Aλλαγή των προσανατολισμών στη Γ’ Λυκείου, επανασχεδιασμό των επιστημονικών πεδίων και ενεργοποίηση της Τράπεζας Θεμάτων ως το πρώτο βήμα στο νέο εξεταστικό σύστημα του υπουργείου Παιδείας προαναγγέλλει η υπουργός Παιδείας, κυρία Νίκη Κεραμέως σε συνέντευξή της στο «Βήμα», δηλώνοντας ότι στο μέλλον θα υπολογίζονται σταδιακά για την εισαγωγή στα ΑΕΙ οι επιδόσεις των υποψηφίων και στις τρεις τάξεις του Λυκείου. Παράλληλα αποκαλύπτει ότι από το σχολικό έτος 2020-2021 θα λειτουργήσουν στη χώρα περισσότερα από δέκα νέα πρότυπα σχολεία επιπλέον των πειραματικών σχολείων, στα οποία η εισαγωγή θα γίνεται με εξετάσεις. Αλλάζουν όμως και οι πρυτανικές εκλογές στα ΑΕΙ, επιστρέφει το ενιαίο ψηδοφέλτιο πρυτάνεων – αντιπρυτάνεων και μπαίνει στην «πρώτη γραμμή» η ηλεκτρονική ψήφος.

Ξεκινάτε τη νέα χρονιά με δύο νομοσχέδια, ένα για τα πανεπιστήμια και ένα για τα σχολεία. Γέφυρα για τις δύο βαθμίδες είναι το εξεταστικό σύστημα. Τι έχετε σκεφτεί για το νέο αυτό σύστημα; Θα παραμείνουν και την επόμενη χρονιά τα 6ωρα μαθήματα ανά πανελλαδικά εξεταζόμενο μάθημα στη Γ’ Λυκείου; Πώς θα «επανέλθει» η Γ’ Λυκείου στη βαθμίδα του Λυκείου;

«Πρώτη μας προτεραιότητα, όπως τονίζουμε με κάθε ευκαιρία, είναι να ενισχύσουμε την εκπαίδευση από κάτω προς τα πάνω, ξεκινώντας από τα «θεμέλια» της εκπαιδευτικής διαδικασίας, που δεν είναι άλλα από το νηπιαγωγείο. Το 2020 προχωρούμε με τα νέα προγράμματα σπουδών στο νηπιαγωγείο, την καθολική εφαρμογή της δίχρονης υποχρεωτικής προσχολικής εκπαίδευσης, καθώς και την αναμόρφωση και τον εκσυγχρονισμό των προγραμμάτων σπουδών σε Δημοτικό, Γυμνάσιο και Λύκειο. Ταυτόχρονα, συνεχίζουμε με τον εξορθολογισμό του συστήματος εισαγωγής στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, ειδικά στον βαθμό που το ισχύον σύστημα ακυρώνει, σε μεγάλο βαθμό, τον ρόλο της Γ’ Λυκείου. Επεξεργαζόμαστε, για παράδειγμα, τον επανασχεδιασμό των επιστημονικών πεδίων και των ομάδων προσανατολισμού για τους μαθητές που του χρόνου θα πάνε στη Γ’ Λυκείου και μελετάμε τις προϋποθέσεις για την προσμέτρηση, σταδιακά, της επίδοσης σε όλες τις τάξεις τους Λυκείου για την εισαγωγή στο πανεπιστήμιο. Θέλουμε, επίσης, τα Ιδρύματα να έχουν πιο βαρύνοντα λόγο στον καθορισμό του αριθμού των εισακτέων τους, στη λογική της ενισχυμένης ελευθερίας και αυτονομίας που προωθούμε και με ένα πλέγμα άλλων παρεμβάσεών μας. Βάσει πάντα ενός συνεκτικού σχεδίου, σταδιακά, μεθοδικά και χωρίς να αναστατώσουμε τον σχεδιασμό των μαθητών και των οικογενειών τους. Θα υλοποιήσουμε τις αναγκαίες μεταρρυθμίσεις σε βάθος χρόνου, βήμα-βήμα, συνομιλώντας και βάζοντας στην εξίσωση όλους τους εμπλεκόμενους φορείς και λαμβάνοντας πάντα υπ’ όψιν τις ανάγκες των μαθητών».

Ποιες αλλαγές σκέφτεστε για την επόμενη χρονιά στην καθημερινότητα των σχολείων;

«Η καλλιέργεια νέων δεξιοτήτων είναι κατά τη γνώμη μας απαραίτητη. Εκτός από τη σφαιρική προσέγγιση και την εμβάθυνση σε γνωστικά αντικείμενα, πρέπει να παρέχονται στους νέους επιπλέον εφόδια που θα τους επιτρέπουν να αναλύουν και να αξιοποιούν καλύτερα την παρεχόμενη γνώση και να προσαρμόζονται ευέλικτα σε ένα ραγδαία μεταβαλλόμενο επαγγελματικό και κοινωνικό περιβάλλον. Ο εμπλουτισμός αυτός δρομολογείται άμεσα – ανάμεσα σε άλλα – με την προσθήκη νέων θεματικών στο σχολικό πρόγραμμα σπουδών, όπως ο εθελοντισμός, η επιχειρηματικότητα, η σεξουαλική αγωγή, η καταπολέμηση των εξαρτήσεων, αλλά και με την αναμόρφωση των υφιστάμενων σχολικών προγραμμάτων και εγχειριδίων. Επιπρόσθετα προωθούμε την αξιοποίηση εργαλείων, όπως το πολλαπλό βιβλίο, που προάγουν την κριτική σκέψη και άλλες ήπιες δεξιότητες των μαθητών. Τέλος, μελετάμε μία σειρά από ρυθμίσεις που θα αποσκοπούν στο να δώσουν μεγαλύτερη ελευθερία και αυτονομία στις σχολικές μονάδες, π.χ. αναφορικά με τη διενέργεια σχολικών εκδρομών και τη συμμετοχή μαθητών σε διεθνείς διαγωνισμούς».

Πώς θα προχωρήσετε στην αξιολόγηση των εκπαιδευτικών;

«Σχεδιάζουμε ένα ολοκληρωμένο σύστημα αξιολόγησης πρώτα των σχολικών μονάδων και εν συνεχεία των εκπαιδευτικών, με αποκλειστικό στόχο τη διαρκή βελτίωση, την επιβράβευση αλλά και την αναβάθμιση του παρεχόμενου εκπαιδευτικού έργου συνολικά. Η αξιολόγηση θα συνδέεται με την αντιμετώπιση αδυναμιών σε επίπεδο σχολικής μονάδας και με την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών, που θα είναι εστιασμένη στις ανάγκες τους. Πιστεύουμε και επενδύουμε στους δασκάλους και στους καθηγητές μας».

Η Τράπεζα Θεμάτων την επόμενη χρονιά στις προαγωγικές εξετάσεις του Λυκείου θα αφορά ένα ποσοστό των θεμάτων που θα επιλεγούν ή συνολικά θα επιλέγονται τα θέματα από αυτή; Μήπως αποτελεί το βασικό βήμα για ένα νέο εξεταστικό σύστημα, καθώς εξασφαλίζεται έτσι η διαφάνεια στην επιλογή των θεμάτων για τα ΑΕΙ;

«Η Τράπεζα Θεμάτων αποτελεί ένα βασικό βήμα για ένα νέο εξεταστικό σύστημα. Και αυτό γιατί μελετάμε, όπως ανέφερα προηγουμένως, να προσμετράται – για την εισαγωγή στο πανεπιστήμιο – σταδιακά η επίδοση του μαθητή στις τρεις τάξεις του Λυκείου και καίριος πυλώνας της αλλαγής αυτής είναι η Τράπεζα Θεμάτων που διασφαλίζει διαφάνεια, αδιαβλητότητα, κοινούς βαθμούς δυσκολίας και αντικειμενικότητα. Πρόθεσή μας είναι να την επαναφέρουμε άμεσα, από το ερχόμενο δηλαδή σχολικό έτος, με ορισμένες ωστόσο προσαρμογές ώστε να αξιοποιηθεί η εμπειρία από την προηγούμενη εφαρμογή της. Σε κάθε περίπτωση οι εγγυήσεις λειτουργίας της Τράπεζας Θεμάτων, στην κατεύθυνση της καταπολέμησης της παπαγαλίας και της ενίσχυσης της κριτικής σκέψης, εκτός από την επεξεργασμένη ποιότητα των θεμάτων και τη σωστή κατάταξή τους στις ζώνες της ευκολίας ή της δυσκολίας, περνούν εν κατακλείδι μέσα από την καθιέρωση μιας σχετικά εκτεταμένης προς εξέταση ύλης, αλλά και από το πλήθος των ερωτήσεων που πρέπει να είναι το μεγαλύτερο δυνατό».

Θα υπάρξουν πολιτικές ενίσχυσης της εκπαιδευτικής διαδικασίας που συνδέονται με τον διαγωνισμό της PISA;

«Είναι σίγουρο πως τα αποτελέσματα του διαγωνισμού PISA για το 2018 καταδεικνύουν μια χρόνια παθογένεια του εκπαιδευτικού μας συστήματος. Χρειάζονται δομικές και ουσιαστικές παρεμβάσεις. Και αυτό, ξεκινώντας από τα «θεμέλια», δηλαδή από το ίδιο το νηπιαγωγείο, καθώς έχει αποδειχθεί ότι οι γνώσεις και οι εμπειρίες που προσλαμβάνουν τα παιδιά μέχρι την ηλικία των 6 ετών διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο στην ψυχοκοινωνική και παιδαγωγική ανάπτυξή τους και βελτιώνουν σημαντικά τις μελλοντικές μαθησιακές τους επιδόσεις σε κρίσιμες δεξιότητες, όπως αυτές που αξιολογεί η PISA. Αποδίδουμε πολύ μεγάλη σημασία λοιπόν στην καλλιέργεια ήπιων δεξιοτήτων, όπως η κριτική σκέψη (π.χ. μέσω καθιέρωσης του πολλαπλού βιβλίου) και η συνεργατικότητα (π.χ. μέσω ομαδικών εργασιών). Να επιβραβεύεται η επιδίωξη για συνεχή αυτοβελτίωση και όχι να συντηρούνται πρότυπα ήσσονος προσπάθειας και εξίσωσης προς τα κάτω. Οι πρωτοβουλίες μας ευθυγραμμίζονται ακριβώς προς αυτή την κατεύθυνση. Σε βάθος χρόνου, με μέθοδο, σχέδιο και συνέπεια, μπορούμε να βελτιώσουμε το επίπεδο των δεξιοτήτων των μαθητών μας και αν μη τι άλλο να δούμε τη χώρα μας σε μια καλύτερη παγκόσμια κατάταξη. Αυτός είναι ο προσανατολισμός μας και αυτόν τον στόχο υπηρετούμε».

Τι θα κάνετε με τη βάση εισαγωγής στις Πανελλαδικές;

«Είναι αδιανόητο να εισάγεται κανείς στο πανεπιστήμιο με βαθμό 8 στα 20, όπως συνέβη στις τελευταίες πανελλαδικές εξετάσεις. Βεβαίως η ελάχιστη βάση εισαγωγής, για την οποία έχουμε μιλήσει πολύ δημοσίως, είναι ανάμεσα σε προτεινόμενες αντιδράσεις στην παθογένεια αυτή, αλλά σίγουρα δεν είναι πανάκεια. Πρέπει να αναζητήσουμε τα βαθύτερα αίτια στο σχολείο και να επιφέρουμε δομικές αλλαγές σε αυτό, όπως η ενίσχυση της προσχολικής εκπαίδευσης, η ενδυνάμωση του αυτόνομου παιδαγωγικού ρόλου του Λυκείου, οι στοχευμένες παρεμβάσεις αναφορικά με το Εθνικό Απολυτήριο και οι προαγωγικές εξετάσεις από τάξη σε τάξη. Χρειάζεται μελέτη και συνέργειες με όλους τους εμπλεκόμενους φορείς μέχρι να αποφασιστούν τα επόμενα βήματα».

Ποια είναι τα σχέδιά σας για τα πρότυπα και πειραματικά σχολεία;

«Εργαζόμαστε εντατικά ούτως ώστε από το σχολικό έτος 2020-2021 να λειτουργήσει σημαντικός αριθμός νέων πρότυπων σχολείων επιπλέον των πειραματικών σχολείων, καθώς επίσης να μπουν οι βάσεις και για πρότυπα Επαγγελματικά Λύκεια. Από τον ερχόμενο Ιούνιο επαναθεσμοθετούμε ένα σύστημα εξετάσεων εισαγωγής και τη θέσπιση κριτηρίων με αυξημένα ακαδημαϊκά προσόντα για το εκπαιδευτικό προσωπικό. Στόχος μας, η ανασύσταση και ενίσχυση των δύο αυτών δικτύων, που αποτελούν ένα εξαιρετικό εκπαιδευτικό εργαστήριο εθνικών διαστάσεων για τον σχεδιασμό και την εφαρμογή της εκπαιδευτικής πολιτικής. Αξίζει να σημειωθεί πως τα πρότυπα και πειραματικά σχολεία έχουν λειτουργήσει στην πράξη ως νησίδες αριστείας και καινοτομίας. Γι’ αυτό και έχουμε θέσει ως βασική προτεραιότητα την ενίσχυσή τους και την αποκατάσταση της μεγάλης ζημιάς που προκάλεσαν οι ιδεοληψίες της προηγούμενης κυβέρνησης. Να διευκρινίσουμε ότι πρόκειται για δίκτυα σχολείων με διαφορετικό προφίλ και διακριτή στόχευση, καθώς τα πρότυπα σχολεία απευθύνονται σε ένα μαθητικό κοινό υψηλών ικανοτήτων, παρέχοντας την ευκαιρία και το πλαίσιο σε αυτά τα παιδιά να αναπτύξουν σε υψηλό επίπεδο τα ταλέντα και τις δυνατότητές τους. Τα πειραματικά είναι σχολεία πιλοτικής εφαρμογής εκπαιδευτικών καινοτομιών, με αποστολή τη διάχυση των καινοτόμων πρακτικών σε ολόκληρο το εκπαιδευτικό σύστημα. Επιπλέον, έχουν διαφορετικά κριτήρια επιλογής μαθητικού δυναμικού».

Επιστρέφει το ενιαίο ψηφοδέλτιο πρυτάνεων – αντιπρυτάνεων

Πώς θα εξασφαλίσετε νομοθετικά τον έλεγχο επί των ΑΕΙ και ταυτόχρονα την πλήρη αυτονομία τους; Θα έχουμε ελεγχόμενη είσοδο στα πανεπιστήμια;

«Κατά πρώτον, δεν θέλουμε να εξασφαλίσουμε κάποιον έλεγχο επί των ΑΕΙ. Αυτό που επιθυμούμε και αυτό που προωθούμε είναι η εφαρμογή του αυτονόητου: της ελεύθερης διακίνησης των ιδεών και της απρόσκοπτης ακαδημαϊκής λειτουργίας. Σε όλες τις χώρες με τις οποίες θέλουμε να συγκρινόμαστε συμβαίνει αυτό. Η διακίνηση ιδεών δεν μπορεί να είναι συνώνυμο βίας, ανομίας και αυθαιρεσίας. Αυτό επιβάλλει η κοινή λογική, αυτό απαιτεί η ίδια η κοινωνία αλλά και η συντριπτική πλειοψηφία της ακαδημαϊκής κοινότητας, και αυτό βεβαίως συνάδει πλήρως με – και ενισχύει – την αυτονομία των ιδρυμάτων. Μιλώντας συγκεκριμένα για τη συζήτηση που έχει ανοίξει γύρω από την ελεγχόμενη είσοδο στα Ιδρύματα, είμαστε σε διαβούλευση με τις πρυτανικές αρχές για τη διερεύνηση όλων των παραμέτρων που αφορούν την πρακτική εφαρμογή ενός τέτοιου μέτρου. Σε ορισμένες περιπτώσεις μιλάμε για εγκαταστάσεις όπου χωροταξικά είναι δύσκολο να ελεγχθεί η πρόσβαση. Δύσκολο, όχι όμως αδύνατο, κι αυτά ακριβώς είναι τα θέματα που βρίσκονται στο τραπέζι της συζήτησης με τους πρυτάνεις».

Πώς θα εκλέγονται στο μέλλον οι πρυτάνεις και πώς τα Συμβούλια Ιδρυμάτων; Ποιες θα είναι οι αρμοδιότητες του καθενός από αυτούς τους δύο πυλώνες διοίκησης των ΑΕΙ;

«Η διοίκηση των Ιδρυμάτων είναι καίριας σημασίας. Σε αυτή την κατεύθυνση, σχεδιάζουμε την αλλαγή του τρόπου ανάδειξης των πρυτανικών αρχών. Θεωρώ κρίσιμη την εκλογή με ενιαίο ψηφοδέλτιο, προκειμένου να μην παρατηρούνται τα προβλήματα διοίκησης που απορρέουν από την εκλογή πρυτάνεων και αντιπρυτάνεων από ξεχωριστά ψηφοδέλτια. Φανταστείτε τις δυσκολίες και τις δυσλειτουργίες που θα προέκυπταν από την πιθανή ανάδειξη ενός υπουργού Οικονομικών διαφορετικού κόμματος και ιδεολογίας από τον Πρωθυπουργό. Επιπλέον, δρομολογούμε την πρόβλεψη της ψηφοφορίας μέσω ηλεκτρονικής κάλπης».

Πώς θα μπει φρένο στον νεποτισμό, στην οικογενειοκρατία και στα «στημένα» εκλεκτορικά στα ΑΕΙ; Θα υπάρξουν πολιτικές για να επαναπατριστούν έλληνες καθηγητές ΑΕΙ από το εξωτερικό;

«Υπάρχουν διαδικασίες ελέγχου για όλες τις διοικητικές πράξεις των Πανεπιστημίων, επομένως δεν θεωρώ ότι χρειάζεται τέτοιο «φρένο», αλλά περισσότερη εμπιστοσύνη και αυτονομία στα τριτοβάθμια Ιδρύματα της χώρας και στους θεσμικούς μηχανισμούς. Προκρίνουμε την εμπιστοσύνη στα Ιδρύματα και στις διοικήσεις τους, καθώς και στους εκπαιδευτικούς όλων των βαθμίδων, και στηρίζουμε το αυτοδιοίκητο των τριτοβάθμιων Ιδρυμάτων. Οσο για την επιστροφή ελλήνων καθηγητών που διαπρέπουν στο εξωτερικό, είναι σταθερή επιλογή της κυβέρνησής μας να δώσει όλα τα κίνητρα και τα απαραίτητα εχέγγυα προκειμένου να καταστήσει τα ελληνικά ΑΕΙ ελκυστικά για τους συμπατριώτες μας που βρίσκονται εκτός συνόρων».