Πριν από μερικές εβδομάδες, και συγκεκριμένα στις 16 Οκτωβρίου, ένα άρθρο υπογεγραμμένο από τον Νεκτάριο Ταβερναράκη δημοσιεύτηκε στην επιθεώρηση «Nature». Δεν ήταν η πρώτη φορά που η έγκριτη επιστημονική επιθεώρηση φιλοξενούσε άρθρο του καθηγητή Μοριακής Βιολογίας Συστημάτων στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Κρήτης, προέδρου του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Ερευνας (ΙΤΕ) και διευθυντή Ερευνών του Ινστιτούτου Μοριακής Βιολογίας και Βιοτεχνολογίας (ΙΜΒΒ) του ΙΤΕ. Παρά τα αυξημένα διοικητικά καθήκοντά του, ο Νεκτάριος Ταβερναράκης συνεχίζει την ερευνητική δραστηριότητά του ως επικεφαλής του Εργαστηρίου Νευρογενετικής και Γήρανσης και δημοσιεύει με τους συνεργάτες του συχνά-πυκνά.
Ωστόσο, το συγκεκριμένο άρθρο δεν ήταν από τα συνηθισμένα. Δεν περιέγραφε δηλαδή τα αποτελέσματα του πειραματισμού της ερευνητικής του ομάδας. Ο έλληνας επιστήμονας είχε προσκληθεί να γράψει το άρθρο το οποίο πραγματευόταν τη σχέση του νευρικού συστήματος με τη μακροζωία, προκειμένου να θέσει το πλαίσιο και να συμβάλει ώστε να γίνουν κατανοητά τα ευρήματα συναδέλφων του γενετιστών της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ των ΗΠΑ, τα οποία δημοσιεύονταν στο ίδιο τεύχος του «Nature».
Τιμητική διάκριση
Περιττό να πούμε ότι οι προσκλήσεις αυτού του είδους αποτελούν μεγάλη τιμή και απευθύνονται σε επιστήμονες που θεωρούνται ειδήμονες. Και ο Νεκτάριος Ταβερναράκης συγκαταλέγεται σήμερα μεταξύ των διεθνών ειδημόνων στο πεδίο του νευροεκφυλισμού και της γήρανσης. Το αποδεικνύει η αδιάλειπτη παρουσία του στα ερευνητικά τεκταινόμενα του πεδίου, οι χρηματοδοτήσεις από ανταγωνιστικά προγράμματα, οι τιμητικές διακρίσεις που του απονέμονται. Η πλέον πρόσφατη από αυτές είναι η εκλογή του, και μάλιστα ως τακτικού μέλους, στην Εθνική Ακαδημία Επιστημών της Γερμανίας Leopoldina, στην τάξη των Νευροεπιστημών. Πρόκειται δε για την πρώτη φορά που ένας Ελληνας των θετικών επιστημών κατακτά αυτή τη διάκριση.
Και να σκεφτεί κανείς πως όταν ο Νεκτάριος Ταβερναράκης ήταν μαθητής Λυκείου στο Ηράκλειο, η Βιολογία δεν ερχόταν πρώτη στις προτιμήσεις του! Δεινός ραδιοερασιτέχνης (παρακαλώ να σημειωθεί: όχι ραδιοπειρατής, αλλά ραδιοερασιτέχνης με συγκεκριμένη ταυτότητα και άδεια εκπομπής την οποία ακόμη κατέχει και χρησιμοποιεί!), ο έφηβος Νεκτάριος ονειρευόταν να γίνει ηλεκτρολόγος μηχανικός. Αυτό μάλιστα που θεωρούσε αδιαπραγμάτευτο ήταν η Θεσσαλονίκη, την οποία είχε ερωτευτεί κατά τη διάρκεια της πενθήμερης, λίγο πριν από τις εισαγωγικές εξετάσεις του 1985. Για μερικά μόνο μόρια ο Νεκτάριος Ταβερναράκης δεν μπήκε στο πολυτεχνείο της συμπρωτεύουσας, αλλά έγινε δεκτός στο Τμήμα Βιολογίας, που ήταν η δεύτερη επιλογή του.
Η γοητεία της Βιολογίας
Πεισμωμένος, αποφάσισε να ξαναδώσει εξετάσεις την επόμενη χρονιά παραμένοντας στη Θεσσαλονίκη και παρακολουθώντας τα μαθήματα Βιολογίας. Τα κατάφερε, αλλά προς μεγάλη απογοήτευση του πατέρα του, συνειδητοποίησε ότι δεν ήθελε πια να γίνει ηλεκτρολόγος μηχανικός! Τον είχε γοητεύσει η Βιολογία, γεγονός το οποίο ο ίδιος αποδίδει στον «αείμνηστο καθηγητή Εξελικτικής Βιολογίας και Φυσιολογίας Κώστα Καστρίτση, μια εξέχουσα επιστημονική φυσιογνωμία στον χώρο της Εξελικτικής Βιολογίας καθώς και στον επίσης αείμνηστο, εξαίρετο καθηγητή Βιοχημείας Γιάννη Γεωργάτσο. Αυτοί οι δύο με μύησαν στην ομορφιά της Βιολογίας».
Η μετεκπαιδευτική πορεία του Νεκτάριου Ταβερναράκη είναι όσο «νομαδική» αναμένεται: εξάμηνη προδιδακτορική μελέτη στην ιολογία κοντά στον διαπρεπή Γιώργο Παυλάκη (στο Εθνικό Κέντρο για τον Καρκίνο στο Φρέντερικ των ΗΠΑ), διδακτορική διατριβή αναφορικά με τη ρύθμιση της έκφρασης των γονιδίων στο ΙΤΕ (κοντά στον κορυφαίο Γιώργο Θηραίο) «ο πρόωρος θάνατος του οποίου με πικραίνει ακόμη», μεταδιδακτορική έρευνα στο Πανεπιστήμιο Rutgers των ΗΠΑ.
Με αυτά τα ερευνητικά εφόδια ο Νεκτάριος Ταβερναράκης εξελέγη το 2001 ερευνητής στο ΙΤΕ, έχοντας προηγουμένως υπηρετήσει τη 18μηνη στρατιωτική θητεία του. Λίγο αργότερα ήρθε και η εκλογή του σε θέση τακτικού καθηγητή στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Κρήτης. Εχοντας ανεβεί τα σκαλιά της ιεραρχίας και έχοντας διατελέσει διευθυντής του ΙΜΒΒ από το 2013, η εκλογή του στη θέση του προέδρου του ΙΤΕ ήρθε ως το επόμενο βήμα, το 2016. Αυτή τη θέση μεγάλης ευθύνης ο Ταβερναράκης τη βλέπει σαν μια ευκαιρία να υπηρετήσει το ίδρυμα που τόσα χρόνια είναι το ερευνητικό σπίτι του και να δώσει πίσω κάτι από αυτά που έλαβε: «Τη διοίκηση του ΙΤΕ τη βλέπω ως αντίδωρο. Εδώ βρήκα την πρώτη μου δουλειά, εδώ αισθάνθηκα ερευνητής, ελεύθερος να κάνω αυτά που ήθελα. Τώρα ήρθε η σειρά μου να βοηθήσω τους νεότερους ερευνητές να πραγματώσουν τα όνειρά τους, να κάνουν ακόμη περισσότερα πράγματα από αυτά που έκανε η δική μου γενιά».
Συνεργασίες στο ΙΤΕ
Ερωτώμενος για το πού αποδίδει την κατά γενική ομολογία επιτυχή πορεία του ΙΤΕ σημειώνει τη διεπιστημονικότητα και τις συνέργειες που αναπτύσσονται: «Στο ΙΤΕ συνυπάρχουν η Βιολογία, η Φυσική, η Χημεία, τα Μαθηματικά, η Πληροφορική, οι Ανθρωπιστικές επιστήμες. Το κλίμα είναι τέτοιο που ευνοούνται οι συνεργασίες. Παραδείγματος χάριν από τη συνεργασία των επιστημόνων του Ινστιτούτου Μοριακής Βιολογίας και Βιοτεχνολογίας και του Ινστιτούτου Ηλεκτρονικής Δομής και Λέιζερ έχουν προκύψει καινοτόμα συστήματα πολυφωτονικής μικροσκοπίας που δεν υπάρχουν πουθενά αλλού».
Παρά το γεγονός ότι στη διεθνή κατάταξη των ερευνητικών ιδρυμάτων το ΙΤΕ είναι σταθερά πρώτο μεταξύ των ελληνικών, ο Νεκτάριος Ταβερναράκης αισθάνεται την ανάγκη να τονίσει ότι «παντού υπάρχουν άριστοι επιστήμονες. Η χώρα έχει αξιολογότατο επιστημονικό δυναμικό και όλοι μπορούμε να προσφέρουμε. Δεν πρέπει να ξεχνούμε ότι η αρένα της έρευνας είναι διεθνοποιημένη. Προέχει να είμαστε ανταγωνιστικοί σε διεθνές επίπεδο. Κάθε φορά που ένας έλληνας ερευνητής έχει μια επιτυχία, ανεξαρτήτως του ιδρύματος ή του πανεπιστημίου από το οποίο προέρχεται, ωφελούμαστε όλοι μας. Προβάλλεται η χώρα».
Βάσει νομοθεσίας, η υπηρεσία του Νεκτάριου Ταβερναράκη στη θέση του προέδρου του ΙΤΕ δεν μπορεί να διαρκέσει παραπάνω από δύο θητείες (βρίσκεται στο μέσον της πρώτης), αλλά αυτό τον βρίσκει απολύτως σύμφωνο: «Δεν μου αρέσουν τα ισόβια αξιώματα. Είμαστε τώρα εδώ για να κάνουμε το καλύτερο που μπορούμε. Στη συνέχεια θα δώσουμε τη θέση μας στους επόμενους και στις φρέσκες ιδέες τους» μας λέει κλείνοντας τη συζήτησή μας, και δεν μπορούμε παρά να σκεφτούμε ότι η συναναστροφή του με τους νέους ερευνητές αλλά και τις δύο φοιτήτριες κόρες του φαίνεται πως κρατούν φρέσκες και τις δικές του ιδέες.
