Στις αρχές Οκτωβρίου, λίγο προτού πάει στα Ασπρα Σπίτια για να εγκαινιάσει τον νέο σταθμό παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας με καύσιμο φυσικό αέριο του ομίλου Μυτιληναίος, μια επένδυση ύψους 350 εκατομμυρίων ευρώ, ο Κυριάκος Μητσοτάκης κοίταζε το πρόγραμμα της μίνι περιοδείας του στη Βοιωτία. «Μόνος μου θα πάω εκεί;» ρώτησε τους συνεργάτες του. «Οχι» του απάντησαν εκείνοι και του έδωσαν έναν κατάλογο με τα ονόματα είκοσι δύο μελών της κυβέρνησης. Ο Πρωθυπουργός τον αγνόησε και έφτιαξε τη δική του λίστα, η οποία περιλάμβανε τέσσερα ονόματα, τους απολύτως αρμοδίους. Το περιστατικό, είτε είναι πραγματικό είτε ελαφρώς τραβηγμένο, έχει κάνει, από στόμα σε στόμα, τον γύρο της ελληνικής επιχειρηματικής κοινότητας. Οχι εξαιτίας της σπουδής των υπουργών να ενταχθούν στο πλαίσιο του φιλοεπενδυτικού περιβάλλοντος, που είναι το μεγαλύτερο πρότζεκτ του Μεγάρου Μαξίμου· αλλά επειδή οι επιχειρηματίες συνειδητοποιούν ότι στην πρώτη γραμμή της μάχης για την ανάπτυξη, στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, βρίσκεται ο ίδιος ο κ. Μητσοτάκης, ο οποίος στις αρχές Νοεμβρίου θα συμμετάσχει στη διεθνή έκθεση China International Import Expo 2019, στη Σανγκάη.

Ο Πρωθυπουργός συναντά όλους τους σοβαρούς επενδυτές στο Μέγαρο Μαξίμου, ώστε να μη δημιουργούνται συνθήκες αδιαφάνειας. Στις συναντήσεις αυτές, για να μη δίνεται η εντύπωση προσωπικής επαφής, παρευρίσκονται τις περισσότερες φορές και οι αρμόδιοι υπουργοί, οι οποίοι συχνά συναντούν για πρώτη φορά τους επιχειρηματίες και επενδυτές στο πρωθυπουργικό γραφείο. Ο κ. Μητσοτάκης, έχοντας εργαστεί στον ιδιωτικό τομέα και ασχοληθεί με τα venture capitals, αποδίδει μεγάλη σημασία στις συνεννοήσεις με τους επιχειρηματίες. Επιπλέον, όσο ήταν αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης ασχολήθηκε με τα θέματα που τον ενδιέφεραν να προωθήσει εφόσον αναλάμβανε την πρωθυπουργία και προσπαθεί να επισπεύσει τις συζητήσεις, ακούγοντας και την πλευρά της αγοράς.

Η τακτική αυτή άλλοτε αποδίδει, καθώς μεγάλοι επενδυτές από το εξωτερικό, οι οποίοι αναζητούν ουσιαστικές εγγυήσεις προκειμένου να φέρουν τα χρήματά τους στην Ελλάδα, προγραμματίζουν δεύτερες και τρίτες επισκέψεις στο Μέγαρο Μαξίμου. Και άλλοτε γίνεται αφορμή για κριτική. «Γιατί πρέπει να ασχολείται ο Πρωθυπουργός με τις χρεώσεις στα ΑΤΜ ή με τον ανελκυστήρα στην Ακρόπολη; Υπουργούς δεν έχει;» είναι η απορία που ακούγεται κάθε φορά που ο κ. Μητσοτάκης συγκαλεί συσκέψεις για θέματα καθημερινής διαχείρισης και όχι στρατηγικής διακυβέρνησης.

Απρόσκλητες επισκέψεις

Δύο πρόσφατες συναντήσεις του στο Μέγαρο Μαξίμου έκαναν πολλά φρύδια να σηκωθούν. Την προηγούμενη Τετάρτη δέχθηκε τον πρόεδρο του Ιδρύματος Ωνάση Αντώνη Παπαδημητρίου, ο οποίος ενημέρωσε τον Πρωθυπουργό για την απόφαση του Ιδρύματος να χρηματοδοτήσει την εγκατάσταση σύγχρονου ανελκυστήρα πλαγιάς (αντί του αναβατορίου), καθώς και την ανανέωση-αναβάθμιση του νυχτερινού φωτισμού στον αρχαιολογικό χώρο, κόστους 1,5 εκατομμυρίων ευρώ. Στη συνάντηση παρέστησαν η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη και η διευθύντρια Πολιτισμού του Ιδρύματος και σύζυγος του κ. Παπαδημητρίου, Αφροδίτη Παναγιωτάκου, η οποία συμμετέχει ως μέλος στην προσφάτως συσταθείσα Ομάδα Repositioning Greece του υπουργείου Εξωτερικών.

Ο Κυριάκος Μητσοτάκης με τον πρόεδρο του ιδρύματος Ωνάση Αντώνη Παπαδημητρίου και τη σύζυγό του Αφροδίτη Παναγιωτάκου

Ο κ. Παπαδημητρίου ήταν γνωστός φίλος της προηγούμενης κυβέρνησης. Στη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου των ευρωεκλογών συγκλήθηκε σύσκεψη στο Μέγαρο Μαξίμου προκειμένου να συζητηθεί η πρόταση, έπειτα από διαβουλεύσεις με τον τότε αναπληρωτή υπουργό Υγείας Παύλο Πολάκη, του Ιδρύματος Ωνάση για εξαγορά του νοσοκομείου «Ερρίκος Ντυνάν» από την Τράπεζα Πειραιώς. Το Ιδρυμα θα προσέφερε κατόπιν το νοσοκομείο στο Δημόσιο, και ο Αλέξης Τσίπρας ανακοίνωσε πανηγυρικά την είδηση στο twitter μαζί με μια φωτογραφία της σύσκεψης στην οποία συμμετείχαν ο τότε υπουργός Επικρατείας Αλέκος Φλαμπουράρης και ο κ. Πολάκης, ο κ. Παπαδημητρίου και ο διευθύνων σύμβουλος της Τράπεζας Πειραιώς Χρήστος Μεγάλου. Να σημειωθεί ότι έναν μήνα νωρίτερα, στις αρχές Μαρτίου, ο τότε υπουργός Οικονομικών Ευκλείδης Τσακαλώτος κατέθεσε φωτογραφική τροπολογία μέσω της οποίας εξαιρούνταν το Ιδρυμα Ωνάση από τους φόρους για τα ακίνητά του. Και οι δύο περιπτώσεις είχαν προκαλέσει τη σφοδρή αντίδραση της ΝΔ.

Από τον Αλέξη στον Κυριάκο

Τη Δευτέρα, στις πολυθρόνες του πρωθυπουργικού γραφείου κάθισε ο Ιβάν Σαββίδης. Ο ομογενής επιχειρηματίας με έδρα τη Θεσσαλονίκη δεν έκρυβε καθόλου την προτίμησή του για τον πρώην πρωθυπουργό, ο οποίος, κατά δήλωσή του, του θύμιζε όταν τον έβλεπε στη Βουλή τον Πούτιν. Λίγοι στη ΝΔ έχουν ξεχάσει τη δήλωσή του ότι «ο Μητσοτάκης δεν θα γίνει ποτέ του πρωθυπουργός» και την αντίδραση του κόμματός τους ότι «το μέλλον της Ελλάδας θα το αποφασίσει ο λαός και όχι οι διαπλεκόμενοι ολιγάρχες».

Από τότε πέρασαν δύο χρόνια και η αντιπαράθεση στην οποία είχαν εμπλακεί και οι οπαδοί του ΠΑΟΚ έχασε τη δυναμική της, άλλωστε οι βουλευτικές εκλογές άλλαξαν το περιβάλλον. Στη συνάντηση της προηγούμενης εβδομάδας, στην οποία σύμφωνα με την ολιγόλογη ανακοίνωση του Μεγάρου Μαξίμου συζητήθηκε το γήπεδο του ΠΑΟΚ, το λιμάνι της Θεσσαλονίκης και η επένδυση στο Παλιούρι Χαλκιδικής, δεν υπήρχαν υπουργοί, μόνο ο διευθυντής του Γραφείου Πρωθυπουργού Γρηγόρης Δημητριάδης.

Στην εκδήλωση της Costa Navarino με αφορμή τα δέκα χρόνια λειτουργίας της, ο Αχιλλέας Κωνσταντακόπουλος, πρόεδρος της ΤΕΜΕΣ η οποία ελέγχει την Costa Navarino, ανακοίνωσε ότι το σύνολο των επενδύσεων κατά την πλήρη ανάπτυξη των μονάδων της επιχείρησης στη Μεσσηνία θα φθάσει τα 2,5 δισεκατομμύρια ευρώ και οι θέσεις εργασίας θα ξεπεράσουν τις 11.000.

Τον Σεπτέμβριο είχε συναντήσει εκπροσώπους της Royal Caribbean Cruises, της δεύτερης μεγαλύτερης εταιρείας κρουαζιέρας στον κόσμο. Η εταιρεία υπολογίζει ότι το επόμενο έτος θα αυξηθεί κατά 20% το ποσοστό των αφίξεων στην Ελλάδα και πρότεινε να συνδυαστούν τα ελληνικά λιμάνια – Θεσσαλονίκης, Καβάλας, Βόλου – με περιοχές της ηπειρωτικής και νησιωτικής Ελλάδας που αποτελούν πολιτιστικούς προορισμούς.

Η χώρα χρειάζεται παραγωγικές επενδύσεις σε όλους τους κλάδους, αλλά αυτό που πραγματικά αναζητεί η κυβέρνηση είναι ένα μεγάλο επενδυτικό ντιλ που θα βοηθήσει την οικονομία να γυρίσει σελίδα. Σε αυτήν τη φάση όλα τα μεγάλα επενδυτικά «σπίτια» είναι τοποθετημένα γύρω από την Ελλάδα και ψάχνουν συγκεκριμένες ευκαιρίες. Εταιρείες συμβούλων και τραπεζίτες μεταδίδουν ότι το ενδιαφέρον τους είναι πραγματικό και έντονο. Χαρακτηριστικό του κλίματος είναι αυτό που λέει στους συνομιλητές του ο διευθύνων σύμβουλος της Chipita Σπύρος Θεοδωρόπουλος, ότι «ακόμα και για τον ξεχασμένο Νίκα έχουν εμφανιστεί δέκα ενδιαφερόμενοι να τον αγοράσουν». Οι έλληνες επιχειρηματίες, ιδίως αυτοί που συνεργάστηκαν στενότερα με την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ, σπεύδουν στο Μέγαρο Μαξίμου γιατί αισθάνονται τον ανταγωνισμό των ξένων.

Γιατί διστάζουν οι επιχειρηματίες

Ωστόσο, ακόμα δεν έχει εισρεύσει πραγματικό χρήμα στη χώρα. Οι επιχειρηματίες διστάζουν ακόμα και οι αιτίες είναι πολλές: θέλουν ασφάλεια δικαίου, διαβεβαιώσεις ότι το φορολογικό σύστημα θα είναι σταθερό και προβλέψιμο, ότι θα γίνουν απαραίτητα έργα υποδομών. Η κατάσταση των τραπεζών και η απαλλαγή τους από τη θηλιά των «κόκκινων» δανείων είναι ένα ζήτημα που τίθεται συνεχώς από τους ξένους επενδυτές, οι οποίοι επιθυμούν σταθερή χρηματοδότηση της οικονομίας.

Ενα άλλο αφορά το κόστος της ενέργειας για τις ενεργοβόρες βιομηχανίες και ο φόβος της επιβολής δυσβάστακτων «πράσινων» φόρων από την ΕΕ. Η Κομισιόν έχει προτείνει κατά καιρούς «πράσινους» φόρους για τη μείωση των ρύπων και την κατανάλωση ενεργοβόρων προϊόντων. Ενας τέτοιος είναι ο φόρος στην πλαστική σακούλα. Τώρα επανέρχεται με πίεση η πρόταση να συμπεριληφθούν στην εισφορά για τη μείωση των ρύπων του θερμοκηπίου και non Emissions Trade System (ETS) sectors. Το ETS είναι το ευρωπαϊκό σύστημα εμπορίας εναέριων ρύπων του θερμοκηπίου (εκεί πληρώνονται τα δικαιώματα για τον λιγνίτη της ΔΕΗ, εκεί για τα ορυκτά καύσιμα από τις ενεργοβόρες βιομηχανίες). Η Γερμανία συζητεί ήδη φόρο στις αερομεταφορές, ενώ η ναυσιπλοΐα, αν και οχυρώνεται πίσω από τα δεδομένα του IMO, αρχίζει να μπαίνει στο στόχαστρο.

Αλαλούμ στην ΕΕ για τους ρύπους

Οι σχετικές αποφάσεις καρκινοβατούν. Η νέα πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν εξήγγειλε μείωση των ρύπων του θερμοκηπίου κατά τουλάχιστον 50% ως το 2030 και Green Deal τις πρώτες εκατό ημέρες μετά την ανάληψη των καθηκόντων και το Ευρωκοινοβούλιο ζητεί μείωση κατά 55% ως το 2030. Το ζήτημα είναι ότι δεν υπάρχει μελέτη επιπτώσεων για τη βιομηχανία και την απασχόληση, ενώ δεν έχει ακόμη ιχνογραφηθεί ο τρόπος στήριξης των οικονομιών σε μετάβαση. Επίσης, η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων εξήγγειλε τη μετεξέλιξή της σε Τράπεζα για το Κλίμα με την προϋπόθεση ότι δεν θα χρηματοδοτεί πλέον έργα για τα ορυκτά καύσιμα, αλλά το ΔΣ της Τράπεζας στην τελευταία συνεδρίαση ανέβαλε την απόφαση.

Την Παρασκευή ο Πρωθυπουργός συνάντησε στο Μέγαρο Μαξίμου εκπροσώπους 18 περιβαλλοντικών οργανώσεων με τους οποίους συζήτησε, μεταξύ άλλων, την «εμβληματική», όπως τη χαρακτήρισε, απόφαση της κυβέρνησης να απεξαρτηθεί πλήρως η χώρα από τον λιγνίτη το αργότερο μέχρι το 2028, με σημαντική αύξηση της ηλεκτροπαραγωγής από Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας. Ο στόχος είναι να συμμετάσχουν οι ΑΠΕ στο ενεργειακό μείγμα σε ποσοστό 35%, έναντι προγενέστερου στόχου 31% το 2030.

Οι κινήσεις σε ενέργεια και τηλεπικοινωνίες

Μόνο μέσα στον Οκτώβριο ο κ. Μητσοτάκης συναντήθηκε με τον διευθύνοντα σύμβουλο του ομίλου Deutsche Telekom Τιμ Χέτγκες, τον επικεφαλής της Deutsche Telekom για την Ευρώπη Σρίνι Γκοπαλάν και τον πρόεδρο και διευθύνοντα σύμβουλο του ομίλου ΟΤΕ Μιχάλη Τσαμάζ για να συζητήσουν το επενδυτικό σχέδιο του ομίλου ΟΤΕ και τη δυνητική συνεισφορά της DT στα σχέδια της κυβέρνησης για τον ψηφιακό μετασχηματισμό της χώρας.

Επισκέφθηκε το σύμπλεγμα των 7 αιολικών πάρκων της Enel Green Power στον Καφηρέα Ευβοίας, το μεγαλύτερο της Ελλάδας με επένδυση 300.000.000 ευρώ, που τροφοδοτεί το ηλεκτρικό σύστημα της χώρας με συνολική ισχύ 154,1 MW μέσω υποθαλάσσιου καλωδίου.

Αναβάθμιση της Ελλάδας από τον οίκο Standard and Poor’s

Στην αναβάθμιση του μακροπρόθεσμου αξιόχρεου της Ελλάδας κατά μία βαθμίδα, σε «ΒΒ-» από «Β+», προχώρησε ο οίκος πιστοληπτικής αξιολόγησης Standard & Poor’s, διατηρώντας θετική την προοπτική, κάτι που σημαίνει ότι μπορεί να αναβαθμίσει ξανά το ελληνικό αξιόχρεο στους επόμενους 12 μήνες. Προβλέπει ότι η ανάπτυξη που αναμένεται να κινηθεί στην περιοχή του 2% εφέτος θα επιταχύνεται σταδιακά με μέσο ρυθμό 2,5% την τετραετία 2019-2022. «Μετά τις εκλογές του Ιουλίου 2019, η νέα κεντροδεξιά κυβέρνηση εστιάζει στην εφαρμογή του οικονομικού της προγράμματος, που έχει ως στόχο τη μείωση του φορολογικού βάρους και την ενίσχυση των επενδύσεων», αναφέρει, ενώ στην αγορά εκτιμάται ότι η αναβάθμιση ανοίγει τον δρόμο για φθηνότερο δανεισμό για το Δημόσιο, τις τράπεζες και τις επιχειρήσεις.
Εν τω μεταξύ πυκνώνουν τα δημοσιεύματα των ξένων ΜΜΕ που επαινούν το νέο οικονομικό κλίμα στη χώρα μας. «Η κυβέρνηση έχει μεγάλο έργο μπροστά της. Η ψήφιση του αναπτυξιακού νόμου την Πέμπτη ήταν ένα καθοριστικό βήμα». «Ο Μητσοτάκης στρώνει κόκκινο χαλί στους επενδυτές» έγραψε η γερμανική εφημερίδα «Handelsblatt». Την Παρασκευή το επιτόκιο δανεισμού του δεκαετούς ομολόγου, του επιτοκίου αναφοράς, υποχώρησε στο 1,23%, σημειώνοντας ιστορικό χαμηλό από 4,3% που ήταν στην αρχή του χρόνου, και η χώρα μπορεί να δανείζεται εφέτος για δέκα χρόνια χαμηλότερα κατά 72% από ό,τι στην αρχή του 2019. Το γεγονός επισήμανε ως μεγάλη επιτυχία της Ελλάδας ο Μάριο Ντράγκι στην τελευταία συνέντευξη Τύπου που έδωσε την περασμένη εβδομάδα με την ιδιότητα του προέδρου της ΕΚΤ. Οι αιτίες της αποκλιμάκωσης είναι δύο: η μία, η πολιτική, έχει να κάνει με την αλλαγή της κυβέρνησης και τη φιλοεπενδυτική στρατηγική του κ. Μητσοτάκη. Η άλλη είναι οικονομική: σε όλον τον κόσμο υπάρχουν 17 τρισεκατομμύρια δολάρια αρνητικά επιτόκια· στην ευρωζώνη το 70% των χωρών έχει αρνητικά επιτόκια και αυτή τη στιγμή η Ελλάδα έχει τις καλύτερες αποδόσεις.

Οι ενστάσεις του ΣΕΒ

Παρ’ όλα τα καλά νέα, η κατάσταση παραμένει ευμετάβλητη, και αυτό το γνωρίζουν οι παράγοντες της αγοράς, ιδίως οι εγχώριοι. Πριν από λίγες ημέρες ο υπουργός Επικρατείας Γιώργος Γεραπετρίτης και ο υφυπουργός παρά τω Πρωθυπουργώ Ακης Σκέρτσος είχαν εμπιστευτικού χαρακτήρα συνάντηση με μέλη του ΣΕΒ. Λίγα πράγματα από όσα συζητήθηκαν έγιναν γνωστά, ανάμεσά τους και η ανησυχία των επιχειρηματιών για το κλίμα υπερπροσδοκιών στην οικονομία που έχει καλλιεργήσει η κυβέρνηση και το οποίο χαρακτήρισαν «δίκοπο μαχαίρι», παρότι στην κοινωνία, όπως δείχνουν οι δημοσκοπήσεις, υπάρχει κλίμα αισιοδοξίας, το οποίο ενισχύει την κατανάλωση.