Η Ελλάδα και η διάσκεψη για την Λιβύη: μία άλλη οπτική

Παρακολουθώντας τα όσα διαδραματίζονταν στο περιθώριο της διάσκεψης του Βερολίνου για την Λιβύη, θα διαπίστωνε τα εξής:

Έλαβαν μέρος, επικεφαλής πολυμελών αντιπροσωπειών: η καγκελάριος Μέρκελ, οι πρόεδροι της Γαλλίας Εμανουέλ Μακρόν, της Ρωσίας Βλαντίμιρ Πούτιν, της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, της Αιγύπτου Αμπντέλ Φάταχ αλ-Σίσι, οι Πρωθυπουργοί της Βρετανίας Μπόρις Τζόνσον και της Ιταλίας, Τζουζέπε Κόντε, ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Μάικ Πομπέο, αξιωματούχοι από την Κίνα, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, την Αλγερία και από τα Ηνωμένα Έθνη, την Ευρωπαϊκή Ένωση, την Αφρικανική Ένωση και τον Αραβικό Σύνδεσμο.

Στο Βερολίνο βρέθηκαν και ο πρωθυπουργός της Λιβύης Φάγεζ Αλ Σάρατζ αλλά και ο «αντικαθεστωτικός» στρατάρχης Χαλίφα Χάφταρ.  Σύμφωνα όμως με τον σχεδιασμό της γερμανικής κυβέρνησης και βάσει δημοσιεύματος του Spiegel, επρόκειτο να συμμετάσχουν στις εργασίες της Διάσκεψης μόνο εφόσον επιτυγχανόταν συμφωνία των υπολοίπων για ένα τελικό κοινό ανακοινωθέν. Οι δυό τους τελικά δεν συναντήθηκαν καν.

Προτού επισήμως ξεκινήσει η διάσκεψη, ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν συναντήθηκε με τον Βλαντίμιρ Πούτιν.

Η Ανγκελα Μέρκελ συναντήθηκε σε ξεχωριστές συναντήσεις με τον Χαλίφα Χάφταρ και με τον Φαγιέζ αλ Σάρατζ, παρουσία του υπουργού Εξωτερικών της Γερμανίας, Χάικο Μάας.

Ο Ερντογάν συναντήθηκε επίσης με τον Φαγιέζ αλ Σάρατζ και ο ΥΠΕΞ της Τουρκίας Μεβλούτ Τσαβούσογλου με τους ομολόγους του των ΗΠΑ και της Ιταλίας, Μάικ Πομπέο και Λουίτζι ντι Μάιο, αντίστοιχα.

Ο Μάικ Πομπέο ειχε συνάντηση και με τον υπουργό Εξωτερικών των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, τον πρόεδρο της Αιγύπτου αλ Σίσι και τον ύπατο εκπρόσωπο Εξωτερικής Πολιτικής και Άμυνας της ΕΕ, Γιοσέπ Μπορέλ.

Γίνεται αντιληπτό από αυτό το πλέγμα των συναντήσεων, πόσο σύνθετο είναι το ζήτημα στην Λιβύη, πόσα τα αντικρουόμενα συμφέροντα, πόσοι οι παίχτες και πόσοι οι άμεσα εμπλεκόμενοι, είτε σε στρατιωτικό, είτε σε οικονομικο – επιχειρηματικό—ενεργειακό επίπεδο.

Υπό αυτό το πρίσμα, κάποιοι στην Ελλάδα θα όφειλαν να είναι πιο μετριοπαθείς και φειδωλοί στα εύκολα, δήθεν μεγάλα λόγια.

Η διάσκεψη του Βερολίνου έγινε, καλώς ή κακώς, μεταξύ των άμεσα εμπλεκομένων μερών στο χάος της Λιβύης, όσων κινούν τα νήματα και των εκπροσώπων κάποιων θεσμών και οργανισμών.

Τι νόημα έχει συνεπώς η ασύμμετρη κριτική και θλίψη για την μη συμμετοχή της Ελλάδας; Προφανώς και θα ήταν καλό και ευπρόσδεκτο να έχει προσκληθεί η χώρα στην διάσκεψη. Το θέμα είναι τι θα είχε να πει, να διεκδικήσει και να επιβάλλει. Ποιον ακριβώς ρόλο θα είχε και υπό ποία ιδιότητα.

Ευτυχώς, προς το παρόν, η Ελλάδα δεν έχει εμπλακεί στον λιβυκό εμφύλιο, όπως όλοι οι υπόλοιποι. Είναι μία χώρα η οποία απειλείται από την ενδεχόμενη ενεργοποίηση του νομικά άκυρου μνημονίου Σάρατζ – Ερντογάν για την ανακύρηξη της δήθεν ΑΟΖ ανάμεσά τους.

Σε ένα άλλο επίπεδο, μας αφορά το ντόμινο στο προσφυγικό, αν και στην προκειμένη περίπτωση ενδεχομένως να μην είμαστε από τους άμεσα θιγόμενους.

Ας δει λοιπόν ο καθένας την εικόνα της Διάσκεψης και ας αναλογιστεί. Ενώ στο Βερολίνο συζητιόταν η κατάπαυση πυρός και τα παρεπόμενα, ως τι ακριβώς θα μπορούσε να έχει συμμετάσχει η Ελλάδα;

Σε ποια από τις πυρετώδεις διμερείς συναντήσεις θα είχε λάβει μέρος, με ποια νομιμοποίηση και με ποια διεκδίκηση;

Προφανώς, να μην εφαρμοστεί το μνημόνιο Τουρκίας – Λιβύης για την ΑΟΖ. Θα ήταν απλώς μία φραστική αξίωση, όσο οι υπόλοιποι θα συζητούσαν για μετακινήσεις και αποχωρήσεις στρατευμάτων, πετρελαιοπηγές, κατάπαυση πυρός κλπ.

Υπό αυτήν την έννοια, όσο και αν ακούγεται παράδοξο, είναι και καλύτερα που δεν συμμετείχε η Ελλάδα σε αυτήν την διάσκεψη.

Πέραν της ανούσιας και άσκοπης κριτικής, ή της ειλικρινούς ή επιτηδευμένης δυσφορίας της κυβέρνησης, δεν αποβλήθηκε από κάπου, όπου θα συμμετείχε αυτονοήτως και η κεντρική της θέση για το τουρκολιβυκό μνημόνιο δεν ήταν επαρκές διαπιστευτήριο. Δεν πολυαπασχολούσε κανέναν από τους συμμετέχοντες στην διάσκεψη.

Όλα αυτά δεν σημαίνουν ότι η χώρα δεν έχει (θιγόμενα) ζωτικά συμφέροντα και ρόλο στην περιοχή. Μάλλον όμως δεν είναι αυτός που νομίζουν όσοι διαμαρτύρονται ακόπως και αδίκως, επιχειρώντας να υποδαυλίσουν άχρηστα πάθη.

Η κρίσιμη περίοδος ξεκινά τώρα, οι επίκαιρες θέσεις τώρα θα πρέπει να καταληφθούν και τα οφέλη θα εξαρτηθούν από τις κατεπείγουσες στρατηγικές και τακτικές επιλογές.