«Δεν μετριούνται όλα όσα «μετρούν», ούτε «μετρούν» όλα όσα μετριούνται» σκέφτηκαν οι πρωθυπουργοί της Ισλανδίας Κατρίν Γιακομπσντοτίρ, της Νότιας Ζηλανδίας Τζασίντα Αρντερν και η πρώτη υπουργός της Σκωτίας Νίκολα Στέρτζον, που ενώνουν τις δυνάμεις τους για να προωθήσουν μια «ατζέντα για την κοινωνική ευημερία», που έχει ως στόχο την ανάδειξη και εκμετάλλευση των μη αποτιμώμενων σε χρήμα αξιών και ικανοποιήσεων της καθημερινής ζωής. Οι τρεις γυναίκες πολιτικοί προτείνουν «ένα εναλλακτικό μέλλον που θα βασίζεται στην ευημερία και στην ανάπτυξη δίχως αποκλεισμούς». Διότι «εκείνο που χρειαζόμαστε είναι νέοι δείκτες που εκτείνονται πέρα από τα παραδοσιακά στοιχεία της οικονομικής μεγέθυνσης και του κέρδους που συγκροτούν το ΑΕΠ μιας χώρας».
Ο νομπελίστας Τζόζεφ Στίγκλιτζ είναι ένας εκ των οικονομολόγων που υποστηρίζουν ότι το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν που εξαρτάται από την παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών σε μια χώρα δεν μπορεί να προσμετρήσει φαινόμενα που καθορίζουν σε μεγάλο βαθμό τη ζωή στις σύγχρονες κοινωνίες, όπως είναι η κλιματική αλλαγή, οι ανισότητες ή οι ψηφιακές υπηρεσίες. Το ΑΕΠ, για παράδειγμα, «απέτυχε να αποκαλύψει τις στρεβλώσεις της αγοράς στεγαστικών δανείων στις ΗΠΑ που πυροδότησε την παγκόσμια κρίση του 2008» σημειώνει ο αμερικανός καθηγητής σε άρθρο του που δημοσίευσε ο βρετανικός «Guardian» τον Νοέμβριο.
Το σεξ με τη σύζυγο
Η φροντίδα ενός βρέφους από τους γονείς του δεν αυξάνει το ΑΕΠ, ενώ η φροντίδα από τροφό το αυξάνει. Ομοίως το να βγάλει κανείς ο ίδιος βόλτα τον σκύλο του και όχι η οικιακή βοηθός δεν αυξάνει το ΑΕΠ αλλά βελτιώνει την ποιότητα της ζωής του. Η Κατρίν Γιακομπσντοτίρ εξήγησε ότι οι κυβερνήσεις που δίνουν έμφαση στην αύξηση του ΑΕΠ υποτιμούν την ποιότητα ζωής των πολιτών και παραβλέπουν την κοινωνική ζημιά που προκαλούν οι ανισότητες που αναπόφευκτα προκαλούν οι πολιτικές της συσσώρευσης κεφαλαίου και της υπερκατανάλωσης.
«Ενας ισλανδός ποιητής είχε πει χαριτολογώντας ότι το σεξ με τη σύζυγο δεν ανεβάζει το ΑΕΠ, αλλά το σεξ με μια πόρνη το ανεβάζει» σημείωσε η Γιακομπσντοτίρ. «Είναι πολύ σημαντικό να φροντίσουμε για την ισότητα των φύλων και να ενθαρρύνουμε τον κοινωνικό ακτιβισμό ανεξάρτητα από τις πολιτικές διαφορές μας» τόνισε η πρόεδρος του Αριστερού-Πράσινου Κινήματος της Ισλανδίας, που ηγείται κυβέρνησης συνασπισμού με το συντηρητικό Ανεξάρτητο Κόμμα και το κεντροδεξιό Προοδευτικό Κόμμα.
Μη μετρήσιμα μεγέθη
Μιλώντας σε εκδήλωση της λονδρέζικης δεξαμενής σκέψης Chatham House η Γιακομπσντοτίρ τόνισε ότι η κλιματική αλλαγή ήταν η αιτία που οδήγησε την κυβέρνησή της να συμπεριλάβει στον προϋπολογισμό για το 2020 νέους κοινωνικούς δείκτες, που δεν «μετρούν» για το ΑΕΠ. Αναφέρθηκε στην εξαφάνιση του παγετώνα Οκγιοκάλ στη χώρα της. «Η προστασία του περιβάλλοντος επηρεάζει την ευημερία των ανθρώπων, είτε αυτοί ζουν σε ανεπτυγμένες είτε σε αναπτυσσόμενες χώρες. Είναι υποχρέωσή μας να φροντίσουμε για την ευημερία τη δική μας και των επόμενων γενεών παρά να διαιωνίζουμε μια εκβιομηχάνιση που βασίζεται στον άνθρακα» είπε η ηλικίας 43 ετών και μητέρα τριών αγοριών πρωθυπουργός της Ισλανδίας.
Η μικρή νησιωτική χώρα των 350.000 κατοίκων έχει υιοθετήσει την «καθολική παιδική μέριμνα» καθώς και την ισότητα ανδρών και γυναικών στις γονικές άδειες, ενώ ταυτόχρονα υποστηρίζει δράσεις για την καταπολέμηση της κατάθλιψης και άλλων ψυχικών νοσημάτων, που μαστίζουν τις σύγχρονες κοινωνίες. Τον περασμένο Αύγουστο η Σκωτσέζα Νίκολα Σέρτζον είχε επίσης αναφερθεί στην προστασία της ψυχικής υγείας μέσω της προώθησης του αθλητισμού και της τέχνης από τις κυβερνήσεις.
Οι Γιακομπσντοτίρ, Στέρτζον και Αρντερν αναφέρονται συχνά στην περίφημη αποστροφή του δολοφονημένου αμερικανού γερουσιαστή Ρόμπερτ Κένεντι ότι «το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν δεν συνυπολογίζει την ομορφιά της ποίησής μας ή την οξύνοια του δημόσιου διαλόγου μας. Δεν μετρά ούτε την ευστροφία και το θάρρος μας, ούτε τη σοφία και τη φιλομάθειά μας, ούτε τη συμπόνια και την αφοσίωσή μας. Με λίγα λόγια μετρά τα πάντα, εκτός από αυτά που κάνουν τη ζωή να αξίζει».
Αναδιάρθρωση χρέους ζητεί ο Φερνάντεζ από το ΔΝΤ
Νέα σελίδα φιλοδοξεί να γυρίσει η Αργεντινή μετά την εκλογή του νέου προέδρου Αλμπέρτο Φερνάντεζ, αλλά οι προκλήσεις που καλείται να αντιμετωπίσει η χώρα εξακολουθούν να είναι μεγάλες, με τις αγορές να έχουν αρχίσει ήδη να ανησυχούν για τη συνέχεια. Η νέα κυβέρνηση έχει υποσχεθεί ότι θα ακολουθήσει πολιτικές φιλικές προς την ανάπτυξη και θα βάλει φρένο στο δημοσιονομικό σφίξιμο του ζωναριού. Μια τέτοια κίνηση όμως μπορεί να αποτελέσει πλήγμα για τα δημόσια έσοδα και να φέρει ξανά σε τροχιά σύγκρουσης το Μπουένος Αϊρες με τους δανειστές.
Οι υποστηρικτές – και όχι μόνο – του Φερνάντεζ ελπίζουν ότι ο νέος πρόεδρος θα μπορέσει να αναχαιτίσει τον πληθωρισμό που τρέχει ήδη με 50% και να μειώσει τη φτώχεια που πλήττει ήδη το 40% του πληθυσμού.
Την ίδια ώρα ο ίδιος θέλει να προχωρήσει σε αναδιάρθρωση περίπου 100 δισ. δολαρίων από το εξωτερικό χρέος της Αργεντινής, σε συζήτηση με τους δανειστές, περιλαμβανομένου και του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου.
Ανησυχούν οι δανειστές
Ηδη κάτοχοι ομολόγων της χώρας που υπόκεινται στο Δίκαιο της Αργεντινής έχουν αρχίσει να ανησυχούν καθώς σε μια τέτοια περίπτωση μπορεί να δεχθούν το μεγαλύτερο πλήγμα. Αυτό φαίνεται και στις τιμές των συγκεκριμένων ομολόγων που έχουν υποχωρήσει κάτω από τα 40 σεντς για κάθε ένα δολάριο αξίας τους. Πρόκειται για τιμή μειωμένη κατά 25% σε σύγκριση με την τιμή ίδιων ομολόγων, που έχουν εκδοθεί όμως υπό το αμερικανικό Δίκαιο. Βέβαια οι επενδυτές αυτοί ήξεραν τους κινδύνους όταν αγόραζαν το χρέος, το οποίο εκδόθηκε σε μια περίοδο που η Αργεντινή βρισκόταν ακόμη σε δικαστική διαμάχη με επενδυτές οι οποίοι είχαν «καεί» από το χρεοκοπία του 2001.
Οι επενδυτές ανησυχούν επίσης για μεγαλύτερη παρέμβαση του κράτους στα δρώμενα της χώρας, όπως έγινε όταν πρόεδρος ήταν η σύζυγος του Φερνάντεζ, η Κριστίνα Φερνάντεζ ντε Κίρχνερ. Την ώρα που η δύναμη της Αργεντινής στο εξωτερικό δεν είναι μεγάλη, ο νέος πρόεδρος βλέπει ήδη εργατικά συνδικάτα να απαιτούν αυξήσεις μισθών και άλλες οργανώσεις να ζητούν αντιμετώπιση του προβλήματος της φτώχειας.
Μεγάλο βάρος πέφτει επίσης στον νέο υπουργό Οικονομίας Μαρτίν Γκουζμάν, πιστό οπαδό του νομπελίστα Τζόζεφ Στίγκλιτζ, ο οποίος προτού αναλάβει το πόστο αυτό είχε αναφέρει ότι η κυβέρνηση θα πρέπει να αναβάλει πληρωμές χρέους για τα επόμενα δύο χρόνια προκειμένου να μην υπάρξει κοινωνική καταστροφή.
