Ο Ερντογάν δηλώνει με κάθε τρόπο ότι η σημερινή Τουρκία δεν χωράει στα στενά κουστούμια της συνθήκης της Λωζάνης και του ψυχρού πολέμου.
Η Τουρκία εκδηλώνει με κάθε τρόπο την αναθεωρητική της πολιτική και προσπαθεί να την επιβάλλει εκμεταλλευόμενη:
1. Την ρευστότητα και τις ανακατατάξεις που υπάρχουν στην ευρύτερη περιοχή.
2. Την ιδιότυπη προσωπική στρατηγική του Τράμπ, που καθορίζεται από αμφιλεγόμενα οικονομικά συμφέροντα, αγνοεί τις διεθνείς συνθήκες και τις στρατηγικές δεσμεύσεις των ΗΠΑ.
3. Τις εσωτερικές διενέξεις και τα αντικρουόμενα συμφέροντα των χωρών μελών της ΕΕ στην περιοχή.
4. Τον νέο πολυπολικό κόσμο πού διαμόρφωσε η παγκοσμιοποίηση της οικονομίας τις τελευταίες δεκαετίες και τα κενά ισχύος στην περιοχή μας.
Η χώρα μας, από τις αρχές τις δεκαετίας, παρ’ ότι είχε μπει βαθιά στην δίνη της κρίσης, εμπλούτισε την στρατηγική της με δύο σημαντικές επιλογές:
α) Την περιφερειακή πολύπλευρη συνεργασία, κυρίως με Ισραήλ και Αίγυπτο και φυσικά με την Κύπρο.
β) Τις αναθέσεις σε διεθνείς κοινοπραξίες, της έρευνας σε Ιόνιο και Νοτιοδυτικά της Κρήτης, για την ύπαρξη κοιτασμάτων υδρογονανθράκων και την αξιοποίησή τους.
Μια δεκαετία μετά την ένταξη της Κύπρου στην ΕΕ, την πιο μεγάλη εθνική επιτυχία της μεταπολίτευσης, η χώρα μας ενισχύονταν ακόμη περισσότερο γεωστρατηγικά απέναντι στην Τουρκία.
Η Άγκυρα, με τις δύο κινήσεις της, στην κυπριακή ΑΟΖ και την συμφωνία με την Λιβύη, προσπαθεί να εξισορροπήσει τα πλεονεκτήματα που έχουν συγκεντρώσει η Ελλάδα και η Κύπρος και να τα ακυρώσει.
Η Ελλάδα γνωρίζει, πως η ΕΕ, οι ΗΠΑ και οι χώρες της περιοχής, παρ’ ότι δηλώνουν ότι διαφωνούν με την συμφωνία γιατί δημιουργεί ένταση στην περιοχή, δεν πρόκειται να ασκήσουν μεγαλύτερη πίεση στην Άγκυρα.
Η χώρα μας είναι υποχρεωμένη να απαντήσει ψύχραιμα, αλλά αποφασιστικά και αποτελεσματικά.
Η απάντησή της, πέρα από την έντονη διπλωματική κινητοποίηση σε όλα τα επίπεδα και σε κάθε κατεύθυνση, πρέπει να είναι πρακτική και να παράξει άμεσα αποτελέσματα.
Βέβαια, κάποιοι μπορεί να πουν ότι η κυβέρνηση της Τρίπολης δεν έχει το δικαίωμα να υπογράφει τέτοιες συμφωνίες και ότι μπορεί να πέσει σύντομα, συνεπώς να ανακληθεί και η συμφωνία.
Είναι μια άποψη και αυτή, αλλά στέλνει λάθος μηνύματα και ξεχνά ότι η Τουρκία κατέθεσε, λίγες ημέρες πριν την συμφωνία, τους χάρτες με την δική της θέση για την ΑΟΖ στην Ανατολική Μεσόγειο και το Αιγαίο στον ΟΗΕ και αυτό δημιουργεί μια νέα πραγματικότητα που ενισχύεται με την συμφωνία που υπέγραψε με την Λιβύη.
Η χώρα μας θα ήθελε να μην είχαν γίνει όλα αυτά, γιατί δεν έχει αποφασίσει πως θα χειριστεί το θέμα της δικής της ΑΟΖ και φυσικά δεν είναι έτοιμες και οι χώρες στα δυτικά, τα νότια και τα νοτιοανατολικά της, για την υπογραφή συμφωνιών που θα καθορίζουν τα όρια της ΑΟΖ τους με την Ελλάδα.
Τώρα όμως τα δεδομένα έχουν αλλάξει και πρέπει να κάνει τις επιλογές της, πιο γρήγορα από ότι θα ήθελε.
Οι επιλογές είναι κρίσιμες και θα καθορίσουν σε μεγάλο βαθμό και το μέλλον της χώρας μας, αυτό θέλει ψύχραιμες, αλλά καθαρές αποφάσεις.
Κορυφαία προϋπόθεση η ειλικρίνεια της κυβέρνησης και των κομμάτων για μια απόλυτη εθνική συνεννόηση, που απαιτούν οι στιγμές.
Η επιλογή τώρα είναι μια, η ανακήρυξη της ΑΟΖ με την κατάθεση της πρότασής μας στον ΟΗΕ και η ταυτόχρονη δήλωση πως η χώρα μας είναι έτοιμη να συζητήσει με όλες τις χώρες, που η δική τους ΑΟΖ εφάπτεται της δικής μας, σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο και το δίκαιο της θάλασσας.
Η Κύπρος το έκανε το 2004 και προχώρησε στην ανάθεση των θαλάσσιων οικοπέδων σε διεθνείς κοινοπραξίες για την έρευνα και την αξιοποίηση των υδρογονανθράκων, παρ’ όλη την αντίδραση της Άγκυρας.
Η χώρα μας το 2011 με τον νόμο 4001 όρισε πως θα εφαρμόσει το διεθνές δίκαιο και το δίκαιο της θάλασσας και το έκανε μερικώς αμέσως μετά Νοτιοδυτικά της Κρήτης, δηλώνοντας ότι δεν θα παραβιάσει τα δικαιώματα της Λιβύης, προκήρυξε διαγωνισμούς και πρόσφατα υπέγραψε τις συμφωνίες για τις έρευνες.
Είναι βέβαιο ότι θα συναντήσουμε αντίδραση από φίλους και συμμάχους και θα μας χρεώσουν ότι προκαλούμε ένταση και πρέπει να είμαστε έτοιμοι να την αντιμετωπίσουμε.
Πρέπει όμως να ξέρουμε ότι το επόμενο βήμα είναι ο καθορισμός των ορίων της δικής μας ΑΟΖ με τις γειτονικές χώρες και αυτό δεν θα είναι τόσο εύκολο, γιατί μερικές έχουν διαφορετική προσέγγιση από εμάς, ακόμη και η Αίγυπτος.
Η αντίδραση της Τουρκίας θα είναι έντονη, το Casus Belli του τουρκικού κοινοβουλίου για τα 12 μίλια δεν έχει ανακληθεί. Βέβαια με Casous Belli είχε απειλήσει η Άγκυρα, αν η Κύπρος έμπαινε στην ΕΕ πριν την συμφωνημένη λύση του Κυπριακού και μύτη δεν άνοιξε.
Το πιο σημαντικό είναι να είμαστε έτοιμοι για το επόμενο βήμα, την προσφυγή στο διεθνές δικαστήριο της Χάγης, είτε μόνη μας είτε μαζί με την Τουρκία. Το αποτέλεσμα μπορεί να μην είναι ακριβώς αυτό που θα θέλαμε και σύμφωνο με το διεθνές δίκαιο.
Πολλές φορές οι εξελίξεις είναι πιο γρήγορες, από ότι τις έχεις υπολογίσει, γιατί δεν τις καθορίζεις μόνος σου, πάντα όμως πρέπει να είσαι έτοιμος να τις αντιμετωπίσεις, διαφορετικά θα είσαι πάντα χαμένος, ή στην καλύτερη περίπτωση θα ζεις με τις συνθήκες της Φιλανδίας της εποχής του Ψυχρού Πολέμου.
Ο κ. Γιάννης Μαγκριώτης είναι πρώην Υφυπουργός Εξωτερικών.
