Η Οδύσσεια του Διαστήματος συνεχίζεται ακόμη, και το ταξίδι είναι εξίσου συναρπαστικό με αυτό το οποίο περιγράφει ο Στάνλει Κιούμπρικ ήδη από το 1968 στην εμβληματική ταινία του «2001: Η Οδύσσεια του Διαστήματος». Πρόσφατα η NASA ανακοίνωσε ότι στον Εγκέλαδο, έναν πλανήτη-δορυφόρο του Κρόνου, βρέθηκαν οργανικά χημικά μόρια παραπλήσια με χημικές ενώσεις οι οποίες στη Γη είναι απαραίτητες για τη σύνθεση των αμινοξέων, μορίων απαραίτητων για κάθε διεργασία της έμβιων οργανισμών. Η εργασία αυτή, η οποία δημοσιεύθηκε στην επιστημονική επιθεώρηση «Monthly Notices of the Royal Astronomical Society», αποτελεί σύμφωνα με τους ερευνητές μία σημαντική συμβολή στις γνώσεις μας για την ύπαρξη ευνοϊκών συνθηκών για την ανάπτυξη ζωής σε πλανήτες του ηλιακού μας συστήματος εκτός της Γης. Ας κάνουμε ένα μικρό ταξίδι στα βάθη του ηλιακού μας συστήματος!
Κοιτίδα ζωής στον Εγκέλαδο;
Το 1997 το διαστημικό όχημα «Κασίνι» εκτοξεύεται από τη Γη με στόχο να μελετήσει την επιφάνεια και την ατμόσφαιρα του Κρόνου και των δορυφόρων του. Το διαστημικό σκάφος παρέμεινε σε λειτουργία για 20 χρόνια, προτού διαλυθεί το 2017 εισερχόμενο στην ατμόσφαιρα του Κρόνου. Πριν από τον «θάνατο» του αεροσκάφους, οι ερευνητές συνέλεξαν πολύτιμα στοιχεία σχετικά με τα φαινόμενα τα οποία παρατηρούνται στους πλανήτες αυτούς. Μερικά από τα πιο χρήσιμα στοιχεία αφορούν τον Εγκέλαδο, έναν πλανήτη-δορυφόρο του Κρόνου. Ενα πλήθος αναλύσεων της συγκεκριμένης διαστημικής αποστολής οδήγησε τους επιστήμονες στην εκτίμηση ότι ο Εγκέλαδος ενδέχεται να είναι ιδιαίτερα φιλικός στην ανάπτυξη ζωής.
Το 2005 το «Κασίνι» εντόπισε ότι διά μέσου της επιφάνειας του πλανήτη «εκτοξεύονται» νέφη υδρατμών, τα οποία φθάνουν έως 200 χιλιόμετρα πάνω από την επιφάνεια του πλανήτη. Το 2014, τα στοιχεία της διαστημικής αποστολής κατέδειξαν ότι κάτω από την επιφάνεια του Εγκέλαδου βρίσκεται ένας υγρός ωκεανός βάθους δέκα χιλιομέτρων, ενώ έναν χρόνο αργότερα παρατηρήθηκαν, για πρώτη φορά εκτός του πλανήτη Γη, ενδείξεις για την ύπαρξη υδροθερμικής δραστηριότητας κάτω από την παγωμένη επιφάνεια του Εγκέλαδου. Η υδροθερμική δραστηριότητα είναι μία γεωλογική διεργασία η οποία έχει ως αποτέλεσμα τη δημιουργία θερμών πηγών νερού εμπλουτισμένου σε μέταλλα. Οι συνθήκες οι οποίες αναπτύσσονται γύρω από αυτές τις πηγές θεωρούνται ευνοϊκές για την ανάπτυξη ζωής. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι επιστήμονες εικάζουν ότι είναι πολύ πιθανό η εμφάνιση της ζωής στη Γη να συνέβη σε σημεία όπου υπήρχε υδροθερμική δραστηριότητα.
Οσον αφορά τον Εγκέλαδο, η καυτή «σούπα» η οποία δημιουργείται στις υδροθερμικές πηγές ανεβαίνει με μεγάλη ταχύτητα προς την επιφάνεια του πλανήτη, για να «εκτοξευθεί» τελικά σε ύψος χιλιομέτρων μέσω πιδάκων. Διαπερνώντας την παγωμένη επιφάνεια, δημιουργούνται μικροί κρύσταλλοι, οι οποίοι συσσωρεύονται στον Δακτύλιο Ε του Κρόνου, μέσα στον οποίο κινείται ο Εγκέλαδος. Το επόμενο βήμα των ερευνητών ήταν λοιπόν να μελετήσουν τη σύσταση αυτών των κρυστάλλων των οποίων η διαδρομή ξεκινά από τα βάθη του ωκεανού του Εγκέλαδου, ώστε να διερευνήσουν εάν υπάρχουν χημικές ενώσεις οι οποίες θα μπορούσαν να ενδυναμώσουν την υπόθεση ότι στον συγκεκριμένο δορυφόρο του Κρόνου επικρατούν συνθήκες κατάλληλες για ζωή.
Μελετώντας τους μικροκρυστάλλους
Για να προχωρήσουν στις απαραίτητες χημικές αναλύσεις, οι ερευνητές είχαν εξοπλίσει το «Κασίνι» με κατάλληλα όργανα, τα οποία ήταν σε θέση να αναλύσουν τη χημική σύσταση των ουσιών που συνέλεγε. Χρησιμοποιώντας τη φασματοσκοπία μάζας, μία τεχνική η οποία επιτρέπει την αναγνώριση των επιμέρους συστατικών μιας ουσίας, τα όργανα του «Κασίνι» κατέδειξαν ότι οι μικροί κρύσταλλοι οι οποίοι ανιχνεύθηκαν στον Δακτύλιο Ε περιέχουν οργανικές χημικές ενώσεις οι οποίες έχουν παραπλήσια δομή με αυτές που απαιτούνται για τη σύνθεση των αμινοξέων στη Γη. Τα αμινοξέα είναι η πρώτη ύλη των πρωτεϊνών, βιομορίων απαραίτητων για τις βιολογικές διεργασίες των έμβιων οργανισμών. «Εάν οι συνθήκες είναι κατάλληλες, αυτές οι ενώσεις θα μπορούσαν να συμμετέχουν σε χημικές αντιδράσεις οι οποίες στη Γη καταλήγουν στη σύνθεση αμινοξέων» σημείωσε ο ερευνητής Νοζέ Καουάντζα από το Ανοικτό Πανεπιστήμιο του Βερολίνου σε σχετικές δηλώσεις του για τη δημοσίευση. Ωστόσο, οι ερευνητές δεν γνωρίζουν εάν η σύνθεση αμινοξέων αποτελεί προϋπόθεση για την ύπαρξη ζωής σε πλανήτες διαφορετικούς από αυτόν της Γης. «Δεν γνωρίζουμε ακόμη εάν τα αμινοξέα είναι απαραίτητα για την ύπαρξη ζωής εκτός της Γης» αναφέρει χαρακτηριστικά ο ερευνητής, σημειώνοντας ωστόσο ότι η ανίχνευση ενώσεων οι οποίες είναι απαραίτητες για τη σύνθεση αμινοξέων είναι ένα πολύ σημαντικό κομμάτι στο παζλ των γνώσεων σχετικά με την εμφάνιση μορφών ζωής σε άλλους πλανήτες.
Πάντως, δεν είναι η πρώτη φορά που η ανάλυση των δεδομένων τα οποία συνέλεξε το «Κασίνι» υποδεικνύουν την ύπαρξη οργανικών μορίων στον Εγκέλαδο. Πριν από έναν χρόνο, η ανάλυση σχετικών δεδομένων κατέδειξε την ύπαρξη σύνθετων οργανικών μορίων στον ωκεανό του Εγκέλαδου. «Τα πρόσφατα ευρήματα αποτελούν άλλο ένα πράσινο φως ότι στον Εγκέλαδο υπάρχουν οι κατάλληλες συνθήκες για ζωή» σημείωσε ο ερευνητής Φρανκ Πόστμπεργκ, ο οποίος συμμετείχε στη δημοσίευση. Ολα δείχνουν ότι τα ευρήματα του «Κασίνι» έχουν πολλά ακόμη να δώσουν και η συνέχεια αναμένεται ιδιαίτερα συναρπαστική.
