Στην αποκάλυψη ότι προκειμένου να καταλήξει η διαπραγμάτευση τη νύχτα της 12ης Ιουλίου 2015 κλείδωσε την Ανγκελα Μέρκελ και τον Αλέξη Τσίπρα σε ένα δωμάτιο προχώρησε ο Ντόναλντ Τουσκ.
Ο απερχόμενος πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλιου Ντόναλντ Τουσκ σημείωσε ότι στις 12 Ιουλίου 2015 η γερμανίδα καγκελάριος και ο τότε πρωθυπουργός έφθασαν κοντά στη ρήξη.
«Τους κλείδωσα σε ένα δωμάτιο»
Τη μοιραία εκείνη νύχτα κλείδωσα Τσίπρα και Μέρκελ στο δωμάτιο μέχρι να τα βρουν» δήλωσε ο Ντόναλντ Τουσκ.
Μιλώντας στο College of Europe στη Μπριζ ο απερχόμενος πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου αναφέρθηκε στη συμβολή του στις δραματικές 17ωρες διαπραγματεύσεις που απέτρεψαν το Grexit στην ευρωζώνη.
Όπως υποστήριξε ο πολωνός πολιτικός, προστάτεψε την Ελλάδα «από μια υπέρμετρα σκληρή και ενίοτε ορθόδοξη προσέγγιση των Γερμανών και των Ολλανδών».
Διηγήθηκε με γλαφυρότητα ότι «τη μοιραία εκείνη νύχτα» η γερμανίδα καγκελάριος Ανγκελα Μέρκελ και ο τότε πρωθυπουργός της Ελλάδας Αλέξης Τσίπρας «είχαν φθάσει στο «χείλος» της αποχώρησης.
Στις 4 π.μ. τα χαράματα έκλεισα την πόρτα και τούς είπα: «Συγγνώμη, αλλά δεν υπάρχει περίπτωση να φύγετε απ’ αυτό το δωμάτιο προτού συμφωνήσετε».
«Τέσσερις ώρες αργότερα ανακοίνωνα το ‘aGreekment’» (λογοπαίγνιο με την αγγλική λέξη “agreement” που σημαίνει «συμφωνία»). Η Ευρωζώνη είχε σωθεί, και σήμερα η Ελλάδα είναι μία από τις πλέον υποσχόμενες οικονομίες της Ένωσης» κατέληξε ο Ντόναλντ Τουσκ.
Το θρίλερ του Grexit
Στο θρίλερ που πέρασε η χώρα από το 2009 έως το 2015 για την αποφυγή του Grexit έχει καταγράψει σε ντοκιμαντέρ το BBC.
Περιγράφοντας το διεθνές περιβάλλον και με συνεντεύξεις από τους πρωταγωνιστές, το ντοκιμαντέρ αφιερώνει περίπου το ένα τρίτο της συνολικής διάρκειάς του στα όσα έγιναν από όταν ανέλαβε την πρωθυπουργία της χώρας ο Αλέξης Τσίπρας, τον Ιανουάριο του 2015 έως και τον Ιούλιο της ίδιας χρονιάς, όταν η παραμονή της Ελλάδας στο ευρώ κρεμόταν από μία κλωστή.
Γερούν Ντάισελμπλουμ, Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, Φρανσουά Ολάντ, Ματέο Ρέντσι, Ντόναλντ Τουσκ, αλλά και οι Γιάνης Βαρουφάκης και Νίκος Παππάς, ανακαλούν στην μνήμη τους λεπτομέρειες και παρασκήνιο από την πιο ταραχώδη περίοδο του σύγχρονου ελληνικού κράτους.
Ο Βαρουφάκης, ο Ντάισελμπλουμ και ο Σόιμπλε
«Μπήκε στο Eurogroup με έναν αέρα αυτοπεποίθησης» λέει ο τότε επικεφαλής συμβουλίου των υπουργών Οικονομικών της ΕΕ Γερούν Ντάισελμπλουμ για την πρώτη συνάντηση του Έλληνα υπουργού Γιάνη Βαρουφάκη με τους ομολόγους του, ενώ το πρόγραμμα διάσωσης της Ελλάδας έληγε και η χώρα χρειαζόταν κι άλλα χρήματα.
«Πέρασε περίπου μισή ώρα λέγοντάς μας πως είμαστε ηλίθιοι, είμαι σίγουρος πως είχε δίκιο», διηγείται με έκδηλη ειρωνεία ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, που ήταν τότε ο ισχυρότερος υπουργός του Eurogroup, και συνεχίζει: «Το να το λες αυτό σε ανθρώπους που προσπαθούν να σε βοηθήσουν, δεν θα τους εντυπωσιάσει».
«Μας εξήγησε τα πάντα με μελοδραματικό ύφος, από την αρχή της ιστορίας», λέει και ο Τόμας Βίζερ, τότε επικεφαλής του Euro-working Group, ενώ ακόμα και ο πιο φιλικός προς την Ελλάδα Γάλλος υπουργός Μισέλ Σαπέν θυμάται: «Η αντίδραση όλων ήταν: Γιάνη, θέλεις να σου δώσουμε λεφτά να αυξήσεις τις συντάξεις στη χώρα σου και να είναι μεγαλύτερες από τη δική μας;»
«Το μόνο που ήθελαν ήταν να με τραμπουκίσουν, ώστε να υπογράψω τους όρους που ήθελαν», λέει από την πλευρά του στο ίδιο ντοκιμαντέρ ο Γιάνης Βαρουφάκης. Τότε ο Γιάνης Βαρουφάκης, ενώ βρισκόταν στην αίθουσα και η συνεδρίαση είχε διαρκέσει ήδη 90 λεπτά, πήρε τηλέφωνο τον Αλέξη Τσίπρα, θυμάται ο Γερούν Ντάαισελμπλουμ: «Όλοι οι υπόλοιποι περιμέναμε. Τότε ήταν που ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε είπε «οκ, αρκετά» και αποχώρησε από την αίθουσα».
Η συνεδρίαση εκείνη έληξε χωρίς συμφωνία και αμέσως μετά ο Γερούν Ντάισελμπλουμ επισκέφθηκε με δική του πρωτοβουλία τον Αλέξη Τσίπρα, όπου διαπίστωσε ένα διαφορετικό ύφος, μια διάθεση συμφωνίας.
Το δημοψήφισμα Τσίπρα
«Ήμουν στην εξοχική προεδρική κατοικία για να ξεκουραστώ λίγες ημέρες, όταν με ειδοποίησαν πως ο Αλέξης Τσίπρας θέλει να συνομιλήσουμε γιατί πρόκειται να κάνει δημοψήφισμα», θυμάται ο Φρανσουά Ολάντ για την αρχή της κορύφωσης της ελληνικής κρίσης, το καλοκαίρι του 2015.
Στην συνομιλία εκείνη μετείχαν εκτός του Γάλλου Προέδρου, η Ανγκελα Μέρκελ και ο Αλέξης Τσίπρας. «»Ποιο θα είναι το ερώτημα» ρώτησε η Άνγκελα Μέρκελ και αφού ενημερώθηκε πως θα είναι η πρόταση των Ευρωπαίων και πως ο Αλέξης Τσίπρας θα εισηγηθεί να το απορρίψει ο λαός, ακολούθησε αμήχανη σιωπή», θυμάται ο Ολάντ.
Συνέχισα τη συνομιλία με την Ανγκελα Μέρκελ, χωρίς τον Τσίπρα και τότε κατάλαβα πως υπήρχε μεγάλος κίνδυνος, καταλήγει ο πρώην πρόεδρος της Γαλλίας.
«Εμείς συζητάμε επί ώρες πώς να σε βοηθήσουμε κι εσύ συζητάς με τους δικούς σου πώς να μας εξαπατήσετε και μην ξεχνάς πως και οι υπόλοιποι Ευρωπαίοι μπορούν να κάνουν δημοψηφίσματα για το αν οι λαοί τους θέλουν να πληρώσουν τον λογαριασμό. Του είπα ‘θα βρεθείς με τα δημοψηφίσματά σου στα βαθιά σκ…ά’», είπε τότε στον Έλληνα πρωθυπουργό και ο επικεφαλής του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ντόναλντ Τουσκ.
Το σχέδιο Σόιμπλε για… «timeout»
Ο Σόιμπλε διακινούσε ένα σχέδιο «οικειοθελούς προσωρινής εξόδου» της Ελλάδας από το ευρώ. «Ήταν ξεκάθαρο για όλους μας, και για τον Τσίπρα πως το «προσωρινή» ήταν απλά μια ψευδαίσθηση», σχολιάζει για την εν λόγω επιστολή ο Ντόναλντ Τουσκ.
Τώρα, οι ίδιοι οι ηγέτες στους οποίους ο Τσίπρας είχε μόλις γυρίσει την πλάτη, έπρεπε να αποφασίσουν τους όρους με τους οποίους θα έδιναν στην Ελλάδα ένα νέο πακέτο διάσωσης, επισημαίνει το ντοκιμαντέρ.
Η σύνοδος του Ιουλίου του 2015 ήταν ταραχώδης, με πολλούς ηγέτες να ξεσπούν και να αποκαλούν «ψεύτη» τον Τσίπρα, λέει ο Γερούν Ντάισελμπλουμ. Μέρκελ, Ολάντ, Τσίπρας κλειδώθηκαν στο γραφείο του Τουσκ μέχρι να αποφασισθούν οι όροι της συμφωνίας.
Στις 4.30 τα ξημερώματα είχε διαφανεί πως είχε επιτευχθεί συμφωνία. Ο Αλέξης Τσίπρας, όμως τελικά δε συναίνεσε, όπως λέει ο κ. Ολάντ: «Ο Τσίπρας είπε ότι δεν μπορούσε να αποδεχθεί τους όρους που προσφέραμε. Το πρόβλημά του ήταν ότι τα έσοδα από τις ιδιωτικοποιήσεις δε θα επενδύονταν στο μέλλον της Ελλάδας».
«Η Μέρκελ είπε ‘αποκλείεται’. Χρειαζόμαστε αυτά τα λεφτά για να μειώσουμε το χρέος σας. Πρέπει να μας αποπληρώσετε», συνεχίζει τη διήγηση ο τότε επικεφαλής του Eurogroup Γερούν Ντάισελμπλουμ.
«Είχα κλειδωθεί στο γραφείο της ιταλικής αντιπροσωπείας, είχα βγάλει τα παπούτσια μου και είχα αποκοιμηθεί στον καναπέ, όταν ένα δυνατό χτύπημα στην πόρτα με ξύπνησε», περιγράφει τα δραματικά γεγονότα εκείνης της νύχτας ο τότε πρωθυπουργός της Ιταλίας Ματέο Ρέντσι. «Ανοίγω την πόρτα και ήταν ο Φρανσουά Ολάντ.
«Ματέο είναι ώρα να βρούμε έναν συμβιβασμό, διότι η Ανγκελα (Μέρκελ) διακινδυνεύει ξεκάθαρα να αποδεχθεί την έξοδο της Ελλάδας’, μου είπε».
Ο ίδιος ο κ. Ολάντ εξηγεί: «Η κυρία Μέρκελ είπε ότι υπάρχουν κόκκινες γραμμές και αρχές που δεν μπορούν να σπάσουν. Και αν αυτό σημαίνει ότι πρέπει να βγάλουμε την Ελλάδα εκτός, ας είναι».
«Νωρίς το πρωί βρήκα την Ανγκελα και της είπα: «αρκετά τώρα»», συνεχίζει ο Ρέντσι. «Μου είπε σε έντονο ύφος «δεν είμαι ανόητη» κι εγώ της είπα «αυτή η απόφαση είναι το πιο ανόητο πράγμα για την Ευρώπη»».
Ο Σόιμπλε ήθελε να παραιτηθεί
Ο πρόεδρος της γερμανικής Βουλής Βόλφγκανγκ Σόιμπλε έχει αποκαλύψει ότι είχε σκεφθεί να παραιτηθεί από τη θέση του υπουργού Οικονομικών, όταν η καγκελάριος Μέρκελ και οι άλλοι ηγέτες της ΕΕ απέρριψαν τo 2015 την πρότασή του για έξοδο της Ελλάδας από την Ευρωζώνη.
Σε συνέντευξή του στην εφημερίδα Financial Times, με τίτλο: «Σόιμπλε: Είμαι πολύ πεισματάρης», ο πρώην υπουργός Οικονομικών τόνισε ότι η Ελλάδα ήταν ένα ιδιαίτερα ακανθώδες πρόβλημα. Καταρχήν, είπε, δεν θα έπρεπε να έχει γίνει ποτέ δεκτή στην Ευρωζώνη, ενώ όταν ξέσπασε η κρίση χρέους της για πρώτη φορά θα έπρεπε να βγει (να πάρει timeout) από την Ευρωζώνη για 10 χρόνια.
Την πρόταση αυτή, σημείωσε, την έκανε για πρώτη φορά στον Γιώργο Παπακωνσταντίνου, τον Έλληνα ομόλογό του κατά την περίοδο 2009-2011. «Του είπα ότι πρέπει να είστε σε θέση να υποτιμήσετε το νόμισμά σας, δεν είστε ανταγωνιστικοί», σημείωσε, προσθέτοντας ότι οι μεταρρυθμίσεις που χρειάζονται για την ανάταξη της ελληνικής οικονομίας θα είναι «δύσκολο να γίνουν σε μία δημοκρατία». Γι’ αυτό, πρόσθεσε «πρέπει να φύγετε από το ευρώ για μία ορισμένη περίοδο. Όλοι, όμως, είπαν ότι δεν υπήρχε καμία πιθανότητα να γίνει αυτό».
Ωστόσο, ο Σόιμπλε δεν εγκατέλειψε την ιδέα του αυτή και πίεσε πάλι το 2015 για ένα προσωρινό Grexit, κατά τη διάρκεια ενός νέου γύρου της κρίσης χρέους. Η Μέρκελ, όμως, και άλλοι ηγέτες της ΕΕ απέρριψαν την ιδέα αυτή και αποκάλυψε ότι σκέφθηκε να παραιτηθεί για το θέμα αυτό. «Το πρωί που ελήφθη η απόφαση (σ.σ.: εννοεί για το τρίο πρόγραμμα βοήθειας στην Ελλάδα τον Ιούλιο του 2015), η Μέρκελ μου είπε: «Θα συνεχίσεις;… Αυτή, όμως, ήταν μία από τις στιγμές που ήμασταν πολύ κοντά (στην παραίτησή μου)» είχε αποκαλύψει ο Σόιμπλε.
