Τριάντα χρόνια από την πτώση του Τείχους του Βερολίνου συμπληρώθηκαν στις 9 Νοεμβρίου και το «Τέλος της Ιστορίας» που είχε προβλέψει ο αμερικανός διανοητής Φράνσις Φουκουγιάμα, με την οριστική επικράτηση της φιλελεύθερης δημοκρατίας, αποδεικνύεται σήμερα ότι ήταν λάθος. Καθώς όχι μόνον αναβιώνουν παντού νέα αυταρχικά καθεστώτα, αλλά και αυτός ακόμη ο ηγέτης του αποκαλούμενου «Ελευθέρου Κόσμου», ο επικεφαλής όλων των νέων αυταρχικών ηγετών Ντόναλντ Τραμπ, έχει κτίσει το δικό του «Τείχος της Ντροπής» κατά μήκος εκατοντάδων χιλιομέτρων στα σύνορα μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και του Μεξικού, για την αντιμετώπιση της παράνομης μετανάστευσης. Σε μια εποχή όπου είναι φανερή η έλλειψη ικανής ηγεσίας στην Ευρώπη να υπερασπισθεί αποτελεσματικά τις παραδοσιακές δημοκρατικές αντιλήψεις, με την ΕΕ να βρίσκεται στην απαράδεκτη κατάσταση που όλοι γνωρίζουμε.
Μπορεί λοιπόν δύο χρόνια μετά την πτώση του Τείχους να κατέρρευσε και το κομμουνιστικό καθεστώς της Σοβιετικής Ενωσης, αλλά η Δύση έχασε τότε την ευκαιρία να εντάξει στην ευρωπαϊκή αρχιτεκτονική ασφαλείας τη Ρωσία, όπως έκανε με τις χώρες του πρώην Συμφώνου της Βαρσοβίας. Ετσι ο Βλαντίμιρ Πούτιν, πρώην πράκτορας της διαβόητης ΚGB στην Ανατολική Γερμανία, όταν ανέλαβε την εξουσία, αισθανόμενος ότι η χώρα του περικυκλώνεται και πάλι από τους Δυτικούς, στράφηκε στην παλιά καλή εποχή του αυταρχισμού, χωρίς όμως κομμουνισμό, αλλά με έναν ιδιότυπο καπιταλισμό, προς όφελος κυρίως των περιώνυμων ολιγαρχών. Κάτι ανάλογο που συμβαίνει στη σημερινή Κίνα, όπου εκεί μεν συνεχίζεται απαρέγκλιτα το αυστηρό κομμουνιστικό μονοκομματικό καθεστώς, έχει όμως υιοθετηθεί επιτυχέστατα το καπιταλιστικό οικονομικό σύστημα, που απειλεί μάλιστα ευθέως την αμερικανική πρωτοκαθεδρία. Αν αυτό εννοούσε ως «Τέλος της Ιστορίας» ο Φουκουγιάμα, τότε ίσως είχε δίκιο.
Το ερώτημα βέβαια είναι πού θα οδηγήσουν όλα αυτά, καθώς είναι φανερό ότι ζούμε μια μεταβατική εποχή, όπου οι ισορροπίες δυνάμεων, μετά το τέλος της διπολικής εποχής, όπου γνωρίζαμε πού ανήκει ο καθένας, δεν έχουν ακόμη διαμορφωθεί οριστικά. Και είναι αυτό το κενό που αυξάνει τη δύναμη των γνωστών σε όλους μας αυταρχικών ηγετών, καθώς η δράση τους όχι μόνον δεν συναντά την αποτελεσματική αντίδραση των δημοκρατικών καθεστώτων, αλλά συχνά, όπως συμβαίνει με τον απερίγραπτο Τραμπ, αποτελούν και αντικείμενο έντονου θαυμασμού. Οι περιπτώσεις Ερντογάν, Μπολσονάρο, Σίσι και άλλων λουλουδιών αυτού του τύπου είναι χαρακτηριστικές. Και εδώ είναι που η Ευρωπαϊκή Ενωση θα πρέπει να εγκαταλείψει τη νοσηρή της εσωστρέφεια και να αντιληφθεί επιτέλους τον κρίσιμο ρόλο που έχει να παίξει στη νέα εποχή.
