Πολύ σπάνια ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος δίνει συνεντεύξεις. Ωστόσο, η επίσκεψή του αυτές τις μέρες σε Ολλανδία, Βέλγιο και Λουξεμβούργο στάθηκε αφορμή για να με συναντήσει την Πέμπτη το πρωί στο Αμστερνταμ.
Η συζήτησή του με τα «ΝΕΑ ξεκίνησε από το ζήτημα της κλιματικής αλλαγής, μια που ο Προκαθήμενος της Ορθοδοξίας έκανε σχετική ομιλία, κλείνοντας τις εργασίες ενός διεθνούς οικολογικού συνεδρίου στην ολλανδική πρωτεύουσα.
Αναπόφευκτα, η συζήτηση επεκτάθηκε και στο λεγόμενο ουκρανικό ζήτημα, για το οποίο ο κ. Βαρθολομαίος εμφανίστηκε βέβαιος ότι θα ξεπεραστούν οι δυσκολίες. «Είναι ένα πρόβλημα δύσκολο, που αυτή τη στιγμή αντιμετωπίζει η Ορθοδοξία, αλλά δεν είναι άλυτο» τόνισε, προαναγγέλλοντας ότι πολλές Εκκλησίες θα ακολουθήσουν, και μάλιστα σύντομα, το παράδειγμα της Εκκλησίας της Ελλάδας, που αναγνώρισε το Αυτοκέφαλο της Ουκρανικής Εκκλησίας.
Ο Οικουμενικός Πατριάρχης έστειλε παράλληλα μήνυμα ενότητας και συνεργασίας προς πάσα κατεύθυνση, και ιδίως προς την Ευρώπη, υποδεικνύοντας ότι η αλληλεγγύη είναι μονόδρομος για την επίλυση των προβλημάτων. Σήμερα «υπάρχει αλληλεξάρτησις των ανθρώπων, και των θεσμών, και των πολιτισμών, και πρέπει να δίνουμε τα χέρια, να συνεργαζόμεθα» είπε ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος, καταλογίζοντας ευθύνες στους ηγέτες που θέτουν το πολιτικό τους συμφέρον και το οικονομικό συμφέρον των χωρών τους υπεράνω των κοινών ζητημάτων.
Μιλήσατε στο διεθνές συνέδριο για το ζήτημα της κλιματικής αλλαγής. Πώς αξιολογείτε το σοβαρό αυτό πρόβλημα;
Το Οικουμενικό Πατριαρχείο ασχολείται με τα θέματα της οικολογίας και του περιβάλλοντος εδώ και τριάντα χρόνια. Ξεκίνησε ο αείμνηστος προκάτοχός μου, ο Πατριάρχης Δημήτριος, αυτό το εγχείρημα, το συνεχίζω εγώ πολύ πιο εντατικά. Διότι είμαι πεπεισμένος ότι το οικολογικό πρόβλημα είναι ένα οξύ πρόβλημα το οποίο απασχολεί όλη την ανθρωπότητα. Δεν αφορά μόνο την προστασία του πλανήτου, του φυσικού περιβάλλοντος, δεν αφορά μόνο τη δική μας γενιά, αλλά και τις γενιές που θα μας ακολουθήσουν, απέναντι στις οποίες έχουμε χρέος να αφήσουμε έναν πλανήτη υγιή, όπου θα μπορούν οι μέλλουσες γενιές, τα παιδιά, τα εγγόνια, και τα δισέγγονά μας, να αναπνέουν καθαρό αέρα, να ζουν σε ένα καθαρό και βιώσιμο περιβάλλον. Γι’ αυτό το Πατριαρχείο ξεκίνησε μια ζωντανή δυναμική δραστηριότητα, κάνοντας διάφορα σεμινάρια, για να εμπνεύσει τους νέους ότι πρέπει να αγαπήσουν και να προστατεύσουν το φυσικό περιβάλλον, κάνοντας διεθνή και διαθρησκειακά οικολογικά συμπόσια. Κάναμε έως τώρα εννέα διεθνή συμπόσια διαθρησκειακά, στα οποία καλέσαμε όχι μόνο θρησκευτικούς λειτουργούς, αλλά και εκπροσώπους της Τοπικής Αυτοδιοικήσεως, δημοσιογράφους, βιολόγους, φυσικούς. Και όπως είπα, διαθρησκειακά, όχι μόνο χριστιανούς, όχι μόνο ορθοδόξους, αλλά ανθρώπους που ανήκουν σε διάφορα θρησκεύματα, με διαφορετικές θρησκευτικές πεποιθήσεις, για να υπάρχει μια συστράτευσις όλων αυτών για την κοινή υπόθεση που λέγεται οικολογία. Η οικολογία, η οικονομία προέρχονται από την ελληνική λέξη οίκος, που είναι το σπίτι μας, είναι όλος ο πλανήτης, το σπίτι όλων των ανθρώπων. Γι’ αυτό και το χρέος είναι κοινό. Να δουλέψουμε όλοι μαζί για να αποφύγουμε τα ακραία φαινόμενα τα οποία ζούμε σήμερα και λυπούμαι διότι πολλοί πολιτικοί ηγέται θέτουν το πολιτικό τους συμφέρον και το οικονομικό συμφέρον των χωρών τους υπεράνω της πνευματικής και της ηθικής διαστάσεως, που έχει και πρέπει να έχει το οικολογικό πρόβλημα. Η Αμερική δεν επεκύρωσε, δεν δέχεται τη Συμφωνία των Παρισίων. Παλαιότερα μερικές χώρες δεν είχαν δεχθεί τη Συμφωνία του Κιότο, διότι ακριβώς θέτουν τον οικονομικό παράγοντα και τα οικονομικά συμφέροντα υπεράνω του μείζονος συμφέροντος όλης της ανθρωπότητας. Το Πατριαρχείο μας προσπαθεί να υπενθυμίσει στους ανθρώπους ότι το οικολογικό πρόβλημα έχει και μία θεολογική και ηθική και πνευματική διάσταση, η οποία δεσμεύει όλους τους ανθρώπους και όλους τους λαούς. Για τον εαυτό τους και για τους διαδόχους, τις μέλλουσες γενιές.
Η κλιματική αλλαγή είναι ένα από τα προβλήματα της εποχής μας, η οποία χαρακτηρίζεται από έντονες ανησυχίες. Είπατε ότι πολιτικοί ηγέτες θέτουν το πολιτικό τους συμφέρον και το οικονομικό συμφέρον των χωρών τους υπεράνω προβλημάτων μείζονος σημασίας. Πώς εκτιμάτε γενικότερα την κατάσταση;
Το θέμα της εκκοσμικεύσεως, ότι μέσα στην καθημερινότητά μας κοιτάζουμε πώς θα καλοπεράσουμε, πώς θα ζήσουμε πιο πλούσια, πιο άνετα, και ξεχνούμε την πνευματική διάσταση της ζωής μας, που αφορά όχι μόνο την επί γης ζωή αλλά και τη ζωή μας μετά τον τάφο. Πρέπει να σκεπτόμεθα ότι ο άνθρωπος είναι πλασμένος όχι μόνο από σώμα, αλλά και από ψυχή. Είναι δισυπόστατος, αν μπορώ να το πω έτσι. Και ξεχνούμε τη μία διάσταση της ανθρώπινης υπάρξεώς μας, την πνευματική διάσταση, και μένουμε προσκολλημένοι στα γήινα. Και σε αυτό το σημείο πρέπει να πω ότι το καθήκον ημών των κληρικών, ημών των ανθρώπων, που υποτίθεται ότι χειριζόμαστε τα πνευματικά θέματα στην ανθρώπινη κοινωνία, γίνεται βαρύτερο, διότι πρέπει να υπενθυμίζουμε διαρκώς στους ανθρώπους και κυρίως να τους πείθουμε, όχι μόνο με λόγια αλλά και με το παράδειγμά μας, με την καθημερινή μας ζωή, για την αναγκαιότητα της πνευματικότητος.
Στη βελγική πόλη Μπριζ, και συγκεκριμένα στο Κολέγιο της Ευρώπης, θα μιλήσετε για τον ρόλο της Eκκλησίας στην Ευρώπη. Πώς βλέπετε τον ρόλο αυτόν;
Είναι τιμή μου που με κάλεσαν να μιλήσω σε αυτό το πολύ ονομαστό ευρωπαϊκό σχολείο, και μάλιστα θα έχω τη χαρά να ακούσω την απάντηση του κ. Μαργαρίτη Σχοινά, ο οποίος πρόσφατα ονομάστηκε επίτροπος της Ελλάδος, αλλά και αντιπρόεδρος της Κομισιόν, που είναι μια μεγάλη τιμή για το γένος μας. Θα μεταφέρω εκεί τις απόψεις του Οικουμενικού Πατριαρχείου, διότι εγώ δεν μιλώ μόνο προσωπικά, μεταφέρω παντού και πάντοτε τις απόψεις του Οικουμενικού Πατριαρχείου, και ό,τι θα πω και εκεί, ό,τι είπα στο συνέδριο το οικολογικό στο Αμστερνταμ, είναι απόψεις του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Θα απαντήσει στην ομιλία μου εκτός από τον κ. Σχοινά και ένας μαθητής, νομίζω ο αριστούχος μαθητής του σχολείου, και είμαι πολύ περίεργος να δω τις αντιδράσεις ενός νέου ανθρώπου, που έχει την τύχη να σπουδάζει σε ένα τόσο ονομαστό σχολείο.
Ποιο θα είναι το κυριότερο μήνυμά σας σε σχέση με την Ευρώπη;
Ενότητα, συνεργασία. Δεν μπορεί να ζήσει κανείς μόνος του και να επιτύχει μόνος του. Σήμερα όλος ο κόσμος έχει γίνει ένα μεγάλο χωριό, υπάρχει αλληλεξάρτησις των ανθρώπων, και των θεσμών, και των πολιτισμών, και πρέπει να δίνουμε τα χέρια, να συνεργαζόμεθα για το κοινό καλό της ανθρωπότητος. Να μη συμπεριφερόμαστε εγωιστικά και μονόπλευρα.
Στο πλαίσιο αυτό ποιο είναι γενικότερα το όραμα του Οικουμενικού Πατριαρχείου;
Είναι η ενότης του ανθρωπίνου γένους, για την οποία ενότητα του ανθρωπίνου γένους μίλησε τόσο γλαφυρά ο Απόστολος Παύλος στον Αρειο Πάγο στην Αθήνα ήδη από τον πρώτο αιώνα. Και αυτό το μήνυμα του Αποστόλου Παύλου είναι διαχρονικό ότι οι άνθρωποι είναι όλοι δημιουργήματα του Θεού. Λέγει ο Απόστολος Παύλος «του γαρ και γένος εσμέν», όλοι οι άνθρωποι είμαστε γένος του Θεού. Είμαστε δημιουργήματα από τον ίδιο ουράνιο πατέρα και για αυτό είμαστε αδελφοί μεταξύ μας. Μπορεί να ανήκει κανείς σε διάφορους πολιτισμούς, διάφορα θρησκεύματα, αλλά δεν παύουμε να είμεθα αδελφοί μεταξύ μας. Αυτό είναι το μήνυμα που εκπέμπει διαχρονικά το Οικουμενικό μας Πατριαρχείο, γι’ αυτό και είμαι υπέρ των διαλόγων. Να ξέρετε ότι με πρωτοβουλία του Οικουμενικού Πατριαρχείου διεξάγονται διάλογοι με τους άλλους χριστιανούς, καθολικούς, λουθηρανούς, αγγλικανούς και τα λοιπά, αλλά και με το ισλάμ και τον ιουδαϊσμό. Μερικοί φοβούνται τον διάλογο, νομίζουν ότι θα επηρεαστούμε από τους άλλους και θα προδώσουμε την ορθόδοξη πίστη μας. Αυτό είναι αδιανόητο. Σαν πολιτισμένοι άνθρωποι στον εικοστό πρώτο αιώνα μπορούμε άριστα να καθόμαστε γύρω από το ίδιο τραπέζι και να συζητούμε τα κοινά προβλήματα τα οποία απασχολούν όλη την ανθρωπότητα. Είναι χαρακτηριστικό από αυτής της απόψεως ότι με τους εβραίους και με τους μουσουλμάνους δεν συζητούμε θεολογικά θέματα, όπως συζητούμε τέτοια θέματα με τους άλλους χριστιανούς, αλλά συζητούμε κοινωνικά θέματα, αυτά τα οποία αφορούν και επηρεάζουν όλη την ανθρωπότητα και μεταξύ αυτών είναι και το οικολογικό πρόβλημα, είναι οι αρρώστιες, η παιδεία, είναι ο πόλεμος, η ειρήνη και τα λοιπά. Γι’ αυτό το Πατριαρχείο μας εκπέμπει αυτό το μήνυμα της ανοιχτοσύνης και της ελευθερίας της σκέψεως, να μη φοβούμαστε, να αγαπούμε όλους και να συζητούμε με όλους, διότι τα προβλήματα σήμερα είναι κοινά, μας απασχολούν από κοινού. Εχουμε χρέος να βρούμε από κοινού τη λύση τους.
Επιτρέψτε να σας ρωτήσω, καθώς προτάξατε την ενότητα του ανθρωπίνου γένους, μιλώντας για το όραμα του Πατριαρχείου, με τις εξελίξεις γύρω από το ουκρανικό ζήτημα θεωρείτε ότι κινδυνεύει η ενότητα της Ορθοδοξίας;
Είναι ένα πρόβλημα δύσκολο, που αυτή τη στιγμή αντιμετωπίζει η Ορθοδοξία, αλλά δεν είναι άλυτο. Προέκυψε αυτό το θέμα επειδή το Οικουμενικό Πατριαρχείο ανταποκρινόμενον στις παρακλήσεις και στις πνευματικές ανάγκες του ουκρανικού λαού τούς έδωσε μια δική τους ελεύθερη Αυτοκέφαλη Εκκλησία. Και τα προηγούμενα Αυτοκέφαλα που έδωσε πάντοτε μόνο το Πατριαρχείο στην Ελλάδα το 1850, στην Αλβανία το 1937, στους Σέρβους, στους Ρουμάνους, στους Πολωνούς, στη Γεωργία, στην Τσεχοσλοβακία, όλα αυτά τα Αυτοκέφαλα τα έδωσε μόνο το Οικουμενικό Πατριαρχείο, χωρίς πανορθόδοξο διάσκεψη που ζητούν σήμερα μερικοί. Λοιπόν αυτά τα Αυτοκέφαλα είχαν όλα κάποια αντίδραση ώσπου να ριζώσουν και να κατασταλάξουν. Το ίδιο θα συμβεί τώρα και με το Αυτοκέφαλο της Ουκρανίας. Ηδη η Εκκλησία της Ελλάδος το ανεγνώρισε, πολλές Εκκλησίες θα ακολουθήσουν, είμαι βέβαιος για αυτό, και μάλιστα πολύ σύντομα και σιγά σιγά θα γίνει αποδεκτό ότι ήταν δικαίωμα των Ουκρανών να το αποκτήσουν, και ήταν δικαίωμα του Οικουμενικού Πατριαρχείου να το αποδώσει, το Αυτοκέφαλο. Είναι μία δύσκολη στιγμή, αλλά θα ξεπεραστεί, δεν υπάρχουν άλυτα προβλήματα και μάλιστα σε μία ομοιογενή οικογένεια όπως είναι η οικογένεια των Πανορθοδόξων.
