Ποιο status θα συνοδεύει το προφίλ της Εργασίας στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης το 2050; «It’s complicated», «Μελλοντική απελπισία», «Αυτοπραγμάτωση»; Το μέλλον της εργασίας στον κόσμο της Τεχνητής Νοημοσύνης και της Ρομποτικής έρχεται αντιμέτωπο με τάσεις, προκλήσεις και εναλλακτικά σενάρια.

Οι επιστήμονες της Προοπτικής Διερεύνησης, οι αποκαλούμενοι futurists, ανοίγουν την πόρτα τού «αύριο» μέσα από την έρευνα Work/Tech 2050 του Millennium Project, παγκόσμιου think tank που ιδρύθηκε ύστερα από μελέτη σκοπιμότητας του Πανεπιστημίου των Ηνωμένων Εθνών.

Οι Νext Τechnologies (NTs) θα αλλάξουν όχι μόνο το μέλλον της εργασίας, αλλά και τα θεμέλια των πολιτισμών μας. Η συνθετική βιολογία και η γονιδιωματική, το 3D/4D printing και η βιο-εκτύπωση, το Διαδίκτυο των Πραγμάτων, τα drones, η νανοτεχνολογία, η εικονική πραγματικότητα, το blockchain, η κβαντική υπολογιστική. Περισσότεροι από 300 futurists, επιστήμονες, οικονομολόγοι, επαγγελματίες της τεχνολογίας, ανέλυσαν τις τάσεις που διαμορφώνονται ανοίγοντας σε διεθνή φόρα τη συζήτηση για τις στρατηγικές μιας ομαλής μετάβασης.

Στροφή στην αυτοαπασχόληση

Αρκετοί ισχυρίζονται ότι ο μισός πληθυσμός του πλανήτη μπορεί να είναι άνεργος το 2050, εάν τα κοινωνικο-πολιτικοοικονομικά συστήματα παραμείνουν στάσιμα. Οπως φαίνεται στη μελέτη, το εργατικό δυναμικό σε 30 χρόνια από σήμερα θα ανέρχεται διεθνώς σε 6 δισ., με την τάση να οδηγεί στην αυτοαπασχόληση.

Στα πιο αισιόδοξα σενάρια συνολικά 4 δισ. άνθρωποι θα βρίσκονται εντός εργασιακού πλαισίου από τα σημερινά 3 δισ. Στο απαισιόδοξο όμως σενάριο μόλις 2 δισ. θα είναι εργαζόμενοι ή αυτοαπασχολούμενοι, ενώ τα δύο τρίτα του πλανήτη θα είναι είτε άνεργοι ή σε φάση μετάβασης, είτε σε καθεστώς «μαύρης» εργασίας, μέσα σε συνθήκες κοινωνικο-πολιτικής αναταραχής.

Ο «χρυσός»
των silver ages

«Πολλές θέσεις εργασίας θα χαθούν, όμως, όπως σε όλες τις προηγούμενες «επαναστάσεις», νέες θα δημιουργηθούν σε συγκεκριμένους τομείς, όπως η συνθετική βιολογία που θα παρουσιάσει μεγάλη ανάπτυξη. Θα έρθουν στο προσκήνιο επαγγέλματα που έχουν να κάνουν με μελλοντικές ανάγκες τις κοινωνίας, όπως η γηριατρική και η φροντίδα των ηλικιωμένων» εξηγεί μιλώντας στο «Βήμα» ο συμμετέχων στη μελέτη δρ Επαμεινώνδας Χριστοφιλόπουλος, επικεφαλής της μονάδας Προοπτικής Διερεύνησης του Ινστιτούτου Τεχνολογίας και Ερευνας και πρόεδρος της έδρας UNESCO on Futures Research.

Σύμφωνα με πολλούς επιστήμονες, η εξέλιξη των NTs θα δώσει τη δυνατότητα σε όσους είναι σήμερα κάτω των 50 ετών να ξεπεράσουν τα 100 διατηρώντας μια καλή ποιότητα ζωής. Με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τα συστήματα ασφάλισης, συνταξιοδότησης, υπηρεσιών υγείας, τα ηλικιακά όρια εργασίας, αλλά και την περαιτέρω ανάπτυξη της «silver economy».

Ρομπότ i-Assist
και paralegals

Τα ρομπότ τεχνητής νοημοσύνης που αναπτύσσονται σήμερα ως το 2050 θα έχουν μπει στα σπίτια, στον γενικό δημόσιο τομέα, στα σουπερμάρκετ, στα κέντρα φροντίδας ηλικιωμένων και στα ξενοδοχεία. Η εφαρμογή του i-Assist ρομπότ προβλέπεται να εξαπλωθεί ακόμη και στις λιγότερο πλούσιες γωνιές του πλανήτη βοηθώντας τους ηλικιωμένους να αντιμετωπίσουν την αγωνία του αγνώστου.

Οπως περιγράφει ο κ. Χριστοφιλόπουλος, οι «επόμενες» τεχνολογίες θα αλλάξουν καθιερωμένες ειδικότητες. Η ακτινολογία χάρη στην τεχνητή νοημοσύνη ήδη «διαβάζει» τις ψηφιακές ακτινογραφίες και τους υπερήχους, δίνοντας στον γιατρό με ακρίβεια τα αποτελέσματα της διάγνωσης μέσω αλγορίθμων.

Η τεχνητή νοημοσύνη αντικαθιστά ήδη σε μεγάλο βαθμό τους paralegals, ενώ υπάρχουν ακόμη και προγράμματα που προβλέπουν με επιτυχία δικαστικές αποφάσεις. Οι συναισθηματικοί coaches και οι ειδικοί στην ψυχολογική υποστήριξη θα είναι απαραίτητοι για τους ανθρώπους που θα βλέπουν τη ζωή τους να ανατρέπεται.

Τεχνολογική
ανεργία

Με τα ευφυή ρομπότ να εργάζονται αγόγγυστα 24 ώρες, 7 ημέρες εβδομαδιαίως σε περιβαλλοντικές συνθήκες μη ανεκτές από τον άνθρωπο, χωρίς μισθό, ασφάλιση, διακοπές, να μαθαίνουν πολύ γρήγορα, να έχουν αναπτύξει αξιόπιστη όραση και αναγνώριση φωνής, η αντικατάσταση των θέσεων εργασίας θα επιταχυνθεί. Στο πλέον αρνητικό σενάριο, η τεχνολογική ανεργία θα δημιουργήσει την ανάγκη για προγράμματα κοινωνικής εργασίας, οικονομίες διαμοιρασμού, ακόμη και εναλλακτικά νομίσματα για ανέργους.

Οι πιο διορατικοί θα επενδύσουν ακριβώς σε αυτά που τους αντικαθιστούν, όπως οι οδηγοί φορτηγών που θα επενδύσουν σε αυτοκινούμενα οχήματα και θα διαχειρίζονται τις συμβάσεις και τη δρομολόγησή τους από το σπίτι. Ομως εάν οι ηγέτες αξιοποιήσουν «έξυπνα» συστήματα επιχειρηματικής μάθησης, θα στρέψουν τους ανθρώπους στις συνέργειες. Δεδομένου ότι όλοι θα μπορούν να συνδεθούν με όλους στον πλανήτη, νέες θέσεις εργασίας θα μπορούν να δημιουργηθούν.

Η εργασία ως αυτοπραγμάτωση

Στο πιο αισιόδοξο σενάριο, η επίδραση των NTs μετά τα μέσα της δεκαετίας τους 2030 θα είναι τέτοια που θα μειώσει παγκοσμίως το κόστος ζωής. Τα έσοδα που θα δημιουργήσουν οι ευφυείς μηχανές θα εξασφαλίσουν ένα βασικό εισόδημα σε όσους έμειναν εκτός αγοράς εργασίας εξαιτίας τους. Η ανθρωπότητα θα απελευθερωθεί από την ανάγκη να εργάζεται για να ζει. Αυτό όμως δεν θα οδηγήσει στην τεμπελιά, αλλά στην αναζήτηση της αυτοεκπλήρωσης μέσα από την εργασία.

Εξετάζοντας ακόμη και αυτό το «ιδανικό» σενάριο, είναι εμφανές ότι η εξειδίκευση στις γνώσεις και τις δεξιότητες που είναι απαραίτητες σε μία μόνο εργασία καθίσταται παρωχημένη. «Η Ελλάδα, όπως και η Ευρώπη, θα πρέπει να δώσουν έμφαση στα εκπαιδευτικά συστήματα, στην κουλτούρα. Σημαντικό ρόλο παίζουν οι τέχνες και τα μέσα ενημέρωσης» λέει ο κ. Χριστοφιλόπουλος. Στον αντίποδα της Ευρώπης, που δυσκολεύεται να αλλάξει, βρίσκεται η Κίνα, όπου άνθρωποι 70-75 ετών χρησιμοποιούν «έξυπνες» συσκευές, applications και ψηφιακά νομίσματα.

Δεδομένου ότι οι πηγές της γνώσης σήμερα βρίσκονται εκτός σχολείου, ο ρόλος της επίσημης εκπαίδευσης θα αλλάξει. Η επίσημη εκπαίδευση θα διδάσκει τρόπους έρευνας και αναζήτησης της γνώσης, εμβάθυνσης στα αίτια των ιστορικών γεγονότων, κατάρτισης προϋπολογισμών. Μέσα από τα δωρεάν προγράμματα απομακρυσμένης μάθησης με τη χρήση τεχνητής νοημοσύνης και εικονικής πραγματικότητας θα ανοίξουν τα παράθυρα της γνώσης σε όλον τον κόσμο.