Στις 29 Οκτωβρίου συμπληρώθηκαν τρία χρόνια από τον θάνατο του καθηγητή Ψυχιατρικής Κώστα Στεφανή, ένθερµου υποστηρικτή της απο-ασυλοποίησης των ασθενών µε ψυχικά νοσήµατα. Αποκαλυπτική των πρωτοποριακών απόψεών του (που τόσο ανάγκη τις έχουµε σήµερα) είναι η επιστολή του µε την ευκαιρία έναρξης προγράµµατος εξάλειψης του στίγµατος που ξεκίνησε το 2003, κατά την περίοδο που υπηρέτησε ως υπουργός Υγείας:
«Αγαπητοί φίλοι,
Το στίγµα που συνοδεύει την ψυχική διαταραχή επηρεάζει όλες τις πτυχές της ζωής του ατόµου που πάσχει και πάνω απ’ όλα επηρεάζει τη σχέση του µε τον εαυτό του και τον οδηγεί στην εσωστρέφεια και τον αυτοστιγµατισµό, αλλά και τη σχέση του µε τους άλλους, µε το περιβάλλον, µε την κοινωνία.
Το γεγονός ότι το στίγµα είναι ένα από τα κύρια εµπόδια στη βελτίωση της φροντίδας και της ποιότητας της ζωής των ατόµων που πάσχουν από ψυχική ασθένεια αναγνωρίζεται πλέον παγκόσµια.
Ειδικά για τη σχιζοφρένεια που θεωρείται η πιο σοβαρή και μυστηριώδης ψυχική διαταραχή, το στίγµα εκφράζεται µε συμπεριφορές έντονων διακρίσεων σε βάρος του ασθενούς που έχουν ως αποτέλεσµα την απόρριψη, την περιθωριοποίηση και την κοινωνική του αποµόνωση, την πληµµελή θεραπευτική του αντιµετώπιση ή τον εγκλεισμό σε ιδρύµατα και εν τέλει τον κοινωνικό του εξοβελισµό.
Προσπάθειες που θα συµβάλλουν στην καταπολέµηση του στίγματος είναι το µεγάλο στοίχηµα και η πρόκληση µιας κοινωνίας που θέλει να θεωρείται ευαίσθητη και δίκαιη, µιας κοινωνίας που δείχνει σεβασµό στην ανθρώπινη αξιοπρέπεια.
Και ας µην ξεχνάµε ότι ο βαθµός πολιτισµού µιας κοινωνίας φαίνεται από την ανοχή στη «διαφορετικότητα» και από τις ευκαιρίες που δίνει στα µέλη της για συµµετοχή, παραγωγική ζωή και πρόοδο κρατώντας τις «πόρτες» της ζωής και της δηµιουργίας ανοιχτές.
Σε αυτό το σηµείο είναι που καλείται η ψυχιατρική επιστήµη να αναδείξει την πολυπλοκότητα των ψυχικών διαταραχών, να διαλύσει τη συσκότιση γύρω από αυτές, λυτρωµένη από εμμονές και «ιατροκεντρικές αγκυλώσεις», και να συµβάλει στην κατανόηση της ασθένειας µέσα από την κλινική και
«πραγματική» της εικόνα.
Με την ελπίδα ότι αυτή η κίνηση θα αποτελέσει την απαρχή μιας ευρύτερης συζήτησης και ενός πλαισίου πρωτοβουλιών για να «ανοίξουν οι πόρτες» της κοινωνίας για τους ψυχικά ασθενείς, εύχοµαι ολόψυχα «καλή επιτυχία!».
Κώστας Ν. Στεφανής
Υπουργός Υγείας & Πρόνοιας»
