Ποιες αλλαγές σε συντάξεις και εισφορές φέρνει το ασφαλιστικό

Σαρωτικές αλλαγές σε συντάξεις και εισφορές για κύριες και επικουρικές συντάξεις – παλαιές και νέες -, αλλά και τον ψηφιακό μετασχηματισμό του ΕΦΚΑ, περιλαμβάνουν οι 185 σελίδες και τα 104 άρθρα του νομοσχεδίου του υπουργείου Εργασίας για τη νέα ασφαλιστική μεταρρύθμιση που τέθηκε σε δημόσια διαβούλευση και αναμένεται να έλθει προς ψήφιση στη Βουλή εντός του Φεβρουαρίου.

Το νομοσχέδιο φέρνει αυξήσεις στις κύριες συντάξεις σε όσους συμπληρώνουν περισσότερα από 30 χρόνια ασφάλισης, νέα αυξημένα ποσοστά αναπλήρωσης για το τμήμα της ανταποδοτικής σύνταξης, στις επικουρικές συντάξεις με την καταβολή αναδρομικών από την 1η Οκτωβρίου 2019 και εντεύθεν, αυξημένο ποσοστό σύνταξης (λόγω μείωσης του «πέναλτι») για τους συνταξιούχους που εργάζονται και πλήρη ανατροπή στις εισφορές των μη μισθωτών.

Τον Απρίλιο

Οι αυξήσεις σε κύριες και επικουρικές συντάξεις μαζί με τα αναδρομικά 6 μηνών – από τον Οκτώβριο – υπολογίζεται ότι θα καταβληθούν τον Απρίλιο.

Σύμφωνα με τον υπουργό Εργασίας Γιάννη Βρούτση, από τις ρυθμίσεις θα ευνοηθούν πάνω από ένα εκατομμύριο συνταξιούχοι. Μια μερίδα συνταξιούχων θα λάβει αναδρομικά την αύξηση εφόσον αυτή ξεπερνά τυχόν προσωπική διαφορά από τον προηγούμενο επανυπολογισμό της σύνταξής του.

Συμψηφισμός

Οσοι συνταξιούχοι έχουν μεγάλες προσωπικές διαφορές δεν θα δουν αυξήσεις, παρά μόνο τον λογιστικό συμψηφισμό τους με την προσωπική διαφορά.

Επίσης, εντός δύο μηνών από την ψήφιση του νόμου θα πρέπει οι ελεύθεροι επαγγελματίες, αυτοαπασχολούμενοι και αγρότες να επιλέξουν την ασφαλιστική κατηγορία (μία από τις έξι που θεσπίζονται) στην οποία επιθυμούν να υπαχθούν για το 2020. Οσοι δεν επιλέξουν με αίτησή τους την ένταξή τους σε κάποια κατηγορία θα ενταχθούν υποχρεωτικά στην πρώτη και κατώτατη.

Αναλυτικά το νομοσχέδιο προβλέπει:
Νέα ποσοστά αναπλήρωσης για τις κύριες συντάξεις: Aναδρομικά από 1.10.2019 θα αναπροσαρμοστούν οι κύριες συντάξεις σύμφωνα με τα νέα ποσοστά αναπλήρωσης και από αυτή την ημερομηνία θα καταβληθούν οι αυξήσεις, όπου προκύπτουν. Με βάση τους νέους συντελεστές θα επανυπολογιστούν από την αρχή και οι παλαιές συντάξεις. Το αποτέλεσμα για τους παλαιούς συνταξιούχους θα είναι κυρίως λογιστικός συμψηφισμός, καθώς η όποια αύξηση θα συμψηφιστεί με την προσωπική διαφορά.

Πολλοί θα δουν την προσωπική τους διαφορά να μειώνεται σε σχέση με το σημερινό σύστημα. Σύμφωνα μάλιστα με το προσχέδιο του νόμου, οι όποιες αυξήσεις προκύψουν για τους παλαιούς συνταξιούχους (προ του 2016), και εφόσον αυτές δεν καλύπτονται από την προσωπική διαφορά που διατηρούν, θα αποδοθούν σε πέντε ετήσιες δόσεις μέχρι και το 2024. Οι νέοι συντελεστές αυξάνονται ανάλογα με τα χρόνια ασφάλισης. Στα 30 έτη ασφάλισης το ποσοστό αναπλήρωσης παραμένει 26,37%, όπως ισχύει και σήμερα. Στα 30 χρόνια και μία ημέρα ο συντελεστής από 1,42% διαμορφώνεται στο 1,98%. Στα 33 έτη το ποσοστό αναπλήρωσης από 30,63% θα φτάσει τα 32,31%, ενώ στα 35 έτη θα διαμορφωθεί στο 37,31% από 33,81% σήμερα. Στα 36 έτη ασφάλισης το ποσοστό αναπλήρωσης σήμερα είναι 35,40%, ενώ με το σχέδιο νόμου θα φτάσει στο 39,81%. Τέλος, στα 40 έτη το ποσοστό αναπλήρωσης αγγίζει το 50,1% από 42,80% σήμερα. Μετά τα 40 έτη το ποσοστό θα προσαυξάνεται κατά 0,5% κάθε έτος.
Αυξήσεις στις επικουρικές συντάξεις: Μεσοσταθμική αύξηση 99,5 ευρώ, που θα κυμαίνεται σε ένα εύρος από 5 έως 200 ευρώ, αναμένεται να προκύψει με την εφαρμογή των διατάξεων του νομοσχεδίου και στις επικουρικές συντάξεις.

Δεν προβλέπονται αλλαγές στον τρόπο υπολογισμού τους. Οι αυξήσεις που εκτιμάται ότι θα δοθούν σε περίπου 300.000-320.000 συντάξειςαφορούν όσους το καλοκαίρι του 2016 υπέστησαν τις περικοπές του νόμου Κατρούγκαλου. Σύμφωνα με το νομοσχέδιο, οι επικουρικές συντάξεις που αφορούν αιτήσεις που είχαν υποβληθεί έως 31 Δεκεμβρίου 2014 συνεχίζουν να καταβάλλονται από 1η Οκτωβρίου 2019 στο ύψος του ποσού που είχαν διαμορφωθεί σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις στις 31.12.2014.
Εισφορές: Αλλαγές έρχονται και στις εισφορές των ελεύθερων επαγγελματιών, των αυτοαπασχολουμένων και των αγροτών, για τους οποίους η πρόσφατη απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας έκρινε ως αντισυνταγματικό τον τρόπο υπολογισμού τους. Οι 1,4 εκατ. μη μισθωτοί (ελεύθεροι επαγγελματίες και αγρότες) θα μπορούν να επιλέγουν ελεύθερα το ύψος των ασφαλιστικών εισφορών μεταξύ επτά ασφαλιστικών κατηγοριών, με τα ποσά να κυμαίνονται πιθανότατα μεταξύ 210 και 566 ευρώ τον μήνα. Ευνοϊκότερο καθεστώς θα έχουν όλοι οι επαγγελματίες κατά τα πρώτα 5 χρόνια της δραστηριοποίησής τους, με την εισφορά να ορίζεται στα 126 ευρώ, αλλά και σταθερό ύψος ασφαλίστρων υγείας στα 66 ευρώ. Για τους αγρότες, τα ασφάλιστρα διαμορφώνονται χαμηλότερα από αυτά των υπόλοιπων μη μισθωτών.

Αναλυτικά, το νέο σύστημα εισφορών για τους επαγγελματίες αποσυνδέει τις καταβολές από τα εισοδήματα και το ύψος του κατώτατου μισθού. Θεσμοθετούνται κατηγορίες σταθερών ασφαλίστρων για όλους, τις οποίες θα μπορεί να επιλέγει κάθε χρόνο ο ασφαλισμένος ελεύθερα. Η επιλογή του θα καθορίζει και τη μελλοντική σύνταξη.

Στην πράξη, υποχρεωτική θα είναι μόνο η πρώτη κατηγορία, ενώ οι άλλες πέντε θα είναι προαιρετικές. Μία κατηγορία θα αφορά μόνο τους νέους επαγγελματίες, με δραστηριότητα έως 5 έτη. Η πρώτη και υποχρεωτική ασφαλιστική κατηγορία θα ανέρχεται στα 210 ευρώ τον μήνα. Οι υπόλοιπες πέντε προαιρετικές ασφαλιστικές κατηγορίες διαμορφώνονται στα 252 ευρώ, 302 ευρώ, 363 ευρώ, 435 ευρώ και 566 ευρώ. Οι νέοι επαγγελματίες και αυτοαπασχολούμενοι με ασφάλιση έως 5 έτη θα μπορούν να καταβάλλουν 126 ευρώ τον μήνα.

Αγρότες: Ανάλογες είναι οι κατηγορίες των εισφορών και για τους αγρότες. Υπάρχουν έξι κατηγορίες σταθερών ασφαλίστρων. Η πρώτη και υποχρεωτική ασφαλιστική κατηγορία ανέρχεται σε 119 ευρώ. Οι υπόλοιπες πέντε προαιρετικές κατηγορίες διαμορφώνονται στα 143 ευρώ, 171 ευρώ, 205 ευρώ, 246 ευρώ και 319 ευρώ. Με το νέο σύστημα οι αγροτικές εισφορές ακολουθούν τριετή μεταβατική περίοδο.

Το 2021 η ελάχιστη εισφορά διαμορφώνεται στα 121 ευρώ, ενώ οι υπόλοιπες πέντε προαιρετικές ως εξής: 146 ευρώ, 174 ευρώ, 210 ευρώ, 251 ευρώ και 326 ευρώ. Νέα αύξηση προβλέπεται για το 2022, ώστε η ελάχιστη εισφορά για τους αγρότες να διαμορφωθεί και τελικώς να παγιωθεί στα 124 ευρώ.

Προαιρετική η ένταξη στο επικουρικό και στο εφάπαξ

Από 1.1.2021 στην ασφάλιση του Κλάδου Επικουρικής Ασφάλισης του ΕΤΕΑΕΠ μπορούν να υπαχθούν προαιρετικά, ύστερα από αίτησή τους, οι αυτοαπασχολούμενοι υγειονομικοί, τα πρόσωπα που ασκούν επάγγελμα υπαγόμενο στην ασφάλιση του πρώην ΟΓΑ καθώς και τα πρόσωπα που βάσει ειδικής ή γενικής διάταξης νόμου εξαιρούνται της υποχρεωτικής υπαγωγής στον Κλάδο Επικουρικής Ασφάλισης του ΕΤΕΑΕΠ.

Η προαιρετική υπαγωγή στην ασφάλιση από την έναρξή της διέπεται από τους κανόνες της υποχρεωτικής ασφάλισης.
Στην ασφάλιση του Κλάδου Εφάπαξ Παροχών του ΕΤΕΑΕΠ υπάγονται, ύστερα από αίτησή τους, προαιρετικά:
– Oι μισθωτοί, οι αυτοτελώς απασχολούμενοι, οι ελεύθεροι επαγγελματίες και τα πρόσωπα που ασκούν επάγγελμα υπαγόμενο στην ασφάλιση του πρώην ΟΓΑ, που από 1.1.2021 αναλαμβάνουν ασφαλιστέα εργασία – απασχόληση ή αποκτούν ασφαλιστέα ιδιότητα, για την οποία ασφαλίζονται υποχρεωτικά σε φορέα κύριας ασφάλισης και δεν υπάγονται για την εργασία – απασχόλησή τους αυτή ή την ιδιότητά τους στην ασφάλιση του Κλάδου Εφάπαξ ή άλλου φορέα υποχρεωτικής ασφάλισης για εφάπαξ παροχή ή των εξομοιούμενων βάσει της ισχύουσας νομοθεσίας με αυτούς, ανεξαρτήτως νομικής μορφής, καθώς και τα πρόσωπα που βάσει ειδικής ή γενικής διάταξης νόμου εξαιρούνται της υποχρεωτικής υπαγωγής στον Κλάδο Εφάπαξ Παροχών του ΕΤΕΑΕΠ. Η προαιρετική υπαγωγή στην ασφάλιση από την έναρξή της διέπεται από τους κανόνες της υποχρεωτικής ασφάλισης.
– Οι προσλαμβανόμενοι στην Ελληνική Αστυνομία και στο Πυροσβεστικό Σώμα, οι οποίοι είναι υποχρεωτικά ασφαλισμένοι στον Τομέα Πρόνοιας Αστυνομικών (ΤΠΑΣ), στον Τομέα Πρόνοιας Υπαλλήλων Αστυνομίας Πόλεων (ΤΠΥΑΠ) και στον Τομέα Πρόνοιας Υπαλλήλων Πυροσβεστικού Σώματος (ΤΠΥΠΣ) του ΤΕΑΠΑΣΑ, εφαρμοζομένων των διατάξεων που διέπουν τον πρώην Τομέα Πρόνοιας Δημοσίων Υπαλλήλων (ΤΠΔΥ).

Μικρότερες απώλειες για συνταξιούχους που εργάζονται

Αύξηση στο ποσό της σύνταξης που δικαιούνται οι συνταξιούχοι που εργάζονται θα επιφέρει το νομοσχέδιο. Σήμερα οι συνταξιούχοι αυτής της κατηγορίας λαμβάνουν το 40% της σύνταξης και μετά την ισχύ των διατάξεων θα λαμβάνουν το 70% της σύνταξης. Δηλαδή, σήμερα η σύνταξη μειώνεται κατά 60% και με την ισχύ του νομοσχεδίου θα μειώνεται κατά 30%. Ειδικά όσοι αναλαμβάνουν θέσεις σε δημόσιους φορείς θα χάνουν το 100% των συντάξεών τους μόνο αν είναι κάτω των 62 ετών, διαφορετικά θα χάνουν το 30%.

Δημιουργείται «Μηχανισμός στήριξης των συνταξιούχων»

Εντός του 2020 καταργείται η λεγόμενη «13η σύνταξη»και ξεκινά τη λειτουργία του και ο «μηχανισμός στήριξης των συνταξιούχων». Ολες οι αλλαγές θα χρηματοδοτηθούν από τις πιστώσεις του κοινωνικού προϋπολογισμού. Συγκεκριμένα καταργείται το άρθρο 120 του N. 4611/2019 που θεσμοθέτησε τη λεγόμενη «13η σύνταξη» και από 1.1.2020 στον ετήσιο κοινωνικό προϋπολογισμό εγγράφεται δαπάνη ύψους 0,5% του ΑΕΠ, από την οποία καλύπτεται, κατά πρώτον, η δαπάνη που δημιουργείται ετησίως σε εφαρμογή των αποφάσεων του ΣτΕ και, κατά δεύτερον, η δαπάνη εφάπαξ παροχής, η οποία καταβάλλεται τον Δεκέμβριο κάθε έτους σε δικαιούχους σύνταξης λόγω γήρατος, αναπηρίας και θανάτου, σε δικαιούχους προσυνταξιοδοτικής παροχής, επιδομάτων σύνταξης με αιτία την αναπηρία και ανασφάλιστους υπερηλίκους. Οι λεπτομέρειες κάθε φορά θα καθορίζονται με υπουργική απόφαση.

«Ανάσα» για όσους ασκούν δύο επαγγελματικές δραστηριότητες

Οι ασφαλισμένοι του ΕΦΚΑ, οι οποίοι ασκούν παράλληλα δύο ή περισσότερες επαγγελματικές δραστηριότητες, μισθωτού ή αυτοτελώς απασχολουμένου ή ελεύθερου επαγγελματία ή επάγγελμα υπαγόμενο στην ασφάλιση του πρώην ΟΓΑ καταβάλλουν για κάθε ασκούμενη επαγγελματική δραστηριότητα τις προβλεπόμενες νέες ασφαλιστικές εισφορές.
Στις περιπτώσεις που πραγματοποιούνται παράλληλα περισσότερες της μίας μισθωτές απασχολήσεις, καταβάλλονται για κάθε μισθωτή απασχόληση οι εισφορές που προβλέπονται κατά περίπτωση και έως του ανωτάτου ορίου ασφαλιστέων αποδοχών.
Ως προς την εργοδοτική εισφορά το ανώτατο όριο ασφαλιστέων αποδοχών εφαρμόζεται χωριστά για κάθε εργοδότη.
Στις περιπτώσεις μισθωτής απασχόλησης ή απασχολουμένων με έμμισθη εντολή που παράλληλα αυτοαπασχολούνται ή ασκούν ελεύθερο επάγγελμα ή επάγγελμα υπαγόμενο στην ασφάλιση του πρώην ΟΓΑ καταβάλλεται υποχρεωτικά η νέα προβλεπόμενη ασφαλιστική εισφορά. Η εν λόγω εισφορά δεν είναι δυνατόν να υπολείπεται του ποσού της εισφοράς της δεύτερης ασφαλιστικής κατηγορίας, συμπεριλαμβανομένης της εισφοράς για την ασφάλιση ασθενείας.

Η διαφορά

Eάν υπολείπεται του ποσού της δεύτερης ασφαλιστικής κατηγορίας καταβάλλεται η διαφορά από τον ασφαλισμένο.
Ειδικά για τους νέους αυτοτελώς απασχολουμένους ή ελεύθερους επαγγελματίες η ανωτέρω εισφορά δεν δύναται να υπολείπεται της πρώτης ασφαλιστικής κατηγορίας, συμπεριλαμβανομένης τής για την ασφάλιση ασθενείας, για 5 έτη από την έναρξη ασκήσεως του επαγγέλματος κατόπιν υποβολής σχετικής αιτήσεως.
Μισθωτοί που παράλληλα αμείβονται με δελτία παροχής υπηρεσιών από το φυσικό ή νομικό πρόσωπο στο οποίο παρέχουν μισθωτή εργασία ή σε συνδεδεμένα με αυτά πρόσωπα εφαρμόζονται αναλογικά ως προς το ύψος, τον τρόπο υπολογισμού και τον υπόχρεο καταβολής της εισφοράς.
Οι παραπάνω ασφαλισμένοι για υγειονομική περίθαλψη υπάγονται υποχρεωτικά στην ασφάλιση του φορέα, κλάδου ή τομέα που εντάχθηκαν στον ΕΦΚΑ με την ιδιότητα του μισθωτού.
Στους ασφαλισμένους που αμείβονται με δελτίο παροχής υπηρεσιών και για τους οποίους προκύπτει ότι το εισόδημά τους προέρχεται από την απασχόλησή τους σε έως δύο φυσικά ή νομικά πρόσωπα, εφαρμόζονται αναλογικά, ως προς το ύψος, τον τρόπο υπολογισμού και τον υπόχρεο καταβολής της εισφοράς, οι διατάξεις που αφορούν τους μισθωτούς.

Μείωση εισφορών εργοδοτών και εργαζομένων

Από την 1η Ιουνίου 2020 μειώνονται – στις περιπτώσεις πλήρους απασχόλησης – οι ασφαλιστικές εισφορές των μισθωτών κατά 0,90 μονάδες. Συγκεκριμένα κατά 0,75 ποσοστιαίες μονάδες τα ασφάλιστρα υπέρ κλάδου ανεργίας. Η μείωση επιμερίζεται κατά 0,48 ποσοστιαίες μονάδες στο ασφάλιστρο του εργοδότη και κατά 0,27 ποσοστιαίες μονάδες στο ασφάλιστρο του εργαζομένου. Το συνολικό ασφάλιστρο υπέρ ανεργίας διαμορφώνεται σε 4,25 ποσοστιαίες μονάδες και κατανέμεται σε 2,69 ποσοστιαίες μονάδες στον εργοδότη και 1,56 ποσοστιαίες μονάδες στον εργαζόμενο. Ακόμη, κατά 0,15 ποσοστιαίες μονάδες μειώνεται το ασφάλιστρο υπέρ του ενιαίου λογαριασμού για την εφαρμογή κοινωνικών πολιτικών.