Ο Αϊβαν Πάσερ, ένας από τους πιο σημαντικούς σκηνοθέτες του Νέου Κύματος της Τσεχοσλοβακίας στη δεκαετία του 1960, ο οποίος διέφυγε από την χώρα του για τη Δύση παρέα με τον συμπατριώτη και φίλο του, πολύ πιο διάσημο σκηνοθέτη Μίλος Φόρμαν, πέθανε σε ηλικία 86 ετών στο Ρίνο της πολιτείας Νεβάδα των ΗΠΑ.
Ο Τζεφ Μπρίτζες (πρώτο πλάνο) και ο Τζον Χερντ σε σκηνή της ταινίας «Cutter’s way» που είναι η πιο γνωστή της φιλμογραφίας του Πάσερ
Την δεκαετία του 1960, προτού φύγει για την Αμερική, ο Αϊβαν Πάσερ είχε δουλέψει στο τσεχικό σινεμά και η μοναδική μεγάλου μήκους ταινία που γύρισε εκεί, ο «Διακριτικός φωτισμός» (1965), σήμερα θεωρείται μια από τις κλασικές του Τσεχικού Νέου Κύματος. Ο Πάσερ υπήρξε συμμαθητής του Μ. Φόρμαν στην Κινηματογραφική Σχολή της Πράγας και βοηθός του στις ταινίες «Οι έρωτες μιας ξανθιάς» και «Φωτιά πυροσβέστες» οι οποίες είχαν διεκδικήσει το Οσκαρ καλύτερης μη αγγλόφωνης ταινίας. Και για τις δύο αυτές ταινίες είχε δουλέψει και στο σενάριο.
Η φυγή των δύο καλλιτεχνών προς την Αυστρία (και από εκεί στις ΗΠΑ) έγινε χάρη στην απόφαση ενός φύλακα των συνόρων να τους αφήσει να περάσουν τα σύνορα χωρίς την απαραίτητη βίζα, επειδή, σύμφωνα με συνέντευξη του ιδίου του Πάσερ στο περιοδικό Variety, «ήταν φαν της ταινίας Οι έρωτες μιας ξανθιάς».
Αν και το σώμα δουλειάς του Αϊβαν Πάσερ στην Αμερική δεν είχε παρόμοια αξία με εκείνο του Φόρμαν (των επιτυχιών, θυμίζουμε, «Στη φωλιά του κούκου» και «Αμαντέους»), μια ταινία του, το «Cutter’s way», γυρισμένη το 1980, αν και δεν αναγνωρίστηκε στην αρχή, επανεκτιμήθηκε αργότερα και σήμερα έχει αποκτήσει cult status. Στην ταινία, δύο περιθωριακοί φίλοι, ο ένας ζιγκολό (Τζεφ Μπρίτζες) και ο άλλος άνεργος βετεράνος του πολέμου στο Βιετνάμ και παράλυτος (Τζον Χερντ), αποφασίζουν να γίνουν ερασιτέχνες ιδιωτικοί ντετέκτιβ για να λύσουν το μυστήριο μιας υπόθεση εγκλήματος. Ερχονται όμως αντιμέτωποι με ένα σύστημα που τους ξεπερνά…
Πριν από αυτήν την ταινία, ο Πάσερ είχε υπογράψει το σκληρό δράμα «Born to win» – η ιστορία ενός ηρωϊνομανούς (Τζορτζ Σίγκαλ) στη Νέα Υόρκη -, την αστυνομική σάτιρα «Law and disorder» στην οποία ο Κάρολ Ο’ Κόνορ και ο Ερνεστ Μπόργκναϊν υποδύονται δύο βετεράνους, ένστολους αστυνομικούς της Νέας Υόρκης αλλά και την κωμική περιπέτεια «Οι ασημένιες αρκούδες» (1977) με τον Μάικλ Κέιν και την Σίμπιλ Σέπαρντ.
Η απέχθεια του Π¨ασερ για το κομμουνιστικό καθεστώς και την δικτατορία του Στάλιν, ήταν εμφανής στην πολύ μέτρια τηλεοπτική βιογραφία του δικτάτορα, το «Stalin», στο οποίο ο Ρόμπερτ Ντιβάλ κράτησε τον ρόλο του τίτλου (μια άστοχη επιλογή ηθοποιού).
Τελευταία ταινία που σκηνοθέτησε ο Αϊβαν Πάσερ είναι η περιπέτεια εποχής «Nomad: Ο πολεμιστής» (2005), μια συμπαραγωγή Γαλλίας / Καζακστάν. Αργότερα έγινε καθηγητής κινηματογράφου στην Σχολή Κινηματογράφου και Τηλεόρασης USC. Σύμφωνα με τον ίδιο, αποφάσισε να αφήσει πίσω του την κινηματογραφική σκηνοθεσία επειδή «αρνούμαι να γυρίζω βίαιες ταινίες. Τις θεωρώ επικίνδυνες. Εχω ζήσει την αληθινή βία στον Β ’ Παγκόσμιο Πόλεμο.»_
