Η συνταγματική κατοχύρωση της ψήφου των ομογενών (άρθρο 54) ψηφίστηκε από 212 βουλευτές. Ωστόσο, μία σημαντική εκκρεμότητα παραμένει: η παρουσίαση της άποψης των ίδιων των Ελλήνων του εξωτερικού. Οπως φαίνεται στην έρευνα που παρουσίασε κατ’ αποκλειστικότητα το «Βήμα της Κυριακής», το αίτημα της διασποράς για συμμετοχή στις εκλογές είναι σχεδόν καθολικό, πλην όμως ως προς τον τρόπο και τα κριτήρια με τα οποία θα ψηφίζουν, υπάρχουν διαφορετικές απόψεις.

Επειτα από τη μετανάστευση σχεδόν μισού εκατομμυρίου Ελλήνων κατά τη διάρκεια της δεκαετούς οικονομικής κρίσης, το ζήτημα της ψήφου των κατοίκων εξωτερικού έχει προσλάβει διαφορετικά χαρακτηριστικά. Ολα τα κόμματα συμφωνούν ότι πρέπει να επιτρέπεται στους εκπατρισθέντες να ψηφίζουν πλέον από τους τόπους της κατοικίας τους.

Ωστόσο, υπάρχουν οι γνωστές, σοβαρές αντιπαραθέσεις σχετικά με συγκεκριμένες πρακτικές διατάξεις και το εύρος της εφαρμογής του υπό πρόταση νόμου.

Η άποψη της ίδιας της διασποράς για το ζήτημα φωτίζεται για πρώτη φορά σε μία έρευνα, η οποία εκπονήθηκε στο πλαίσιο του προγράμματος για την Ελληνική Διασπορά στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, σε συνεργασία με τον οργανισμό έρευνας και ανάλυσης «διαΝΕΟσις».

Οι διαφορές παλαιών και νέων μεταναστών

Η έρευνα διενεργήθηκε από 15μελή ομάδα επιστημόνων με δείγμα του πληθυσμού των Ελλήνων, οι οποίοι κατοικούν στο Ηνωμένο Βασίλειο επί τουλάχιστον τρεις μήνες. Επικεφαλής των ερευνητών είναι ο κ. Οθων Αναστασάκης, διευθυντής του τμήματος Μελετών για τη ΝΑ Ευρώπη στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης.

Οπως φάνηκε, η συντριπτική πλειονότητα των ερωτηθέντων επιθυμεί να ψηφίζει στις εθνικές εκλογές από το εξωτερικό. Αυτή η διάθεση κυριαρχεί ιδιαιτέρως μεταξύ των προ κρίσης μεταναστών και λιγότερο μεταξύ των μεταναστών της κρίσης, ένα 25% των οποίων δηλώνουν ότι δεν ενδιαφέρονται να συμμετέχουν στα πολιτικά τεκταινόμενα της Ελλάδας, εκφράζοντας με αυτό τον τρόπο την απογοήτευσή τους από το πολιτικό σύστημα της χώρας.

Επιπλέον, η έρευνα καταδεικνύει ότι οι Ελληνες στο Ηνωμένο Βασίλειο προκρίνουν τη δυνατότητα ψήφου από το εξωτερικό ως τον προτιμώμενο τρόπο προσέγγισης και συνεργασίας της ελληνικής κυβέρνησης με την ελληνική διασπορά.

Η διευκόλυνση της ψήφου από το εξωτερικό προκύπτει ως κυρίαρχο αίτημά τους από την ελληνική πολιτεία όπως και η διευκόλυνση επαγγελματικών και άλλων συνεργασιών με φορείς και επιχειρήσεις στην Ελλάδα.

Την ίδια στιγμή φαίνεται ότι η έλλειψη συναίνεσης στην Ελλάδα για το εύρος της εφαρμογής του δικαιώματος ψήφου από το εξωτερικό, αντανακλάται και στην ίδια τη διασπορά. Σύμφωνα με τα ευρήματα της έρευνας, οι απόψεις για το ποιοι θα έπρεπε να έχουν το δικαίωμα να ψηφίζουν, διίστανται μεταξύ όσων πιστεύουν ότι το δικαίωμα πρέπει να αποδοθεί μόνο σε όσους έχουν πιο στενή και πρόσφατη σχέση με την Ελλάδα (44,4%) και εκείνων οι οποίοι πιστεύουν ότι όλοι θα πρέπει να έχουν αυτό το δικαίωμα (43%).

Το ενδιαφέρον είναι ότι οι μετανάστες της κρίσης είναι υπέρ της μαξιμαλιστικής θέσης (47,5%), ενώ οι μετανάστες προ κρίσης υποστηρίζουν την άποψη ότι το δικαίωμα ψήφου πρέπει να δοθεί μόνο σε όσους έχουν πιο πρόσφατη και στενή σχέση με την Ελλάδα (68,6%), ακόμη και αν σε αυτή την περίπτωση κάποιοι, λόγω αυτών των περιορισμών δεν θα μπορούν να απολαμβάνουν το δικαίωμα αυτό.

Σχετικά με το ερώτημα για την εκλογική περιφέρεια στην οποία θα μπορούν να ψηφίζουν οι Ελληνες του εξωτερικού, η πλειονότητα των ερωτηθέντων (33%) τοποθετείται υπέρ της ψήφου στην εκλογική περιφέρεια όπου είναι εγγεγραμμένοι. Με αυτόν τον τρόπο εκφράζουν το αίτημα για ισότιμη και ισοβαρή ψήφο.

H πρόταση για το Επικρατείας

Ωστόσο, το άθροισμα των απαντήσεων οι οποίες προκρίνουν εναλλακτικές διαφοροποιήσεις της ψήφου των Ελλήνων του εξωτερικού, όπως να ψηφίζουν μόνο για κόμματα ή να ψηφίζουν σε ένα χωριστό ψηφοδέλτιο με υποψηφίους της διασποράς συγκέντρωσε ένα σημαντικό ποσοστό της τάξεως του 39% των απαντήσεων.

Αυτό, σε συνδυασμό με το 23% όσων δεν παίρνουν θέση, φανερώνει ότι οι Ελληνες της διασποράς στο Ηνωμένο Βασίλειο δεν έχουν αποκρυσταλλωμένη άποψη για τον τρόπο με τον οποίο θα πρέπει να εφαρμοστεί η διευκόλυνση άσκησης του δικαιώματος της ψήφου. Ταυτόχρονα φαίνεται να απορρίπτουν τη πρόταση για ψήφο η οποία θα αφορά μόνο το ψηφοδέλτιο Επικρατείας.

«Πιο ισχυροί οι δεσμοί με την πατρίδα»

Τα μέλη της ερευνητικής ομάδας σημειώνουν στο κείμενο παρουσίασης της μελέτης τους: «Εμείς, ως ερευνητές του έργου για την Ελληνική Διασπορά και κάποιοι από εμάς ως μέλη της Ελληνικής Διασποράς στο Ηνωμένο Βασίλειο, υποστηρίζουμε σθεναρά τη διευκόλυνση της άσκησης του εκλογικού δικαιώματος της Διασποράς. Θεωρούμε ότι είναι καθήκον του ελληνικού κράτους η διευκόλυνση της ψήφου για τους πολίτες που ζουν στο εξωτερικό, όχι μόνο για τη διεύρυνση/εμπλουτισμό της δημοκρατίας, αλλά και επειδή αυτή η διευκόλυνση θα σφυρηλατήσει περαιτέρω τους δεσμούς της ελληνικής ομογένειας με την πατρίδα, ιδιαίτερα για αυτούς που μετανάστευσαν κατά τα χρόνια της κρίσης, πολλοί από τους οποίους εκφράζουν την απογοήτευσή τους για το πολιτικό σύστημα στην Ελλάδα και την αδιαφορία τους για τα πολιτικά πεπραγμένα στη χώρα».

Σχετικά με το ζήτημα του τόπου άσκησης του εκλογικού δικαιώματος, τα μέλη της ερευνητικής ομάδας του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης επισημαίνουν μια πιθανή περιπλοκή μετά την εγκατάλειψη της δυνατότητας επιστολικής ψήφου.

Οπως λένε, «η πρόσβαση στα προξενεία είναι πρακτικά αρκετά δύσκολη για όσους διαμένουν στο εξωτερικό. Στις περισσότερες περιπτώσεις το ταξίδι από τη μία πλευρά της χώρας στην άλλη προκειμένου να μεταβούν στο προξενείο απαιτεί χρόνο και χρήμα». Και αναφέρουν ως παράδειγμα χαμηλής συμμετοχής τις πρόσφατες ευρωεκλογές για τους Ελληνες στο Ηνωμένο Βασίλειο, καθώς το ταξίδι προς κάποιο προξενείο απαιτούσε μεγάλη προσπάθεια εις διπλούν: μία φορά για την εγγραφή του ψηφοφόρου και μία για την άσκηση του εκλογικού δικαιώματος.