Με πέντε «αγκάθια» που κινδυνεύουν να… ματώσουν την ιδιωτικοποίηση της ΔΕΠΑ βρίσκεται αντιμέτωπη η κυβέρνηση, την ίδια ώρα που προσπαθεί να προσελκύσει διεθνείς παίκτες για την πώληση ενεργειακών assets.
Οι εκκρεμότητες που παραμένουν ακόμη ανοιχτές στον δρόμο για την αποκρατικοποίηση του ομίλου «θολώνουν» το τοπίο και ανακόπτουν τη δυναμική της εμβληματικότερης αποκρατικοποίησης της χρονιάς.
Δικαστική διαμάχη
Το σοβαρότερο από αυτά, το οποίο ενδέχεται να προκαλέσει τριγμούς στα θεμέλια της ιδιωτικοποίησης, αφορά τη δικαστική διαμάχη με τη λιπασματοβιομηχανία ELFE. Η Διοίκηση της ΔΕΠΑ υπέβαλε τελικά έφεση σε πρωτόδικη απόφαση η οποία είχε περιορίσει κατά 63 εκατ. ευρώ τις δυσθεώρητες οφειλές της λιπασματοβιομηχανίας, θεωρώντας ότι ο τρόπος τιμολόγησης του φυσικού αερίου γίνεται με καταχρηστικό τρόπο. Η απόφαση, αν δεν ανατραπεί στο Εφετείο, δεν αποκλείεται να δημιουργήσει περαιτέρω προβλήματα καθώς κανείς δεν μπορεί να αποκλείσει το ενδεχόμενο να εγείρουν ανάλογες απαιτήσεις και άλλοι πελάτες της ΔΕΠΑ, γεγονός που καλλιεργεί κλίμα αβεβαιότητας στους επενδυτές που ενδιαφέρονται να μπουν το ρινγκ για τη διεκδίκηση της ΔΕΠΑ Εμπορίας. Η Διοίκηση της επιχείρησης, λόγω της σοβαρότητας του θέματος, έχει ζητήσει από τις δικαστικές αρχές επίσπευση στην εκδίκαση της υπόθεσης.
Νομικές εμπλοκές
Φόβοι για νομικές εμπλοκές εγείρουν άνθρωποι της αγοράς και για την απόφαση της κυβέρνησης να στηρίξει τη συμμετοχή με 20% της ΔΕΠΑ στο μετοχικό κεφάλαιο της Gastrade (που συστάθηκε από τον όμιλο Κοπελούζου), εταιρεία που προωθεί την κατασκευή μίας υπεράκτιας πλωτής μονάδας παραλαβής, αποθήκευσης και αεριοποίησης Υγροποιημένου Φυσικού Αερίου (FSRU) και ένα σύστημα υποθαλάσσιου και χερσαίου αγωγού στην Αλεξανδρούπολη. Η συγκεκριμένη επιλογή (συνοδεύεται και από δικαίωμα δέσμευσης χωρητικότητας στον σταθμό) έγινε μάλιστα στο παρά πέντε της έναρξης των διαγωνιστικών διαδικασιών, όπως καταγγέλλουν παράγοντες της αγοράς, δεσμεύοντας έτσι και τον επενδυτή για την επόμενη μέρα, με δεδομένο ότι ακόμη δεν έχει ολοκληρωθεί το δεύτερο market test, βάσει του οποίου θα ληφθεί η τελική επενδυτική απόφαση για το έργο.
Η τριχοτόμηση
Επίσης, ερωτηματικά προκαλεί η επιλογή της κυβέρνησης στο σχέδιο τριχοτόμησης της ΔΕΠΑ (σε Εμπορία, Υποδομές και Διεθνή Εργα), να εντάξει τη διαχείριση μιας υποδομής όπως είναι το FSRU Αλεξανδρούπολης στη ΔΕΠΑ Εμπορίας και όχι στη ΔΕΠΑ Υποδομών, μια απόφαση που ενδέχεται να δημιουργήσει εμπλοκές λόγω του ευρωπαϊκού ρυθμιστικού πλαισίου σε σχέση με τον διαχωρισμό των υποδομών φυσικού αερίου και της προμήθειας – εμπορίας. Σε κάθε περίπτωση, η κυβέρνηση με απόφασή της την περασμένη εβδομάδα παρατείνει έως τις 22.1.2025 την άδεια εγκατάστασης για την κατασκευή του έργου στην Αλεξανδρούπολη.
Το δικαίωμα προαίρεσης
Αλλά προτού ανάψει ο επιχειρηματικός… χορός για τη ΔΕΠΑ, ένα ακόμη βαρίδι από το παρελθόν έρχεται για να ξύσει παλιές πληγές. Αφορά το δικαίωμα προαίρεσης που έχει η ΔΕΗ από το 2002 για το 30% της ΔΕΠΑ στην περίπτωση που η εταιρεία πουληθεί. Κατά την προηγούμενη προσπάθεια ιδιωτικοποίησης του ομίλου, το 2012, υπήρξε συμφωνία, με ισχύ έως το 2014, αποζημίωσης της ΔΕΗ για την option με περίπου 33 εκατ. ευρώ.
Για την ώρα αποτελεί ακόμη ζητούμενο το αν τελικά η δημόσια επιχείρηση ηλεκτρισμού θα ασκήσει το δικαίωμά της, όπως είχε αποφασίσει το προηγούμενο Διοικητικό Συμβούλιο επί διοίκησης Μανόλη Παναγιωτάκη, προκειμένου να προασπίσει τα συμφέροντα της επιχείρησης.
Αγώνας δρόμου για τις ρήτρες με Gazprom και Botas
Σε «βαρίδι» κινδυνεύουν να αναδειχθούν και οι περίφημες ρήτρες «take or pay» (δηλαδή υποχρεωτικής αγοράς ανεξαρτήτως παραλαβής) στα συμβόλαια της χονδρεμπορικής. Γι’ αυτό η Διοίκηση της ΔΕΠΑ έχει αποδυθεί σε έναν αγώνα δρόμου για τη δραστική μείωση των «πέναλτι» που απορρέουν από την ενεργοποίησή τους στις συμβάσεις προμήθειας φυσικού αερίου, κυρίως με τη Gazprom και την τουρκική BOTAS. Βάσει της τρέχουσας σύμβασης με τον ρωσικό κολοσσό, η ΔΕΠΑ οφείλει να απορροφά το 80% της συμβολαιοποιημένης ποσότητας, δηλαδή 1,6 από τα 2 δισ. κυβικά μέτρα. Οι διαπραγματεύσεις με την Gazprom, σύμφωνα με πηγές της ΔΕΠΑ, πέτυχαν για το 2019 μια πιο ήπια επιβάρυνση αλλά μεταθέτοντας την απορρόφηση των ποσοτήτων στα επόμενα χρόνια. Ομως, τα μερίδιά της στη χονδρεμπορική αγορά δείχνουν πτωτική τάση, ενώ από το 2021 έρχονται και αυστηρότερα συμβόλαια με τον TAP για ένα δισ. κυβικά μέτρα αζέρικου αερίου.
Η χονδρεμπορική
Σύμφωνα με στοιχεία που παρουσίασε πρόσφατα το μέλος της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας κυρία Νεκταρία Καρακατσάνη, τα ποσοστά της στη χονδρεμπορική έχουν υποχωρήσει σημαντικά (στο 33% από 58% το 2018). Οσο για το μερίδιό της στις εισαγωγές, έπεσε το 2019 στο 42% από 72% το 2018.
Πάντως, η ΔΕΠΑ πέτυχε αλλαγή στον τρόπο υπολογισμού της τιμής του αερίου που εισάγει από τη Ρωσία, ώστε να μην επηρεάζεται από την τιμή του αργού πετρελαίου, αλλά από εκείνες που καθορίζονται από τις διεθνείς τιμές στο μεγαλύτερο hub τιμολόγησης αερίου στην Ολλανδία, που αυτή την περίοδο είναι χαμηλές.
Σε κάθε περίπτωση, οι ρήτρες για το 2019 θα ενεργοποιηθούν γιατί (παρά την εκτιμώμενη αύξηση της κατανάλωσης αερίου στην εσωτερική αγορά) σημαντικό μερίδιο της ζήτησης καλύφθηκε από τον ανταγωνισμό ή από Υγροποιημένο Φυσικό Αέριο που εισάγεται στη χώρα μέσω του σταθμού της Ρεβυθούσας. Εκτιμάται ότι το κόστος των ρητρών και για τις δύο συμβάσεις (Gazprom και BOTAS) φθάνει τα 30 εκατ. ευρώ, αν και καλύπτεται από το όφελος που θα έχει η ΔΕΠΑ από την απόφαση του διεθνούς δικαστηρίου που τη δικαίωσε στη διαιτησία με την τουρκική BOTAS, επιβάλλοντας αναδρομική μείωση της τιμής προμήθειας φυσικού αερίου.
Συνεννόηση
Οι ίδιες πηγές τονίζουν ότι η ρήτρα με την τουρκική εταιρεία για την περυσινή χρονιά θα μπορούσε να είχε αποφευχθεί με καλύτερο προγραμματισμό των παραλαβών. «Με δεδομένο ότι με την BOTAS δεν τα βρίσκουμε στις διαπραγματεύσεις, θα έπρεπε πρώτα να καταναλώσουμε αυτές τις ποσότητες και ακολούθως το ρωσικό αέριο, καθώς με την Gazprom υπάρχει πολύ καλή συνεννόηση» αναφέρουν, επισημαίνοντας ότι τα μακροπρόθεσμα συμβόλαια και οι όροι τους θα παίξουν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση του τιμήματος της ΔΕΠΑ Εμπορίας.
Σε θέσεις μάχης οι μνηστήρες
Σε θέσεις μάχης βρίσκονται παρά τα αγκάθια, οι ενδιαφερόμενοι επενδυτές για τη ΔΕΠΑ Εμπορίας. Ολα τα εγχώρια ενεργειακά τζάκια παρακολουθούν στενά τις εξελίξεις και προετοιμάζουν τις κινήσεις τους, μεμονωμένα ή σε συμμαχίες, ζυγίζοντας προσεκτικά τα επόμενα βήματά τους. Στα «ραντάρ» τους έχουν κεντράρει την Εταιρεία Παροχής Αερίου Αττικής (πρώην ΕΠΑ), που αποτελεί και την πολύφερνη νύφη του χαρτοφυλακίου της Εμπορίας. Δεν είναι τυχαίο ότι πολλοί παίκτες της αγοράς ασκούσαν πιέσεις ώστε αυτό το πολύτιμο asset να πωληθεί ξεχωριστά, καθώς η απόκτησή του θα αλλάξει τα δεδομένα στο λιανεμπόριο αερίου. Οσον αφορά τη ΔΕΠΑ Υποδομών, το επενδυτικό ενδιαφέρον αναμένεται μεγάλο κυρίως από διεθνή funds και ξένους ομίλους όπως της ιταλικής Italgas, της γαλλικής Engie (η οποία φέρεται να ενδιαφέρεται και για την Εμπορία), της γερμανικής ΕΟΝ, πιθανώς και του ΔΕΣΦΑ.
