που δουλεύουν σήμερα σε υπεργολάβους να μπορέσουν να βρουν δουλειά χωρίς να δημιουργηθεί κενό μετάβασης στην ευρύτερη περιοχή. Το έργο θα δημιουργήσει θέσεις εργασίας και κατά την κατασκευή του και κατά τη λειτουργία του. Άλλο 1 GW φωτοβολταϊκών θα δημιουργηθεί στη Μεγαλόπολη.

■ Φωτοβολταϊκό πάρκο από ΕΛΠΕ και γερμανική εταιρεία: Στις 17 Φεβρουαρίου στην Αθήνα υπογράφεται συμφωνία μεταξύ των Ελληνικών Πετρελαίων και μιας μεγάλης γερμανικής εταιρείας για την εγκατάσταση στην περιοχή της Δυτικής Μακεδονίας ενός μεγάλου φωτοβολταϊκού πάρκου ισχύος 205ΜW.

■ «Πτολεμαΐδα V»: θα συνεχίσει να λειτουργεί και μετά το 2028 με άλλο μείγμα καυσίμου.

■ Μονάδες βιομάζας: Η ΔΕΗ σχεδιάζει νέες μονάδες παραγωγής ενέργειας πιθανότατα από καύση απορριμμάτων ή βιομαζας. Υπάρχουν προτάσεις των ΦΟΔΣΑ της περιοχής για τη δημιουργία μονάδας παραγωγής ενέργειας από τα απορρίμματα (waste-to-energy).

■ Αποκατάσταση εκτάσεων. Η ΔΕΗ θα προχωρήσει σε αποκατάσταση των εκτάσεων όπου σήμερα λειτουργούν τα ορυχεία και οι λιγνιτικές μονάδες. Στους σχεδιασμούς περιλαμβάνονται τεχνητές λίμνες, έργα αντλησιοταμίευσης για αποθήκευση ενέργειας, αξιοποίηση των υπολειμμάτων λιγνίτη για παραγωγή λιπασμάτων, καλλιέργειες βιομάζας κλπ. Επίσης, όπως σημείωσε ο κ. Στάσσης, η επιχείρηση είναι διατεθειμένη να συζητήσει εταιρικές συνεργασίες για νέες δραστηριότητες ακόμη και σε κοινά σχήματα με τις τοπικές κοινωνίες, στα οποία η ΔΕΗ θα μπορούσε να εισφέρει τις εκτάσεις και να έχει μετοχική συμμετοχή.

■ Προβλέψεις για τους εργαζόμενους. θα τους δοθούν εναλλακτικές επιλογές: ορισμένοι θα μετατεθούν σε άλλους τομείς της επιχείρησης, κάποιοι θα μετεκπαιδευθούν, άλλοι θα λάβουν πακέτα εθελούσιας εξόδου, άλλοι θα συνταξιοδοτηθούν. Από την 1η Ιανουαρίου τα κίνητρα για αποχώρηση είναι 15.000 ευρώ+7.000ευρώ.

■ Διατήρηση της Τηλεθέρμανσης. Στο Αμύνταιο το ζήτημα ήδη λύνεται, ενώ, όπως είπε ο κ. Στάσσης, στις υπόλοιπες περιοχές υπάρχει επαρκής χρόνος ώστε να αποφασίσει η τοπική αυτοδιοίκηση ποια λύση επιθυμεί και να την υλοποιήσει. Η ΔΕΗ απέδωσε τον λιγνιτικό πόρο 28 εκατ. ευρω στην Κοζάνη και 7,2 εκατ. ευρώ στη Φλώρινα, κονδύλια που αντιστοιχούν στα έτη 2013-2014 και όταν απαιτηθεί θα καταβάλει το υπόλοιπο ποσό των 130 εκατ. ευρώ. Μια εναλλακτική λύση μπορεί να δώσει το φυσικό αέριο. Το νέο businessplan της ΔΕΔΑ (θυγατρική της ΔΕΠΑ για την ανάπτυξη δικτύων) δίνει προτεραιότητα στις περιοχές της Φλώρινας, της Κοζάνης και του Αμύνταιου.

■ Νέο χωροταξικό σχεδιασμό. Τους επόμενους μήνες θα είναι έτοιμο το αναθεωρημένο Περιφερειακό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού της Δυτικής Μακεδονίας λαμβάνοντας υπόψη τις ανάγκες της απολιγνιτοποίησης, που θα αποσαφηνίζει τις επιτρεπόμενες δραστηριότητες και χρήσης γης.

■ Οικονομική στήριξη. Οι λιγνιτικές περιοχές θα συνεχίσουν να λαμβάνουν χρηματοδότηση από τους πλειστηριασμούς δικαιωμάτων εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου μέσω του Πράσινου Ταμείου. Υπολογίζουμε ότι τους αναλογεί από το Πράσινο Ταμείο ένα ποσό περίπου 60 εκατ. ευρώ για τα έτη 2018 και 2019.

Παράλληλα, σύμφωνα με τα όσα ανακοίνωσε ο κ. Χατζηδάκης, σε συνεννόηση με το υπουργείο Οικονομικών, προγραμματίζονται τα εξής τρία βήματα:

■ Θα ζητηθεί από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να κηρύξει τις λιγνιτικές περιοχές ως ειδικές φορολογικές ζώνες με ειδικά φορολογικά κίνητρα στο πλαίσιο της Δίκαιης Μετάβασης για τη Δυτική Μακεδονία και τη Μεγαλόπολη.
■ Θα δοθούν ειδικά φορολογικά κίνητρα για τη θέρμανση π.χ. σε σχέση με το φόρο φυσικού αερίου.
■ Θα υπάρχει ειδική φορολογική μεταχείριση για όσους χάνουν τη δουλειά τους και μέχρι να προσληφθούν σε νέα και να απασχολούνται κανονικά ξανά.

Κίνδυνοι για εκτίναξη της ανεργίας στο 42% – 44%

Σε κάθε περίπτωση, τα βήματα πρέπει να είναι προσεκτικά διότι η ζημιά σε μια ήδη επιβαρυμένη από τα χρόνια της ύφεσης περιοχή είναι μεγάλη. Όπως σημείωσε ο Διευθυντής Προγραμμάτων Αναπτυξιακής Δυτικής Μακεδονίας κ. Aναστάσιος Σιδηρόπουλος,

περιφερειακός πλούτος εκφραζόμενος με τον δείκτη της Ακαθάριστης Προστιθέμενης Αξίας μειώθηκε κατά 25% περίπου, ενώ η ανεργία εκτινάχθηκε στο 27%. Μάλιστα, σύμφωνα με τα όσα ανέφερε, εάν θεωρηθεί ότι σήμερα οι εργαζόμενοι σε ορυχεία και σταθμούς παραγωγής στη Δυτική Μακεδονία ανέρχονται περίπου σε 5.000, τότε με την πλήρη απολιγνιτοποίηση, χωρίς τη λήψη ισοδύναμων μέτρων αποκατάστασης της απασχόλησης, το ποσοστό ανεργίας θα αυξηθεί στο 31%.

Το σοβαρότερο όμως ζήτημαπου προκύπτει, όπως τόνισε ο κ. Σιδηρόπουλος, είναι αυτό των εμμέσων επιπτώσεων στο εισόδημα και την συνολική απασχόληση της περιοχής. Για κάθε μια μόνιμη θέση στα ορυχεία και τους σταθμούς παραγωγής δημιουργούνται και συντηρούνται 3,5 – 4 θέσεις στην τοπική αγορά εργασίας. Επίσης για κάθε ένα ευρώ που δαπανά η ΔΕΗ σε μισθούς και εργολαβίες, προκύπτουν επαγωγικά, 3 – 4 ευρώ στον κύκλο της τοπικής οικονομίας. Κατά συνέπεια, η συνολική επίπτωση στην τοπική αγορά εργασίας από το κλείσιμο σταθμών παραγωγής και ορυχείων, χωρίς την έγκαιρη ανάληψη των αναγκαίων πρωτοβουλιών για την δίκαιη μετάβαση της τοπικής οικονομίας, μπορεί να σημαίνει 17.500 – 20.000 νέους ανέργους, εκτινάσσοντας την ήδη πολύ υψηλή ανεργία στο 42% – 44%.