Δικαιολογημένες θεωρεί τις διαμαρτυρίες της Ελλάδας για τη στάση της Ευρώπης στο Προσφυγικό ο πρώην πρόεδρος της Αυστρίας, δρ Χάιντς Φίσερ. Μιλώντας στο «Βήμα της Κυριακής» λίγες εβδομάδες πριν από την παρουσία του στο εφετινό Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών (5-8 Μαρτίου), περιγράφει τις προκλήσεις για την Ευρώπη, τα λάθη της και αναλύει την κρίση της Σοσιαλδημοκρατίας.
Δρ Φίσερ, συγκρίνοντας με την εποχή που διατελέσατε πρόεδρος της Αυστρίας, πώς βλέπετε την Ευρώπη σήμερα; Γίνεται διαρκώς συζήτηση για την άνοδο του λαϊκισμού και της Ακρας Δεξιάς και η Αυστρία είναι ένα από τα χαρακτηριστικά παραδείγματα. Μπορεί τελικά η Ευρώπη να λειτουργήσει μόνο υπό «κανονικές συνθήκες» και δεν είναι σε θέση να αποτρέψει κρίσεις ή να τις διαχειριστεί;
«Ημουν πρόεδρος της Αυστρίας από το 2004 έως το 2016 και πιστεύω ότι από το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και έπειτα, η μετάβαση από τον 20ό στον 21ο αιώνα ήταν η καλύτερη περίοδος στην (και για την) Ευρώπη: Η πτώση του Σιδηρού Παραπετάσματος το 1989, η επανένωση της Γερμανίας, η δυναμική της ΕΕ, οι καλές οικονομικές επιδόσεις σε πολλά ευρωπαϊκά κράτη, σχέσεις εμπιστοσύνης μεταξύ Ευρώπης και ΗΠΑ, κ.λπ., υπήρξαν τα βασικά στοιχεία αυτής της θετικής κατάστασης. Στο μεταξύ – και ειδικώς μετά τη χρηματοοικονομική κρίση του 2008 – η γενικότερη εξέλιξη δεν ήταν τόσο ευνοϊκή και αρνητικά στοιχεία όπως ο ακροδεξιός εθνικισμός ενισχύθηκαν. Ωστόσο η Ευρώπη, κατά την κρίση μου, παραμένει το καλύτερο σημείο του κόσμου για να ζει κάποιος. Η απάντησή μου στην ερώτησή σας αν η Ευρώπη μπορεί να υπάρξει μόνο σε «κανονικές» πολιτικές συνθήκες, είναι ότι η ΕΕ παραμένει σταθερή, αναντικατάστατη και μία λογική συνέπεια της Ιστορίας. Παρά ταύτα, έχουμε πολλά προβλήματα να λύσουμε και να αντιμετωπίσουμε».
Το προσφυγικό και το μεταναστευτικό ζήτημα προκάλεσαν μία από τις σοβαρότερες κρίσεις στην Ιστορία της Ευρώπης. Κι όμως, η ΕΕ δεν δείχνει ικανή και διατεθειμένη να την αντιμετωπίσει και σε χώρες όπως η Ελλάδα η απογοήτευση μεγαλώνει. Τι πιστεύετε ότι θα έπρεπε να γίνει διαφορετικά;
«Ναι, έχετε δίκιο. Κατά την άποψή μου είναι ντροπή ο τρόπος με τον οποίο η Ευρώπη αντιδρά – ή δεν αντιδρά – στην προσφυγική κρίση. Φυσικά, είναι προφανές ότι η ΕΕ δεν μπορεί να δεχθεί «όλους τους πρόσφυγες της υφηλίου». Ομως αυτό δεν συζητείται καν στην πραγματικότητα. Το πρόβλημα είναι ότι πολλές ευρωπαϊκές κυβερνήσεις – συμπεριλαμβανομένης της αυστριακής – δεν είναι έτοιμες και διατεθειμένες να συμμετάσχουν σε μία δίκαιη κατανομή ενός σχετικά μικρού αριθμού προσφύγων. Κάποιες από αυτές δεν δέχονται ούτε 500, 100 ή έστω 50 πρόσφυγες. Το ζήτημα σήμερα είναι ότι μπορεί κάποιος να κερδίσει εκλογές προπαγανδίζοντας αντιμεταναστευτικές πολιτικές. Η Ελλάδα, η Μάλτα και η Ιταλία δικαίως διαμαρτύρονται για το έλλειμμα αλληλεγγύης, που οδηγεί στον λαϊκισμό, στον εθνικισμό και στον εγωισμό. Θα το δούμε αν και κατά πόσον η νέα Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα επιδιώξει να κερδίσει έδαφος στη βάση του εθνικιστικού εγωισμού και του εγωιστικού εθνικισμού».
Πώς κρίνετε τις εξελίξεις στα Δυτικά Βαλκάνια, έπειτα από την καθυστέρηση στις ενταξιακές διαπραγματεύσεις της Αλβανίας και της Βόρειας Μακεδονίας; Πρέπει να βιαστεί περισσότερο η Ευρώπη;
«Νομίζω ότι δεν νοείται ευρωπαϊκή ολοκλήρωση δίχως την ένταξη των χωρών των Δυτικών Βαλκανίων στην Ενωση. Είναι άδικο να αφήνουμε τις δύο χώρες σε αναμονή, παρακολουθώντας την απογοήτευσή τους έναντι της Ευρώπης να μεγαλώνει. Πρέπει να κατανοήσουμε ότι τα κράτη των Δυτικών Βαλκανίων θα μπορούσαν να αλλάξουν τον δυτικό προσανατολισμό τους και να αναζητήσουν άλλους στρατηγικούς, γεωπολιτικούς εταίρους».
Στην Αυστρία παρακολουθούμε ένα από τα πλέον ενδιαφέροντα πολιτικά πειράματα της εποχής μας, με τον συνασπισμό του Συντηρητικού Κόμματος και των Πρασίνων. Είναι ένα τέλος της πολιτικής, ή απλώς το ξεκίνημα μιας νέας εποχής;
«Θα έλεγα ούτε το ένα ούτε το άλλο. Σίγουρα δεν είναι το τέλος της πολιτικής και είναι πολύ νωρίς να μιλήσουμε για νέα εποχή. Πριν από δύο χρόνια το Συντηρητικό Κόμμα του Σεμπάστιαν Κουρτς κέρδισε τις εκλογές και έγινε το ισχυρότερο κόμμα στην Αυστρία. Είχε δύο επιλογές σχηματισμού κυβέρνησης: με τους Σοσιαλδημοκράτες (το δεύτερο ισχυρότερο κόμμα) ή με το δεξιό Κόμμα της Ελευθερίας. Ο κ. Κουρτς προτίμησε – παρά τις πολλές προειδοποιήσεις – το Κόμμα της Ελευθερίας και ο συνασπισμός του κατέρρευσε έπειτα από ενάμιση χρόνο. Μετά και από τις εκλογές του Οκτωβρίου 2019, είχε τρεις επιλογές σχηματισμού κυβέρνησης: με τους Σοσιαλδημοκράτες, που ξεκάθαρα δεν τους ήθελε, εκ νέου με το Κόμμα της Ελευθερίας, που από πολιτικής απόψεως ήταν αδύνατον, ή με τους Πρασίνους. Αυτά δείχνουν ότι για τον Κουρτς στην πραγματικότητα υπήρχε μόνο μία επιλογή: οι Πράσινοι. Είναι ένα νέο μοντέλο συνεργασίας στην Αυστρία, αλλά υπό καμία έννοια έπειτα από δύο μήνες δεν ζούμε μία νέα εποχή. Οι πιθανότητες να εξαντλήσει ο συνασπισμός αυτός την πλήρη κυβερνητική θητεία των πέντε ετών είναι 50-50».
Τελικά πού απέτυχαν οι ευρωπαίοι Σοσιαλδημοκράτες;
«Θα επιχειρήσω να δώσω μία κατανοητή απάντηση. Το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα της Αυστρίας ιδρύθηκε το 1889 (της Γερμανίας ήδη από το 1863) και έπειτα από μόλις 30 χρόνια, το 1919, έγινε η ισχυρότερη κοινοβουλευτική δύναμη. Εδινε τις σωστές απαντήσεις στις ανάγκες της εργατικής τάξης μιας βιομηχανικής κοινωνίας. Τα σοσιαλδημοκρατικά κόμματα έπαιξαν σημαντικό (κάποιες φορές ακόμη και δεσπόζοντα) ρόλο καθ’ όλη την διάρκεια του 20ού αιώνα, με την εξαίρεση της περιόδου της ναζιστικής δικτατορίας. Στο μεταξύ η κοινωνία μας, η οικονομία και ο ρόλος των ΜΜΕ, καθώς και άλλες παράμετροι, μεταβλήθηκαν ουσιαστικά. Νέα κόμματα αναδύθηκαν και ως εκ τούτου τα «παραδοσιακά» κόμματα, δηλαδή οι Χριστιανοδημοκράτες και οι Σοσιαλδημοκράτες, είναι υποχρεωμένα να προσαρμοστούν και να συνδυάσουν καλές και αξιόπιστες αρχές με μία σύγχρονη παρουσίαση, οργάνωση και επικοινωνία. Η κυκλοθυμία του εκλογικού σώματος είναι πλέον πολύ έντονη. Γι’ αυτό και είναι πολύ πιθανά είτε τα πολύ καλά είτε τα πολύ άσχημα αποτελέσματα, μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα. Αυτό το βλέπουμε σε διάφορες ευρωπαϊκές χώρες».
