Η πυραυλική επίθεση του Ιράν με δύο κτυπήματα κατά των αμερικανικών αεροπορικών στρατιωτικών βάσεων Άιν αλ-Ασάντ και στο Ερμπίλ του Ιράκ τις πρωϊνές ώρες της 8/1/2020 αποτέλεσε κομβική εξέλιξη για την μελοντική γεωπολιτική ισορροπία δυνάμεων στην Μέση Ανατολή. Η ιρανική επίθεση με την ονομασία ‘Επιχείρηση Μάρτυρας Σολεϊμανί’ υπήρξε η πρώτη εναντίον αμερικανικών στρατιωτικών εγκαταστάσεων-βάσεων εκτός της επικράτειας των ΗΠΑ από επίσημο στρατό άλλης χώρας εν καιρώ ειρήνης στη νεότερη ιστορία. Στην επίθεση των Ιαπώνων στο Πέρλ Χάρμπορ (7/12/1941) οι ΗΠΑ σε αντίθεση με την Ιαπωνία ήταν σε κατάσταση ειρήνης ενώ η Επιχείρηση Μάρτυρας Σολεϊμανί έλαβε χώρα εν καιρώ ειρήνης για το Ιράν και τις ΗΠΑ. Τα κτυπήματα κατά αμερικανικών στρατιωτικών στόχων στην Βηρυττό (1983) και το Πεντάγωνο (2001) δεν είναι συγκρίσιμα, καθώς έγιναν από παραστρατιωτικές ανταρτικές ομάδες χωρίς την εμπλοκή άλλου κράτους.
Η ιρανική επίθεση με 17-22 πυραύλους εδάφους-εδάφους προκάλεσε απώλειες και ζημιές στις αμερικανικές βάσεις. Η Τεχεράνη υποστήριξε ότι από τα χτυπήματα έχασαν τη ζωή τους 80 Αμερικανοί στρατιωτές ενώ η Ουάσινγκτον ανέφερε μηδαμινές απώλειες στο έμψυχο δυναμικό της. Το Ιράν χρησιμοποίησε μέσα κυβερνοεπίθεσης για να απενεργοποιήσει την αμερικανική αεράμυνα. Στις βάσεις υπήρχαν επίσης δυνάμεις χωρών όπως της Αυστραλίας, Καναδά, Δανίας, Φινλανδίας, Λιθουανίας, Νορβηγίας και Πολωνίας, χώρες οι οποίες δεν υπέστησαν απώλειες από τα ανωτέρω χτυπήματα. Παράλληλα στην Άιν αλ-Ασάντ καταστράφηκε ένα αμερικανικό ελικόπτερο Black Hawk και ένα μη επανδρωμένο αεροσκάφος MQ-1 Predator. Σε επίπεδο υποδομών επλήγησαν ο αεροδιάδρομος, o πύργος ελέγχου, κτήρια αποθήκευσης αεροσκαφών και ελικοπτέρων.
Αν και οι ΗΠΑ ήταν προετοιμασμένες να αντιμετωπίσουν τα προεξαγγελθέντα ιρανικά αντίποινα για τη δολοφονία Σολεϊμανί καθώς και το ότι η Τεχεράνη ενημέρωσε την Βαγδάτη για τις προθέσεις της, οι Αμερικανοί αιφνιδιάστηκαν από το εύρος και τον τρόπο της ιρανικής επίθεσης. Ενδεικτικό αυτού του αιφνιδιασμού τους, καθώς και πιθανών ιρανικών μέσων κυβερνοεπίθεσης, ήταν ότι δεν κατόρθωσαν να ενεργοποιήσουν την αεράμυνά τους για την εξουδετέρωση των βλημάτων. Τα αμερικανικά ραντάρ λειτούργησαν κανονικά ενεργοποιώντας τον συναγερμό και την καταφυγή των στρατιωτών των βάσεων σε υπόγεια επίπεδα.
Η πρωτοφανής για τα διεθνή στρατιωτικά δεδομένα ιρανική επίθεση κατά των ΗΠΑ διαμόρφωσε μια νέα ισορροπία ισχύος στην περιοχή με το Ιράν να αμφισβητεί ανοικτά την ηγεμονική θέση και αποτρεπτική ικανότητα των ΗΠΑ στην Μέση Ανατολή, αντανακλώντας το ευρύτερο κενό γεωπολιτικής ισχύος που παρατηρείται στην περιοχή που εκτείνεται από την Αν. Μεσόγειο έως την Μ. Ανατολή και την Κ. Ασία. Σε αυτή τη νέα ισορροπία δυνάμεων στην Μ. Ανατολή το Ιράν διεκδικεί να είναι πλέον το έτερο δέος των ΗΠΑ και του Ισραήλ σε δύναμη πυρός στην πράξη και όχι σε επίπεδο μόνο υποδομών, προετοιμασιών και προθέσεων.
Παρά την επικοινωνιακή προσπάθεια άμβλυνσης από την Ουάσινγκτον των αρνητικών για τις ΗΠΑ εντυπώσεων και συνεπειών της ιρανικής επίθεσης, η επίθεση δημιούργησε μια νέα πραγματικότητα. Το Ιράν με την εν λόγω επίθεση κατά των ΗΠΑ έστειλε μήνυμα ισχύος χωρίς να επιδιώξει την πρόκληση μεγάλων απωλειών στις τάξεις του στρατού των ΗΠΑ. Άλλωστε η Επιχείρηση Μάρτυρας Σολεϊμανί θα μείνει στην στρατιωτική ιστορία όχι για το εύρος των αμερικανικών απωλειών αλλά για το επιχειρησιακό ρήγμα που προκάλεσε στις τάξεις των ΗΠΑ στην Μ. Ανατολή και κυρίως για την κατάρριψη από το Ιράν του μύθου πέρι άτρωτου και απροσπέλαστου αμερικανικού στρατού. Η εν λόγω εξέλιξη αναμένεται να έχει σημαντική επίδραση στο ηθικό και το φρόνημα του ιρανικού στρατού και του στρατού άλλων χωρών που αντιμάχονται τις ΗΠΑ-Ισραήλ στην περιοχή. Παράλληλα όμως δημιουργεί ερωτηματικά για την διατήρηση του υφιστάμενου μεταπολεμικού status–quo στις τάξεις των συμμάχων των ΗΠΑ και Ισραήλ στην περιοχή με προεκτάσεις στο Παλαιστινιακό και τις ελληνο-τουρκικές σχέσεις.
*Ο Δρ. Ευάγγελος Βενέτης είναι Ειδικός σε θέματα Ισλάμ και Μέσης Ανατολής
