Η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν αναλαμβάνει τα ηνία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σε μια από τις πιο κομβικές στιγμές για το μέλλον του ευρωπαϊκού εγχειρήματος. Η Ευρώπη βρίσκεται μπροστά σε ένα ιστορικό σταυροδρόμι. Ή θα γίνει ισχυρή ή θα οδηγηθεί σε αργό θάνατο, σε αποσύνθεση.
Αν κρίνουμε από την ομιλία της ενώπιον της Ολομέλειας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, η πρώτη γυναίκα πρόεδρος της Κομισιόν δείχνει να το έχει αντιληφθεί. Γι’ αυτό και έκανε λόγο για «γεωπολιτική Επιτροπή» και για την ανάγκη μιας ισχυρής Ευρώπης που ευελπιστεί ότι θα προκύψει μέσα από τη συνεργασία. «Οι ισχυροί εταίροι κάνουν και την Ευρώπη ισχυρή». Η ισχύς εν τη ενώσει. Οι προγραμματικές της δηλώσεις έρχονται ως έμμεση απάντηση στη δραματική προειδοποίηση που απηύθυνε προσφάτως ο Εμανουέλ Μακρόν με την περίφημη συνέντευξή του στον «Economist»: «Εάν δεν ξυπνήσουμε και δεν κάνουμε κάτι τώρα, υπάρχει σοβαρός κίνδυνος μακροπρόθεσμα να εξαφανιστούμε γεωπολιτικά ή να μην ορίζουμε οι ίδιοι τη μοίρα μας».
H προειδοποίηση του γάλλου προέδρου δεν είναι υπερβολική. Κάθε σοβαρή κρίση, όπως η κρίση του ευρώ και το Μεταναστευτικό, στη δίνη των οποίων ενεπλάκη σε μεγάλο βαθμό η Ελλάδα, λαμβάνει χαρακτήρα συστημικό, καθώς φέρνει στην επιφάνεια τις εγγενείς αδυναμίες και τις ελλείψεις στην αρχιτεκτονική του ευρωπαϊκού οικοδομήματος. Οι αποφάσεις που λαμβάνονται μπορεί εν τέλει να είναι προς τη σωστή κατεύθυνση – όπως φαίνεται ότι θα είναι και στην περίπτωση του Μεταναστευτικού -, ωστόσο έρχονται με μεγάλη καθυστέρηση. Η αβελτηρία αυτή κλονίζει την εμπιστοσύνη των πολιτών στην ευρωπαϊκή ιδέα και στρώνει ευεπίφορο έδαφος στους λαϊκιστές και στους εχθρούς της Ευρώπης.
Για να μπορέσει να επιτελέσει η Ευρώπη τον ρόλο που οραματίζεται η νέα πρόεδρος της Κομισιόν, πρέπει να ξεπεραστούν οι υπαρξιακές αναζητήσεις και να δοθούν άμεσα πειστικές και αποτελεσματικές απαντήσεις σε μια σειρά θεμελιωδών προκλήσεων, μεταξύ των οποίων η κλιματική αλλαγή, η άμυνα, το Brexit, η ψηφιοποίηση και η καινοτομία, η καταπολέμηση των ανισοτήτων, η διεύρυνση και οι σχέσεις με το ΝΑΤΟ. Το έργο αυτό καθίσταται ακόμη δυσκολότερο εν μέσω ενός ιδιαιτέρως ανταγωνιστικού και ρευστού γεωπολιτικού περιβάλλοντος, ανάμεσα στις συμπληγάδες της Κίνας και των ΗΠΑ και στη σκιά της γεμάτης αντιφάσεις σχέσης μεταξύ Γαλλίας και Γερμανίας.
Εστω και με καθυστέρηση πάντως, Παρίσι και Βερολίνο δείχνουν να αντιλαμβάνονται ότι ο δρόμος για μια ενωμένη και κυρίαρχη Ευρωπαϊκή Ενωση περνάει μοιραία μέσα από τη συνεργασία και την αλληλεγγύη. Αυτό καταδεικνύει η ανάληψη της πρωτοβουλίας για τη διοργάνωση της Διάσκεψης για το Μέλλον της Ευρώπης. Η διάσκεψη αυτή θα είναι μια ιστορική ευκαιρία να αποδειχθεί στην πράξη ότι αυτά που ενώνουν τους Ευρωπαίους είναι περισσότερα από αυτά που τους χωρίζουν. Το ζητούμενο είναι να το αντιληφθούν και οι ευρωπαίοι πολίτες.
