Μία από τις μεγαλύτερες μεταρρυθμιστικές διατάξεις των τελευταίων δεκαετιών τίθεται σε ισχύ από σήμερα, 10 Φεβρουαρίου 2020.
Με βάση το άρθρο 109 του νόμου 4622/2019 («Επιτελικό κράτος»), από εδώ και στο εξής όλες οι κρατικές πράξεις ατομικού χαρακτήρα παύουν να εκδίδονται και να υπογράφονται από τους υπουργούς και η αρμοδιότητα μεταφέρεται στα στελέχη της διοίκησης.
Μεταξύ των άλλων, οι αποφάσεις για εκδόσεις αδειών οικοδομικών εργασιών, αδειών οδήγησης και άσκησης επαγγέλματος, αποφάσεις για χαρακτηρισμούς ακινήτων ως αυθαιρέτων, εγκρίσεις περιβαλλοντικών μελετών ή αποφάσεις και εγκρίσεις που εκδίδονται στο πλαίσιο επενδύσεων, δεν είναι πια υπουργικές αρμοδιότητες, αλλά μεταφέρονται στην διοίκηση.
Με λίγα λόγια αυτό σημαίνει κάτι πρωτοφανές για τα όσα έχουμε έως σήμερα γνωρίσει στην διοίκηση του ελληνικού κράτους. Το κράτος αποκτά όλες τις τυπικές προϋποθέσεις ώστε να διασφαλίζει την συνέχειά του, με ό,τι θετικό αυτό μπορεί να συνεπάγεται – αν όλα τα προβλεπόμενα τηρηθούν και εφαρμοστούν.
Επιπλέον επιτυγχάνεται σε μεγάλο βαθμό η αποκέντρωση των αρμοδιοτήτων και των αποφάσεων, ενώ σπάνε και οι διοικητικοί δεσμοί, οι οποίοι διαμόρφωσαν όλες τις πελατειακές δομές και παθογένειες των τελευταίων δεκαετιών.
Θεωρητικώς λοιπόν, αλλά πάντως βάσει νόμου, οι υπουργοί παύουν από σήμερα να αποφασίζουν και να διατάζουν εκδίδοντας οι ίδιοι διοικητικές πράξεις. Για αυτές είναι πλέον αποκλειστικά υπεύθυνη η δημόσια διοίκηση.
Το κρίσιμο ζήτημα στο εξής είναι η εφαρμογή στην πράξη αυτής της σημαντικής και κρίσιμης μεταρρύθμισης του ελληνικού κράτους.
Το αν δηλαδή το πνεύμα της νομοθεσίας θα διαχυθεί και θα τηρηθεί από τα στελέχη της διοίκησης και από τους ίδιους τους υπουργούς και εν τέλει, από την κεντρική κυβέρνηση.
Θα έχει π.χ. καθοριστική σημασία να μην σημειωθούν τα γνωστά φαινόμενα, με την ψήφιση άλλων διατάξεων που θα προβλέπουν εξαιρέσεις ή ειδικές ρυθμίσεις.
Ή σε ένα άλλο επίπεδο, νευραλγικός είναι ο ρόλος της ίδιας της δημόσιας διοίκησης. Θα αρθεί στο ύψος των περιστάσεων ή θα υπονομεύσει το μέτρο με τους γνωστούς τρόπους και τις δοκιμασμένες μεθόδους κωλυσιεργίας και ανάσχεσης διαδικασιών στις οποίες επί δεκαετίες έχουν ασκηθεί σε μεγάλο βαθμό πολλοί λειτουργοί του δημοσίου;
Στην ουσία, το παιχνίδι βρίσκεται πλέον στις γενικές διευθύνσεις των υπουργείων. Εχουν όλα τα νομικά εφόδια ώστε να αναλάβουν ρόλο και να παρουσιάσουν έργο. Και από την στάση και την υπευθυνότητά της θα κριθεί αν οι πολίτες θα αντιληφθούν την μεγάλη αυτή αλλαγή.
Θα ήταν αφελής κάποιος αν πίστευε ότι ως δια μαγείας με αυτήν την διάταξη θα αλλάξει ο χαρακτήρας και οι δομές του ελληνικού κράτους εν μια νυκτί. Ή ότι οι υπουργοί θα απεμπολήσουν όλα εκείνα στα οποία έχουν συνηθίσει εδώ και δεκαετίες και θα αφήσουν ανενόχλητες τις διευθύνσεις των υπουργείων να εκδίδουν διοικητικές πράξεις ατομικού χαρακτήρα.
Όμως γίνεται ένα πρώτο βήμα, έστω και με μεγάλη καθυστέρηση. Αν δεν συμβάλλουν όλοι σε αυτήν την προσπάθεια, η απειλή του πισωγυρίσματος και τους χάους θα γίνει διαβρωτική και πιθανώς να μην υπάρξουν πολλά περιθώρια για βελτιώσεις στο μέλλον.
