Σε πεδίο δοκιμασίας της διαχειριστικής ικανότητας της κυβέρνησης, που πλέον αμφισβητείται ανοιχτά, εξελίσσεται το Προσφυγικό-Μεταναστευτικό. Η κατάσταση, ειδικά στα νησιά του Βόρειου Αιγαίου, είναι εκρηκτική. Οι εξαγγελίες των αρμόδιων υπουργών αντιμετωπίζονται με επιφύλαξη από τις τοπικές κοινωνίες, οι οποίες φαίνεται ότι έχουν αγγίξει τα όρια της αντοχής τους, γεγονός το οποίο διευκολύνει τη δράση ομάδων και ατόμων που ζητούν σκληρή στάση απέναντι στους μετανάστες. Τα πάντα αναμένεται να κριθούν τους επόμενους δύο μήνες, που θα δείξουν αν και σε ποιον βαθμό θα εφαρμοστεί το κυβερνητικό σχέδιο στο φλέγον θέμα της αποσυμφόρησης των νησιών, των επιστροφών, της φύλαξης των συνόρων, του ελέγχου της δράσης των ΜΚΟ, αλλά και της δημιουργίας των νέων κλειστών κέντρων κράτησης τα οποία θα αντικαταστήσουν τις σημερινές δομές που έχουν εξελιχθεί σε σύγχρονα κολαστήρια.
Οι κοινωνίες και οι υποσχέσεις
Το μεγάλο πρόβλημα για την κυβέρνηση είναι η κόπωση των τοπικών κοινωνιών των νησιών που επί πέντε χρόνια σηκώνουν, «μόνοι μας» όπως λένε, το βάρος του Προσφυγικού-Μεταναστευτικού. Η κατάσταση επιβαρύνθηκε ακόμα περισσότερο από τη διάψευση των προσδοκιών που υπήρχαν μετά την ανάληψη της διακυβέρνησης από τη ΝΔ, η οποία προεκλογικά καλλιέργησε την εντύπωση ότι η λύση του Μεταναστευτικού ήταν απλώς θέμα αλλαγής νοοτροπίας. Η κυβέρνηση άλλαξε, από τα νησιά πέρασαν υποσχόμενοι λύσεις ο Μιχάλης Χρυσοχοΐδης, ο Γιώργος Κουμουτσάκος, ο Αλκιβιάδης Στεφανής και τώρα ο Νότης Μηταράκης, αλλά η κατάσταση τους τελευταίους μήνες αντί να βελτιώνεται χειροτερεύει και λόγω των αυξημένων ροών που υπήρξαν. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης μπροστά στην κατάσταση που δημιουργήθηκε προχώρησε, όπως λέγεται, στον πρώτο ανασχηματισμό της κυβέρνησής του επανασυστήνοντας το υπουργείο Μεταναστευτικής Πολιτικής το οποίο είχε καταργήσει, ωστόσο είχε ήδη χαθεί πολύτιμος χρόνος και μαζί του ένα σημαντικό μέρος από την αξιοπιστία της κυβέρνησης.
Το κεφάλαιο στο οποίο σύμφωνα με τους κατοίκους των νησιών υπάρχει σημαντική υστέρηση, με αποτέλεσμα η κυβέρνηση να μην μπορέσει να δώσει ένα καθαρό σήμα διάθεσης αλλαγής της κατάστασης, είναι αυτό της αποσυμφόρησης, η οποία αποτελεί το μεγάλο αίτημα των νησιών που σηκώνουν το βάρος των προσφυγικών-μεταναστευτικών ροών. Ο Γιώργος Κουμουτσάκος υποστήριξε στη Βουλή ότι η κυβέρνηση πέτυχε τον στόχο της μετακίνησης 10.000 προσφύγων και μεταναστών από τα νησιά στην ενδοχώρα. «Δεν τον αμφισβητούμε, αλλά η εικόνα που υπάρχει είναι αυτή της μη αποσυμφόρησης. Εχουμε καιρό να δούμε μεταφορά» αναφέρει στο «Βήμα της Κυριακής» παράγοντας της Λέσβου ο οποίος γνωρίζει καλά την κατάσταση που επικρατεί και δεν εμπλέκεται στην αντιπαράθεση της ΝΔ με τον ΣΥΡΙΖΑ. Η ίδια, αν όχι χειρότερη κατάσταση επικρατεί σε ό,τι αφορά τις επαναπροωθήσεις. Η κυβέρνηση υποστηρίζει ότι από τις αρχές του χρόνου επεστράφησαν στην Τουρκία 85 άτομα. «Επί της ουσίας επιστρέψαμε στην Τουρκία μια βάρκα» τονίζουν οι κάτοικοι της Λέσβου.
Τι θα γίνει με τα κλειστά κέντρα
Ολα αυτά δημιουργούν στους κατοίκους των νησιών την αίσθηση ότι τα πράγματα δεν μπορούν να αλλάξουν. Υπάρχει, όπως λέγεται, μεγάλη δυσπιστία, η οποία τροφοδοτείται και από την πεποίθηση ότι η κυβέρνηση δεν θα μπορέσει να ανταποκριθεί στον σχεδιασμό της για τη δημιουργία κλειστών κέντρων στα πέντε νησιά που φιλοξενούν πρόσφυγες και μετανάστες. Σύμφωνα με το αρμόδιο υπουργείο, το αμέσως επόμενο διάστημα θα λειτουργήσει το κλειστό κέντρο στη Σάμο. Ωστόσο παραμένει άγνωστο τι θα γίνει στα υπόλοιπα νησιά. Για παράδειγμα, στη Χίο αλλά και στη Λέσβο δεν έχει ακόμη καθοριστεί το πού θα γίνουν τα κέντρα αυτά. Στη Χίο φαίνεται να επιλέγεται η τοποθεσία «Αίπος» που απέχει περί τα 17 χιλιόμετρα από την πρωτεύουσα του νησιού. Στη Λέσβο μέχρι στιγμής έχουν ανακοινωθεί τέσσερις-πέντε διαφορετικές τοποθεσίες που συνεχώς αλλάζουν υπό το βάρος των αντιδράσεων που εκδηλώνονται. Μια ακόμα σημαντική παράμετρος είναι ότι αυτά τα πολυδιαφημισμένα κλειστά κέντρα κράτησης δεν θα είναι κλειστά αλλά, όπως λέγεται, «πολυλειτουργικά» ή «ελεγχόμενες δομές φιλοξενίας». Αυτοί οι νέοι όροι φάνηκε να επιστρατεύονται αφού η Ευρωπαϊκή Ενωση δεν χρηματοδοτεί την κατασκευή κλειστών δομών. Ηδη από τις εκλογές έχει, σύμφωνα με πληροφορίες, σταματήσει η ροή κοινοτικών κεφαλαίων για το Προσφυγικό. Μάλιστα οι ίδιες πηγές αναφέρουν ότι αυτή τη στιγμή το κόστος λειτουργίας της Μόριας επιβαρύνει τον κρατικό προϋπολογισμό.
Γερμανικό σχέδιο για τη μεταρρύθμιση της ευρωπαϊκής πολιτικής ασύλου
Σε σχέδιο για τη μεταρρύθμιση της ευρωπαϊκής πολιτικής ασύλου κατέληξε ο κυβερνητικός συνασπισμός στη Γερμανία, σύμφωνα με το Γερμανικό Πρακτορείο Ειδήσεων. Παράλληλα στην Αθήνα ο Κυριάκος Μητσοτάκης αναμένει ευρωπαϊκή λύση και υπολογίζει σε αυτή. Το σχέδιο, το οποίο προτίθεται να προτείνει η γερμανική προεδρία της ΕΕ το β’ εξάμηνο του 2020, προβλέπει, μεταξύ άλλων, την «προκαταρκτική εξέταση» των αιτήσεων ασύλου στις χώρες εισόδου. Με αυτόν τον τρόπο θα διευκρινίζεται γρήγορα εάν ένας πρόσφυγας/μετανάστης έχει ρεαλιστικές προοπτικές να αναγνωριστεί ως πολιτικά διωκόμενος ή πρόσφυγας και σε περίπτωση θετικής προκαταρκτικής εξέτασης οι εξετασθέντες θα πρέπει να κατανέμονται στα κράτη-μέλη της ΕΕ με μια κατά το δυνατόν δίκαιη διαδικασία. Αυτή η – αποκαλούμενη – αρχή της «δίκαιης κατανομής» θα βασίζεται στον πληθυσμό και στην οικονομική ισχύ των μεμονωμένων χωρών.
Σημειώνεται πως σύμφωνα με το μέχρι τώρα ισχύον σύστημα του Δουβλίνου, ο αιτών άσυλο πρέπει να υποβάλει την αίτησή του στην πρώτη χώρα της Ευρωπαϊκής Ενωσης στην οποία καταγράφηκε. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο χώρες που βρίσκονται στα εξωτερικά σύνορα, όπως είναι η Ελλάδα και η Ιταλία, επιβαρύνονται ιδιαίτερα.
Το έγγραφο της γερμανικής κυβέρνησης προβλέπει επίσης ότι οι κοινωνικές παροχές για τους αιτούντες άσυλο θα παρέχονται αποκλειστικά και μόνο στη χώρα της ΕΕ που είναι αρμόδια για την αντίστοιχη διαδικασία ασύλου. Με αυτόν τον τρόπο επιδιώκεται να περιοριστεί η μη ελεγχόμενη μετακίνηση των αιτούντων άσυλο από το ένα μέλος της ΕΕ στο άλλο.
Οι τοπικοί άρχοντες και οι ΜΚΟ
Η κυβέρνηση εμφανίζεται αποφασισμένη να υλοποιήσει γρήγορα τον σχεδιασμό της, ωστόσο είναι αδύνατον να το πετύχει αυτό έχοντας απέναντί της τους τοπικούς άρχοντες. Μια τέτοια περίπτωση αποτελεί ο περιφερειάρχης Βορείου Αιγαίου Κώστας Μουτζούρης που εξελέγη κόντρα στην επίσημη υποψήφια του κόμματος. Μέχρι τον Οκτώβριο ο κ. Μουτζούρης έδειχνε διάθεση συνεννόησης, άλλαξε όμως στάση λόγω των πιέσεων που δέχθηκε από την όξυνση της κατάστασης ή, όπως λέγεται, λόγω των εσωκομματικών παιχνιδιών που έχουν αρχίσει να παίζονται στη ΝΔ.
Παράλληλα η κυβέρνηση επιχειρεί επικεντρώσει τις προσπάθειές της σε άλλα αιτήματα όπως στον έλεγχο των θαλασσίων συνόρων, των ΜΚΟ και στην επίσπευση των διαδικασιών χορήγησης ασύλου. Ετσι επιστρατεύθηκε η λύση των πλωτών φραγμάτων, τα οποία όμως δεν φάνηκε να ενθουσιάζουν. Οι ψαράδες τα αποκαλούν «μπαρμπουνόδιχτα», τα οποία, όπως λένε, με τους ισχυρούς ανέμους «είναι πιθανό να βρεθούν στην Εύβοια».
