Τo 1981 o κολομβιανός συγγραφέας Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες (Gabriel-garcia Marquez) έδωσε μια συνέντευξη στην ισπανική εφημερίδα «El Pais» (η οποία επανακυκλοφόρησε πρόσφατα). Μιλώντας για την αισθητική του μαγικού ρεαλισμού ο οποίος χαρακτηρίζει τα έργα του δεν μπόρεσε να μην αναφερθεί στη «δυσανάλογη πραγματικότητα» της Λατινικής Αμερικής την οποία ένας Ευρωπαίος αδυνατεί να συλλάβει. Κατά τον Μάρκες όλα είναι μεγεθυσμένα στη Λατινική Αμερική και κάποιος που θεωρεί καταιγίδα τις βροχές που συνοδεύονται από αστραπές δεν είναι δυνατόν να φανταστεί τη δύναμη των τροπικών τυφώνων. Ομοίως, κάποιος που θεωρεί τον Δούναβη έναν μακρύ ποταμό, δεν είναι δυνατόν να νιώσει την απεραντότητα του Αμαζονίου.
Η απεραντότητα του τροπικού δάσους του Αμαζονίου έχει γίνει σημαντικά μικρότερη από τις αρχές της δεκαετίας του 1980 μέχρι σήμερα. Και μια διαφορετική οπτική των πραγμάτων βρίσκεται στο επίκεντρο της διαμάχης που έχει εδώ και μερικούς μήνες ξεσπάσει μεταξύ των επιστημόνων και της κυβέρνησης της Βραζιλίας, μόνο που στην προκειμένη περίπτωση δεν είναι θέμα αισθητικής. Είναι θέμα το οποίο θα μπορούσε να περιγραφεί ως «λαϊκισμός εναντίον επιστήμης». Ο πρόεδρος της χώρας, Ζαΐχ Μπολσονάρου (Jair Bolsonaro), εξελέγη έχοντας στο πρόγραμμά του να εκχερσώσει μεγάλες εκτάσεις του τροπικού δάσους του Αμαζονίου προκειμένου αυτές να καλλιεργηθούν (κυρίως φυτεύοντας σόγια), αδιαφορώντας για τις παγκόσμιες περιβαλλοντικές συνέπειες.
Οι μετρήσεις
Δεν νομίζω ότι υπάρχει άνθρωπος που δεν είδε ή δεν άκουσε κάτι για τις πυρκαγιές που επί ημέρες μαίνονταν στον Αμαζόνιο το περασμένο καλοκαίρι. Οι επιστήμονες εξέφρασαν τότε την ανησυχία τους αλλά η κυβέρνηση της Βραζιλίας ισχυριζόταν ότι οι πυρκαγιές ήταν εντός των ορίων που έχουν συμφωνηθεί ώστε η αποψίλωση του τροπικού δάσους να είναι ελεγχόμενη. Είχαν μάλιστα χρησιμοποιηθεί εκφράσεις όπως «η κατάσταση είναι κανονική» και «οι φωτιές είναι κάτω των ιστορικών μέσων όρων».
Σε τέτοιες περιπτώσεις ο μόνος τρόπος να αποφανθεί κανείς είναι οι αριθμοί, οι αξιόπιστες μετρήσεις. Και οι μετρήσεις ήρθαν να διαψεύσουν τους κυβερνητικούς ισχυρισμούς. Σύμφωνα με άρθρο διεθνούς ομάδας επιστημόνων στην επιθεώρηση «Global Change Biology», ο αριθμός των πυρκαγιών στον Αμαζόνιο εφέτος ήταν τριπλάσιος σε σχέση με το 2018 και ο υψηλότερος από το 2010. Βεβαίως, ο αριθμός των πυρκαγιών αυτός καθεαυτός δεν αρκεί για να εξαχθούν συμπεράσματα και για την έκταση της αποψίλωσης. Ωστόσο, οι επιστήμονες (οι οποίοι έλαβαν τα δεδομένα από το παρατηρητήριο της Βραζιλίας το οποίο με τη σειρά του λαμβάνει εικόνες από δορυφόρους της NASA) υποστηρίζουν ότι τόσο ο αριθμός των πυρκαγιών όσο και η έκταση της αποψίλωσης δείχνουν ότι το 2019 δεν ήταν ένα κανονικό έτος.
Εκκληση
Παραδέχονται όμως ότι ο αριθμός των πυρκαγιών μειώθηκε κατά 35% τον Σεπτέμβριο, αν και δεν είναι βέβαιοι ότι αυτό οφείλεται στις βροχές ή στη δίμηνη παύση των ελεγχόμενων πυρκαγιών που επέβαλε ο πρόεδρος της χώρας. Σε μια προσπάθεια συνεννόησης, οι επιστήμονες κάνουν έκκληση στην κυβέρνηση να θυμηθεί ότι επί μια δεκαετία η Βραζιλία υπήρξε ηγέτιδα στη μείωση της αποψίλωσης του Αμαζονίου και να συνεχίσει αυτή την πρακτική η οποία είναι σοφότερη τόσο για περιβαλλοντικούς όσο και για οικονομικούς λόγους. Μένει να διαπιστωθεί αν θα εισακουσθούν…
