Oγδόντα τέσσερις επιστροφές στην Τουρκία, αναγκαστικές και εθελούσιες, καλή συνεργασία με τους Τούρκους, αντιπαράθεση με τον ΣΥΡΙΖΑ για τα πλωτά φράγματα και ανησυχία για θέματα ασφαλείας και υγείας λόγω του υπερπληθυσμού αιτούντων άσυλο στα νησιά είναι ο απολογισμός των τρεισήμισι εβδομάδων κατά τις οποίες ο κ. Νότης Μηταράκης είναι υπουργός Μετανάστευσης και Ασύλου. «Το Βήμα» τον συνάντησε στο παλαιό του γραφείο, στο υπουργείο Εργασίας. Αυτό το Σαββατοκύριακο μετακομίζει στο καινούργιο.
Βασικός άξονας της πολιτικής σας είναι οι επιστροφές στην Τουρκία. Πόσοι ακριβώς έχουν επιστραφεί;
«Συνολικά τον Ιανουάριο έφυγαν 84 άτομα σε επτά αποστολές – πέντε αναγκαστικές επιστροφές και δύο εθελοντικές. Μέσα σε τρεις εβδομάδες αντιμετωπίσαμε πολλά διαδικαστικά προβλήματα του τελευταίου σταδίου της επιστροφής. Στο οργανόγραμμα του υπουργείου, που θα βγει μέσα στον Φεβρουάριο, θα συστήσουμε μια Διεύθυνση Επιστροφών, η οποία θα αναλάβει όλο το διαδικαστικό κομμάτι. Επίσης παρακολουθούμε πολύ συστηματικά τις υποθέσεις στα ελληνικά Διοικητικά Δικαστήρια και στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Κερδίσαμε μια υπόθεση στο ΕΔΑΔ σε λιγότερο από μία εβδομάδα: μια οικογένεια Σύρων αμφισβήτησε την απόφαση της Επιτροπής Προσφυγών και ζήτησε από το ΕΔΑΔ να μην επιστραφεί στην Τουρκία. Το ΕΔΑΔ μας επέτρεψε να εκτελέσουμε την τελεσίδικη απόφαση της Δικαιοσύνης και θα προχωρήσουμε και σε αυτή την επιστροφή».
Στο παρελθόν εκφράζονταν παράπονα ότι η Τουρκία καθυστερεί, δεν δέχεται τις επιστροφές…
«Μέχρι στιγμής η εικόνα που έχουμε είναι το εντελώς αντίθετο αυτού που περιγράφετε. Η συνεργασία με τις τουρκικές αρχές, απ’ ό,τι μου λένε οι άνθρωποι που βρίσκονται στην πρώτη γραμμή της διαδικασίας, δεν έχει κανένα πρόβλημα».
Τα επεισόδια στη Μόρια υποκινήθηκαν από ΜΚΟ;
«Δεν αιφνιδιαστήκαμε από τα γεγονότα. Δυστυχώς, αυτή τη στιγμή βρισκόμαστε στην καμπή δύο καταστάσεων, του υπερπληθυσμού στα νησιά αλλά και της εφαρμογής ταχύτερης διαδικασίας ασύλου και επιστροφών. Αυτό δημιουργεί ένταση την οποία πρέπει να προσέξουμε. Αντιλαμβάνομαι ότι είναι δύσκολες οι συνθήκες, όμως πρέπει αυτοί που έρχονται σε μια χώρα να σεβαστούν τους νόμους της. Εμείς είμαστε απολύτως εναντίον οποιασδήποτε προκλητικής συμπεριφοράς απ’ όπου και αν προέρχεται. Πρωταρχική υποχρέωση της πολιτείας είναι η προστασία των ελλήνων πολιτών».
Με τους αιτούντες άσυλο που συνελήφθησαν στα επεισόδια στη Μόρια τι θα γίνει;
«Βάσει του νέου νόμου, όσοι έχουν παραβατική συμπεριφορά μπορούν να κρατούνται στα κλειστά κέντρα, που δυστυχώς δεν έχουν ετοιμαστεί ακόμη. Τα γεγονότα στη Μυτιλήνη δείχνουν πόσο αναγκαία είναι η δημιουργία ελεγχόμενων κέντρων. Αυτή τη στιγμή χρειαζόμαστε δύσκολες αποφάσεις, που μας βαρύνουν όλους – εμάς, την Περιφέρεια, τους δήμους».
Η δημιουργία των κλειστών κέντρων στα νησιά προχωρεί;
«Εχουμε καταλήξει στους χώρους και θα είμαστε πολύ σύντομα στη θέση να ξεκινήσουμε έργα. Τα σημεία προανακοινώθηκαν από τον κ. Στεφανή [συντονιστή για το Προσφυγικό], υπήρξαν διάφορα σχόλια τοπικών κοινωνιών και βάσει αυτών καταλήξαμε σε μια τελική επιλογή χώρων – χωρίς να υπονοώ ότι υπάρχει συμφωνία, γιατί δυστυχώς πολύ λίγοι θέλουν να βγουν μπροστά και να υποδείξουν έναν χώρο».
Ο νέος νόμος για το άσυλο εφαρμόζεται όπως προβλέπεται στα χαρτιά;
«Μέχρι στιγμής εφαρμόζονται οι προθεσμίες σε αρκετά ικανοποιητικό βαθμό. Στο νέο άσυλο (από 1.1.2020) έχουν ήδη αρχίσει να φθάνουν οι πρώτες προσφυγές στην Επιτροπή Προσφυγών. Θεωρώ ότι ένας λογικός χρόνος θα ήταν σε τρεις μήνες να μπορούμε να εξετάζουμε τις υποθέσεις: μέχρι 30 ημέρες ο πρώτος βαθμός, μέχρι 60 ο δεύτερος. Θα γίνει επίσης μια πολύ μεγάλη προσπάθεια να εκκαθαρίσουμε τις 87.000 εκκρεμείς υποθέσεις που υπάρχουν μέχρι 31.12.2019».
Εχετε αντιδράσεις μέσα από το κόμμα σας, από τα δεξιά;
«Επί της πολιτικής που επιλέγεται δεν υπάρχουν αντιδράσεις».
Υπάρχει όμως μια τάση, που πατάει κυρίως στο Προσφυγικό αλλά και στο Μακεδονικό, για τον σχηματισμό μιας πιο δεξιάς πτέρυγας του κόμματος.
«Δεν υφίσταται κάποια εσωτερική διαφωνία. Εφαρμόζουμε μια ισορροπημένη μεταναστευτική πολιτική. Σεβόμαστε τις διεθνείς μας υποχρεώσεις απέναντι σε αυτούς που δικαιούνται άσυλο, αλλά από εκεί και πέρα έχουμε αυστηρούς κανόνες εθνικού δικαίου γι’ αυτούς που δεν δικαιούνται διεθνούς προστασίας».
Υπάρχουν όμως συνάδελφοί σας στη ΝΔ που ισχυρίζονται ότι οι περισσότεροι που φθάνουν στην Ελλάδα είναι οικονομικοί μετανάστες, ότι δεν υπάρχει Προσφυγικό αλλά μόνο Μεταναστευτικό… Εσείς θεωρείτε ότι πρέπει να τα ξεκαθαρίσετε αυτά δεδομένου ότι η υπ’ αριθμόν ένα εθνικότητα σήμερα είναι οι Αφγανοί;
«Υπάρχουν πολλές περιπτώσεις ανθρώπων οι οποίοι είναι πράγματι οικονομικοί μετανάστες. Στο Αφγανιστάν, υπάρχουν περιοχές που δεν δικαιολογούν συνθήκες ασύλου. Επίσης, για τους Αφγανούς συγκεκριμένα προσπαθούμε να ανοίξουμε σε ευρωπαϊκό πλαίσιο κοινές επιστροφές στο Αφγανιστάν. Στις νέες προτάσεις της Κομισιόν, που αναμένονται Μάρτιο – Απρίλιο, θα παίξει μεγάλο ρόλο το θέμα των κοινών επιστροφών».
Πώς ακριβώς θα λειτουργούν τα πλωτά φράγματα;
«Το βρίσκω εξαιρετικά ενδιαφέρον ότι ο ΣΥΡΙΖΑ αντέδρασε, σαν να τους ενοχλεί το θέμα της φύλαξης των συνόρων ιδεολογικά ως έννοια. Τα πλωτά φράγματα θα τα εφαρμόσουμε πιλοτικά για να δούμε κατά πόσο θα είναι αποτελεσματικά. Αν δεν έχουν θετική επίπτωση στη μείωση των ροών, θα είναι μια προσπάθεια που δεν θα αποδώσει. Αλλά όταν έχεις μια κρίση, προς Θεού, είναι λάθος να μην προσπαθείς».
Η τουρκική ακτοφυλακή ανταποκρίνεται όταν της στέλνουμε σήμα ότι ξεκίνησαν βάρκες από τις τουρκικές ακτές;
«Κατά περίπτωση. Υπάρχουν ημέρες που είναι πιο πρόθυμοι να συμβάλουν, και πράγματι υπάρχει διάσωση μεταναστών στα τουρκικά χωρικά ύδατα, αλλά υπάρχουν και περιπτώσεις που δεν προλαβαίνει η Τουρκία, δεν προσπαθεί, δεν έχει διαθεσιμότητα».
Υπάρχει κάτι που σας ανησυχεί, που σας κάνει να μην μπορείτε να κοιμηθείτε το βράδυ;
«Πολλά με ανησυχούν, όπως το μέγεθος των ροών που θα περάσουν τελικά στην Ελλάδα το 2020. Με ανησυχούν πάρα πολύ ζητήματα ασφαλείας που υπάρχουν στις δομές, ειδικά στα νησιά. Και τα θέματα υγείας».
Στις δομές των νησιών επαρκούν οι ιατρικές υπηρεσίες;
«Προφανώς δεν επαρκούν. Αν μια δομή 3.000 ατόμων έχει 20.000, πώς να επαρκούν; Ενα από τα μεγάλα στοιχήματα στις νέες δομές είναι να έχουν πρωτοβάθμια ιατρική αυτονομία. Ενα θέμα απόλυτα δικαιολογημένο που θέτουν οι νησιώτες είναι ότι τα νοσοκομεία έχουν φτιαχτεί για το μέγεθος των τοπικών πληθυσμών και όχι για τη διπλάσια κίνηση που αντιμετωπίζουν σήμερα».
Τα προσφυγόπουλα πηγαίνουν σχολείο;
«Ολο το ζήτημα της εκπαίδευσης προέκυψε από την αδυναμία, εδώ και χρόνια, της διαδικασίας ασύλου να δώσει τελεσίδικες αποφάσεις σε 30 ή 40 ημέρες. Γιατί η εκπαίδευση εντάσσεται σε μια πολιτική ενσωμάτωσης. Η ενσωμάτωση αφορά αυτούς που έχουν άσυλο, όχι τους αιτούντες».
Εχετε υπολογίσει πόσους χωράει η Ελλάδα για να μείνουν μόνιμα;
«Δύσκολο ερώτημα. Και δύσκολο να ενσωματώσεις διαφορετικούς πληθυσμούς. Τα άσυλα που δίνουμε έχουν χρονική διάρκεια τριών ετών, δεν είναι απεριόριστα. Αν αλλάξουν οι συνθήκες σε μια χώρα, μπορεί να μην ανανεωθούν τα άσυλα».
Πόσοι βρίσκονται στην Ελλάδα από αυτούς που ήρθαν μετά το 2015;
«Αυτοί που έχουν λάβει άσυλο και ζουν εδώ είναι γύρω στις 40.000. Οι εκκρεμείς αιτήσεις είναι 87.000».
