Η Ναυμαχία της Σαλαμίνας πάντα ήταν τυλιγμένη με μυστήριο και πολλά αναπάντητα ερωτήματα. Αν και έχουν περάσει 2.500 χρόνια, κανείς δεν έχει ακόμα εξηγήσει πώς παρασύρθηκαν οι Πέρσες και εγκλώβισαν τον στόλο τους σε έναν στενό κόλπο. Γιατί ο Ξέρξης έμεινε τόσο μακριά από τα πλοία του και δεν πήρε καμία πρωτοβουλία όταν τα έβλεπε να καίγονται σωρός; Ηταν ο καβγάς Θεμιστοκλή – Ευρυβιάδη γνήσιος ή στημένος για να πάρει την αρχηγία των Ελλήνων ο εμπειροπόλεμος Αθηναίος χωρίς να ταπεινωθεί ο Πελοποννήσιος; Και ούτω καθεξής.
Τα τελευταία χρόνια η Ναυμαχία ήλθε ξανά στο προσκήνιο, και μάλιστα όχι μόνο το ιστορικό αλλά και το πολιτικό. Η αρχή έγινε το 2015 με την παραλιακή εκδήλωση που καταγράφηκε ως το απόλυτο ορόσημο του κιτς. Ο τότε υπουργός Αμυνας των ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ περπατούσε κορδωμένος σε κόκκινο χαλί για να ρίξει στεφάνι στη θάλασσα, ενώ στη στεριά χόρευαν καραγκούνες σημαιοστολισμένες. Το αποτύπωμα όμως αυτό ξέφτισε γρήγορα και χρειάστηκε δραστική παρέμβαση της νέας κυβέρνησης για να ξαναθυμίσει το αρχαίο κλέος στις επιλήσμονες γενιές.
Ετσι τις προηγούμενες μέρες ο υπουργός Εσωτερικών αποφάσισε να χαρίσει χρέη ύψους 2,4 εκατ. ευρώ του Δήμου Σαλαμίνας προς την ΕΥΔΑΠ, ως ένδειξη τιμής που εκεί βυθίστηκαν τα πλοία του Ξέρξη. Μυστήριο παραμένει το κίνητρο αυτής της ευεργεσίας και – για μια ακόμα φορά – πολλαπλασιάζονται τα ερωτήματα για τη Σαλαμίνα και οι αντιφατικές ερμηνείες τους.
Η πιο κακόπιστη εκδοχή – εκπορευόμενη μάλλον από περσικά fake news – είναι ότι το χάρισμα των χρεών έγινε για να πράξουν τα δέοντα οι ψηφοφόροι στις επόμενες εκλογές, καθώς η Σαλαμίνα ανήκει στη Β’ Πειραιά, μια Περιφέρεια δύσκολη για δεξιούς υποψηφίους. Οι υπόλοιποι καταναλωτές της ΕΥΔΑΠ και οι φορολογούμενοι που θα πληρώσουν το φέσι θα νιώσουν σίγουρα το αγλάισμα της Ναυμαχίας να απαλύνει τον θυμό για το χαμένο τους εισόδημα.
Αλλες ερμηνείες έχουν μεγαλύτερο ιστορικό βάθος. Θεωρούν ότι με την πράξη αυτή ο υπουργός δικαιώνει ιστορικά το κίνημα «Δεν Πληρώνω» και κάνει τους τζαμπατζήδες να νιώθουν απόγονοι των Σαλαμινομάχων. Γεφυρώνεται έτσι το ρήγμα που προσπάθησαν να προκαλέσουν όσοι πολίτες και δήμοι πάσχιζαν να είναι συνεπείς με τις υποχρεώσεις τους προς το κράτος, παίζοντας αντικειμενικά το παιχνίδι του Ξέρξη που πάντα ήθελε τους έλληνες υπάκουους και νομοταγείς.
Εισάγει επίσης αυτή η απόφαση νέα κριτήρια ενίσχυσης των δήμων με βάση την ιστορία κάθε τόπου. Αν στη Σαλαμίνα χαρίστηκε ο λογαριασμός της ΕΥΔΑΠ, τι άραγε πρέπει να γίνει στον Μαραθώνα, που μάλιστα έχει δικό του νερό; Ποιος θα πληρώσει ξανά ηλεκτρικό στις Πλαταιές ή διόδια στον Μπράλο αγναντεύοντας τις Θερμοπύλες; Η απόφαση θα γίνει έτσι ένα εργαλείο για να αναπτερωθούν η ιστορική μνήμη και το διαχρονικό φρόνημα αντίστασης.
Ο μόνος που ίσως θα ένιωθε άβολα είναι ο φουκαράς ο Θεμιστοκλής. Ο οποίος αν μπορούσε να φανταστεί τα κόκκινα χαλιά που θα έστρωναν στην ακρογιαλιά ή τα φέσια που θα έβαζαν στο Δημόσιο εν ονόματι της Ναυμαχίας, ίσως να μην έκανε τα περίπλοκα σχέδια για τα ελληνικά πλοία και προτιμούσε να τα έριχνε στα βράχια.
Και κάτι τελευταίο (και σοβαρό). Το νησί είναι μεν ένδοξο, αλλά επίσης τραγικά υποβαθμισμένο και καμιά βελτίωση δεν θα έλθει χαρίζοντας χρέη σε χρεοκοπημένες αυτοδιοικήσεις. Εάν το κράτος είχε πραγματικό ενδιαφέρον για τη Σαλαμίνα, θα φρόντιζε να χρηματοδοτήσει κάποιες βασικές υποδομές Υγείας, εκπαίδευσης και δόμησης που θα κάνουν τη διαβίωση κάπως καλύτερη, ύστερα από δεκαετίες κακοδιαχείρισης αλλά και εγκατάλειψης από πολλές προηγούμενες κυβερνήσεις.
Ο κ. Νίκος Χριστοδουλάκης είναι πρώην υπουργός, καθηγητής στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο.
