Την υπογραφή Μνημονίου Συνεννόησης με την Τουρκία για τα θαλάσσια σύνορα στην Ανατολική Μεσόγειο, η οποία έχει πυροδοτήσει έντονες αντιδράσεις στην Αθήνα, επιβεβαίωσε η διεθνώς αναγνωρισμένη κυβέρνηση της Λιβύης με επικεφαλής τον Φάγεζ αλ-Σάρατζ.
Σύμφωνα με το πρακτορείο Reuters, η Τρίπολη -όπως και η Τουρκία νωρίτερα- δεν έκανε γνωστή καμιά λεπτομέρεια της συμφωνίας.
Από την πλευρά της, η κυβέρνηση στην ανατολική Λιβύη, όπου εδρεύουν από το 2014 υπό τον Χαλίφα Χάφταρ πολιτικές παρατάξεις αντίθετες στην κυβέρνηση του Φάγεζ αλ-Σάρατζ, ανακοίνωσε από την πλευρά της πως το Μνημόνιο Συνεννόησης για τα θαλάσσια σύνορα είναι «παράνομο».
Η αρμόδια για τις εξωτερικές υποθέσεις επιτροπή του κοινοβουλίου που εδρεύει στην ανατολική Λιβύη αποκάλεσε το Μνημόνιο Συνεννόησης «κατάφωρη παραβίαση της ασφάλειας και της κυριαρχίας της Λιβύης» και απειλή για «την ειρήνη και την ασφάλεια στη Μεσόγειο».
Η Λιβύη έχει διαιρεθεί από το 2014 σε δύο αντίπαλα στρατιωτικά και πολιτικά στρατόπεδα, που βρίσκονται στην πρωτεύουσα και στα ανατολικά της χώρας, αντίστοιχα.
Αντιδράσεις σε Αθήνα
Στον απόηχο της ανακοίνωσης της τουρκικής προεδρίας, έντονες είναι οι αντιδράσεις της Αθήνας.
Σε μία πρώτη τοποθέτηση, ο υπουργός Εξωτερικών της Ελλάδας, Νίκος Δένδιας, έσπευσε να καταγγείλει την απόπειρα ύπαρξης συζήτησης, με στόχο τον καθορισμό Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ) μεταξύ Άγκυρας και Τρίπολης.
«Μια τέτοια προσπάθεια είναι παντελώς αγεωγράφητη, διότι αγνοεί κάτι το οποίο ο καθένας νομίζω μπορεί να διαπιστώσει, ότι ανάμεσα στις δύο χώρες υπάρχει ο μεγάλος γεωγραφικός όγκος της Κρήτης» έσπευσε να σχολιάσει ο επικεφαλής της ελληνικής διπλωματίας.
Και πρόσθεσε πως «κατά συνέπεια, λοιπόν, νομίζω ότι μια τέτοια προσπάθεια είναι στα όρια της φαιδρότητας και θα ήθελα να σας πω ότι όσον αφορά τη Λιβύη, η χώρα είναι έτοιμη να αποστείλει Πρέσβη στη Λιβύη, όταν οι συνθήκες επιτρέψουν την παραμονή του εκεί».
Ακολούθησε η δήλωση του εκπροσώπου του υπουργείου Εξωτερικών, Αλέξανδρου Γεννηματά, ο οποίος κάνει λόγο για κατάφωρη παραβίαση του διεθνούς δικαίου, τονίζοντας πως «μία τέτοια ενέργεια δεν θα συμβάδιζε με την αρχή της καλής γειτονίας».
«Η υπογραφή μεταξύ της Τουρκίας και της Λιβύης μνημονίου κατανόησης δεν μπορεί να παραβιάζει τα κυριαρχικά δικαιώματα τρίτων χωρών. Μία τέτοια ενέργεια θα παραβίαζε κατάφωρα το Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας και δεν θα παρήγε έννομα αποτελέσματα. Επιπλέον μία τέτοια ενέργεια δεν θα συμβάδιζε με την αρχή της καλής γειτονίας που θα πρέπει να διέπει τις σχέσεις μεταξύ γειτονικών χωρών» δήλωσε χαρακτηριστικά.
Προκλητικές δηλώσεις της Αγκυρας
Από την πλευρά του, ο υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας, Μεβλούτ Τσαβούσογλου, υπεραμύνθηκε της συμφωνίας Άγκυρας – Τρίπολης, διαμηνύοντας ότι στόχος είναι η προστασία των δικαιωμάτων της Τουρκίας στο διεθνές δίκαιο.
Παράλληλα, ευχήθηκε στο μέλλον η Τουρκία να δύναται να υπογράψει αντίστοιχες συμφωνίες και με άλλες χώρες.
«Η συμφωνία καθιερώνει την κατάρτιση και την εκπαίδευση, διαρθρώνει το νομικό πλαίσιο και ενισχύει τους δεσμούς μεταξύ των στρατευμάτων μας» δήλωσε ο Διευθυντής Επικοινωνίας της Τουρκικής Προεδρίας, Φαχρετίν Αλτούν σε tweet του.
«Θα συνεχίσουμε επίσης να υποστηρίζουμε μια πολιτική λύση για την οικοδόμηση μιας δημοκρατικής, σταθερής και ευημερούσας Λιβύη» πρόσθεσε.
Τα ερωτήματα
Η ανακοίνωση έχει αιφνιδιαστικό χαρακτήρα και σηματοδοτεί «αντεπίθεση» Ερντογάν, καθώς ο τούρκος πρόεδρος εδώ και πολύ καιρό δηλώνει σφόδρα ενοχλημένος με την στρατηγική συνεργασία Ελλάδας-Κύπρου-Ισραήλ-Αιγύπτου στην Ανατολική Μεσόγειο.
Δεν υπάρχουν επί του παρόντος λεπτομέρειες για τη συμφωνία, όπως μεταδίδει το πρακτορείο Reuters, αλλά επισημαίνει ότι αυτή θα μπορούσε να περιπλέξει περαιτέρω τις διαμάχες με επίκεντρο τις έρευνες για ενεργειακούς πόρους στην περιοχή, όπου οι τουρκικές γεωτρήσεις έχουν εξοργίσει τους Ελληνοκύπριους, την Αθήνα και την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Οι υπουργοί Εξωτερικών της ΕΕ συμφώνησαν οικονομικές κυρώσεις εναντίον της Τουρκίας πριν από δύο εβδομάδες για να την τιμωρήσουν, μετά την γεώτρηση έξω από τις ακτές της Κύπρου – κατά παράβαση της ΑΟΖ που δημιουργήθηκε από την Κυπριακή Δημοκρατία.
Η εξέλιξη αυτή έπληξε την Τουρκία καθώς αρκετές από τις μεσογειακές χώρες έχουν ήδη συμφωνήσει για τις θαλάσσιες οικονομικές ζώνες με την Ελλάδα και την Κύπρο, αφήνοντας την Άγκυρα να αναζητά συμμάχους στην περιοχή.
Οι νέες συμφωνίες επισημοποιήθηκαν σε συνάντηση στην Κωνσταντινούπολη την Τετάρτη (27 Νοεμβρίου) μεταξύ του τούρκου προέδρου Ταγίπ Ερντογάν και του Φαγιές Αλ Σερράϊ, επικεφαλής της κυβέρνησης με έδρα την Τρίπολη, την οποία η Άγκυρα στηρίζει έναντι του εσωτερικού αντιπάλου της – δηλαδή της στρατιωτικής δύναμης που εδρεύει στην ανατολική Λιβύη.
Τι επιδιώκει η Αγκυρα
Μιλώντας στο One Channel ο καθηγητής διεθνών σχέσεων του Παντείου Πανεπιστημίου, Αφεντούλης Λαγγίδης, τόνισε πως πρόκειται για μια συμφωνία που η Τουρκία επιδίωκε για πολύ καιρό.
Όπως υπογράμμισε, η απόφαση αυτή σχετίζεται περισσότερο με την κίνηση της Τουρκίας να στείλει έγγραφο στα Ηνωμένα Έθνη με το οποίο καθορίζει τις συντεταγμένες που εκείνη θεωρεί ως τουρκική ΑΟΖ.
Παράλληλα, υπογράμμισε ότι, βάζοντας τη Λιβύη στο παιχνίδι, προσπαθεί να δώσει ίχνος νομιμοποίησης και την ίδια στιγμή να δώσει την εντύπωση ότι δεν πρόκειται για μονομερή ενέργεια, αλλά ότι υπάρχει είδος συνεννόησης με κράτη της περιοχής.
Ωστόσο, σύμφωνα με τον κ. Λαγγίδη πρόκειται για τη μόνη κίνηση που είχε δυνατότητα η Τουρκία να κάνει, αφού τόσο η Ελλάδα όσο και η Κύπρος έχουν προβεί σε πλέγμα με τις συμφωνίες τους με χώρες της περιοχής, η Αίγυπτος, το Ισραήλ και ο Λίβανος.
«Η Άγκυρα έχει προσπαθεί αρκετές φορές να υπονομεύσει αυτές τις σχέσεις και σήμερα εμφανίζεται να κατορθώνει να κάνει ένα βήμα προς την επιτυχία αυτού του πλάνου» τόνισε.
Κατέστησε δε σαφές ότι δεν πρόκειται αποκλειστικά για πολιτική του Ερντογάν, αλλά για πάγια πολιτική των τουρκικών κυβερνήσεων που στηρίζεται σε παντελή αγνόηση του Διεθνούς Δικαίου.
