Η μεγάλη οικονομική κρίση κάλυψε όλη τη δεκαετία που εκπνέει τα μεσάνυχτα της Τρίτης.
Δεν ήταν απλή η εκπνέουσα δεκαετία, ούτε εύκολη.
Δοκιμάστηκαν όλα αυτά τα χρόνια οι αντοχές της οικονομίας, της κοινωνίας, της πολιτικής, των θεσμών, των πολιτών, της χώρας ολάκερης εντέλει.
Η οικονομία απομειώθηκε και μαζί της όσα τη συνθέτουν. Τα εισοδήματα, οι αμοιβές, οι αξίες και αυτή ακόμη η παραγωγική μας ικανότητα, όπως μαρτυρά η μαζική καταστροφή επιχειρήσεων, δραστηριοτήτων και κατ’ επέκταση θέσεων εργασίας.
Η κοινωνία κλονίστηκε από το βάθος και την έντασή της, από τους τριγμούς και τις πολλές καταρρεύσεις της κοινωνικής πυραμίδας, από τις πτώσεις διαρκείας στα σκαλιά της κοινωνικής διαστρωμάτωσης.
Η πολιτική επίσης συγκλονίστηκε από την κατάρρευση μύθων, βεβαιοτήτων, κομμάτων και σχημάτων. Παλαιές δυνάμεις απομειώθηκαν, άλλες υποχώρησαν, νέες ανεδύθησαν από τις στάχτες της κρίσης, ορισμένες προϊόντος του χρόνου περιέπεσαν και πάλι στη λήθη και άλλες βρήκαν τρόπους αναγέννησης και ανασυγκρότησης.
Συνολικά στη διάρκεια της κρίσης δοκιμάστηκαν οι αντοχές όλων, παλαιών και νέων. Και οι συγγενείς δυνάμεις της επικοινωνίας, των εφημερίδων και των μέσων ενημέρωσης επίσης υπέστησαν ζημίες, αμφισβητήθηκαν, είδαν την επιρροή και την επιδραστικότητά τους να κάμπτεται και υποχρεώθηκαν εξαιτίας των ξεχωριστών συνθηκών να μετακινηθούν, να αναθεωρήσουν σχέσεις, δεσμούς και βεβαίως να αλλάξουν δομές και οργανώσεις.
Κοινώς τίποτε δεν έμεινε ανεπηρέαστο στη δεκαετία που πέρασε.
Πρωτίστως όμως επηρεάστηκαν οι συνειδήσεις.
Οι πολίτες ένιωσαν μόνοι και ανασφαλείς, κατανόησαν ότι χωρίς πρόνοιες και ίδιες δυνάμεις δεν υπάρχει σωτηρία, ούτε πραγματικοί σωτήρες εκεί έξω, παρά λαοπλάνοι και δημαγωγοί έτοιμοι να χαϊδέψουν αυτιά αλλά χωρίς καμία άλλη δυνατότητα.
Δόγματα, ιδέες και αρχές που μας κατεδίωκαν στα πολλά χρόνια της μεταπολίτευσης απογυμνώθηκαν στην κυριολεξία.
Οι παλαιές βεβαιότητες που ήθελαν το κράτος αρρωγό, τις τράπεζες ασφαλείς και την ευημερία δεδομένη χάθηκαν εν ριπή οφθαλμού.
Στην αυγή της νέας δεκαετίας, υπό το πρίσμα και το βάρος των εμπειριών της μεγάλης κρίσης, έχουν διαμορφωθεί εντελώς διαφορετικές συνθήκες και νέες εκπροσωπήσεις έχουν επικρατήσει.
Πλέον κανείς δεν μπορεί να υτοκριθεί ότι δεν ξέρει ή δεν γνωρίζει τις συνέπειες των επιλογών του, είτε μιλάμε για πρόσωπα, είτε μιλάμε για σχήματα επιχειρηματικά ή πολιτικά.
Η γνώση και οι εμπειρίες συγκροτούν κρίσιμα μεγέθη, ικανά να διαμορφώσουν πλαίσιο αρχών και κανόνων σε προσωπικό και συλλογικό επίπεδο.
Αυτό είναι ίσως το σημαντικότερο κέρδος από την δεκαετή κρίση. Ας ελπίσουμε ότι δεσμεύει τους πάντες και τα πάντα.
