«Τα όρια της γλώσσας μου είναι τα όρια του κόσμου μου», είχε πει ο Βιτγκενστάιν. Βασιζόμενοι στο ρητό αυτό θα μπορούσαμε να διατυπώσουμε τον συλλογισμό ότι η αντίληψη που έχουμε για τον κόσμο μας βρίσκεται σε άμεση συνάρτηση με τις λέξεις που επιλέγουμε για να τον περιγράψουμε.
Εάν από συνήθεια, άγνοια ή μιμητισμό επιλέγουμε εσφαλμένους όρους, τότε διατρέχουμε τον κίνδυνο ανακριβούς καταγραφής και διαστρέβλωσης της πραγματικότητας, γεγονός το οποίο με τη σειρά του δυσχεραίνει την αντιμετώπιση των προβλημάτων.
Μέχρι την ανακάλυψη της Αυστραλίας, οι κάτοικοι της Ευρώπης βασιζόμενοι στην περιορισμένη έως τότε εμπειρία τους θεωρούσαν ότι όλοι οι κύκνοι είναι λευκοί. Το 1697, όταν ανακαλύφθηκαν μαύροι κύκνοι στην Αυστραλία, η βεβαιότητα αυτή, η οποία βασιζόταν σε παρατηρήσεις αιώνων, γκρεμίστηκε.
Η έκπληξή τους θα ήταν ανάλογη με αυτή που θα νιώθαμε κι εμείς στην περίπτωση που παρ’ ελπίδα βρεθούμε αντιμέτωποι με ένα πράσινο άλογο. Μέχρι να συναντηθούμε με κάποιο, όμως, η φράση «πράσινα άλογα» θα είναι δηλωτική του τερατώδους και εξωπραγματικού.
Ο όρος «μαύρος κύκνος» χρησιμοποιείται σήμερα στον κόσμο των αγορών, προκειμένου να δηλώσει απρόσμενα, απρόβλεπτα και πρωτόγνωρα γεγονότα με τεράστιο αντίκτυπο και διαδόθηκε σε μεγάλο βαθμό από την ομώνυμη θεωρία του διανοητή Νασίμ Νίκολας Ταλέμπ.
Με βάση τον παραπάνω ορισμό, ο νέος κορωνοϊός δεν αποτελεί «μαύρο κύκνο». Μόλις τον περασμένο Σεπτέμβριο ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας καλούσε τις κυβερνήσεις να προετοιμαστούν για τον κίνδυνο πανδημιών που θα μπορούσαν να προκαλέσουν παράλληλα και χάος στην παγκόσμια οικονομία.
Επιπλέον, νωπές είναι οι μνήμες από την επιδημία του H1N1, του Έμπολα και του Οξέως Αναπνευστικού Συνδρόμου (SARS), για να μην ανατρέξουμε πιο πίσω στον χρόνο, ενώ και οι συνέπειές του στην παγκόσμια οικονομία βασίζονται προς το παρόν σε εκτιμήσεις.
Το ξέσπασμα της νέας επιδημίας προσομοιάζει περισσότερο σε «γκρι ρινόκερο», όπως χαρακτηρίζεται ένας κίνδυνος, ο οποίος ενώ είναι ορατός και συγκεντρώνει αρκετές πιθανότητες να πραγματοποιηθεί, υποτιμάται και συνήθως βρίσκει τους ανθρώπους απροετοίμαστους. Όπως ήταν η πιστωτική κρίση του 2008. Παρά τα ανησυχητικά σημάδια, κανείς δεν την προέβλεψε.
Οι ίδιοι αναλυτές που απέτυχαν τότε, διατυπώνουν τώρα μαύρες προβλέψεις για την παγκόσμια οικονομία οι οποίες ενδεχομένως να αποδειχθούν σύντομα τουλάχιστον υπερβολικές.
Επειδή η ζωή έχει μεγαλύτερη φαντασία από εμάς, κι επειδή οι προβλέψεις αποδεικνύονται τις περισσότερες φορές επισφαλείς, τα πιο αποτελεσματικά «φάρμακα» έχουν αποδειχθεί διαχρονικά ότι είναι η ψυχραιμία, η κριτική σκέψη, η έγκυρη ενημέρωση και η σωστή προετοιμασία.
