Αν και κινείται προς τη σωστή κατεύθυνση, καθώς ακόμη υπάρχουν αρκετά «σκοτεινά σημεία» για μεγάλο μέρος της αγοράς και των διεθνών επενδυτών, ερώτημα αποτελεί αν η ενεργοποίηση του σχεδίου «Ηρακλής» (Hercules Asset Protection Scheme, HAPS) θα αποτελέσει τελικά τον «ήρωα» που θα βοηθήσει τις τράπεζες να «καθαρίσουν» τους ισολογισμούς τους και να επιστρέψουν στην κανονικότητα ώστε να χρηματοδοτούν τις επιχειρήσεις και τους καταναλωτές, ενισχύοντας παράλληλα και την οικονομία.
Η επίπτωση του σχήματος στο κεφαλαιακό προφίλ των τραπεζών θα εξαρτηθεί από το μέγεθος, το κόστος συμμετοχής και τη διάθεση των επενδυτών, ενώ ως το τέλος του έτους οι πρώτες τιτλοποιήσεις θα μπορούσαν να βελτιώσουν την εικόνα των ισολογισμών του 2019, με τους οποίους θα αξιολογηθούν οι τράπεζες στα τεστ αντοχής του καλοκαιριού του 2020. Στην αγορά αναφέρεται ότι οι τρεις συστημικές τράπεζες, Εθνική, Eurobank και Πειραιώς (η οποία θεωρείται και ως η περισσότερο ωφελημένη) είναι ήδη έτοιμες να συμμετάσχουν, ενώ προβληματισμός φέρεται να υπάρχει στην Alpha Bank, η οποία τον Νοέμβριο θα παρουσιάζει ένα εμπροσθοβαρές σχέδιο μείωσης κατά 10 δισ. ευρώ των «κόκκινων» δανείων της.
Και δεύτερη φάση
Αν το σχέδιο που έλαβε το πράσινο φως από την Κομισιόν – και ο εφαρμοστικός νόμος βρίσκεται στο τελικό του στάδιο ώστε να τεθεί σε εφαρμογή πριν από το τέλος του έτους -, πάει καλά, σχεδιάζεται και δεύτερη φάση του προκειμένου τα ποσοστά των NPLs να συγκλίνουν με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο.
Σε πρώτη φάση, ο «Ηρακλής» θα απαλλάξει τις τράπεζες από το περίπου 40% του αποθέματος των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων (NPLs), που φθάνουν σήμερα τα 75,5 δισ. ευρώ, ενώ αναμένεται να συνεισφέρει 200 εκατ. ευρώ ετησίως στον προϋπολογισμό. Με βάση το σχέδιο, οι τράπεζες θα μεταφέρουν σε ένα όχημα ειδικού σκοπού 30 δισ. ευρώ «κόκκινα» δάνεια (με την τιμή μεταφοράς να εκτιμάται περίπου στα 11 δισ. ευρώ), ενώ κάθε φορά που θα τιτλοποιούν προβληματικά δάνεια θα τα πωλούν σε επενδυτές και το ελληνικό Δημόσιο θα εγγυάται (με 9 δισ. ευρώ) τα ομόλογα πρώτης διαβάθμισης (senior bonds) που θα εκδίδουν τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, χωρίς αυτό να θεωρείται κρατική βοήθεια, αν βέβαια αξιολογηθούν με «ΒΒ-».
Οι υπόλοιπες εκδόσεις ομολόγων, τα ενδιάμεσης διαβάθμισης (mezzanine bonds) και τα χαμηλής διαβάθμισης (junior donds) δεν θα έχουν καμία εγγύηση από το ελληνικό κράτος.
Πώληση ομολόγων
Για να ενεργοποιηθούν οι εγγυήσεις, οι τράπεζες θα πρέπει να πουλήσουν πρώτα τουλάχιστον τα μισά από τα ομόλογα χαμηλής διαβάθμισης (junior bonds) των τιτλοποιήσεων, ενώ θα πληρώνουν προμήθεια στο κράτος, λαμβάνοντας υπόψη ως βάση το Credit Default Swaps (ασφάλιστρο κινδύνου έναντι χρεοκοπίας) για τρία ή πέντε, επτά ή δέκα χρόνια, ανάλογα με τον χρόνο διακράτησης των ομολόγων.
Τα senior και mezzanine ομόλογα θα έχουν κυμαινόμενο κουπόνι και ευέλικτη δομή ανάκτησης για να περάσουν τις ταμειακές ροές από το τιτλοποιημένο χαρτοφυλάκιο των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων. Οι τράπεζες θα διορίσουν ανεξάρτητο διαχειριστή (servicer) για να ασχοληθεί με τη δομή των τιτλοποιήσεων, ο οποίος υπό κάποιες προϋποθέσεις μπορεί να αντικατασταθεί.
Η επιτυχία
Για την JP Morgan, για τα 30 δισ. ευρώ των «κόκκινων» δανείων που θα μεταφερθούν στο όχημα ειδικού σκοπού η τιμή μεταφοράς θα κυμανθεί στην περιοχή του 33%-38%, ενώ η επιτυχία του σχεδίου είναι συνάρτηση του επιπέδου των προμηθειών του κεφαλαιακού οφέλους από τους ανώτερους τίτλους, των τιμών μεταβίβασης για τιτλοποιήσεις καθώς και των κινδύνων εκτέλεσης.
Η ανάδυση του «Ηρακλή» κινείται προς τη σωστή κατεύθυνση, αν και υπάρχουν ακόμη αρκετά «σκοτεινά σημεία», εκτίμησε η Storm Harbour, θεωρώντας ωστόσο πως οι τιτλοποιήσεις ΝΡΕs θα μειώσουν το ρίσκο στους ισολογισμούς των τραπεζών.
Το γεγονός ότι ένας ανεξάρτητος οίκος αξιολόγησης, ο οποίος θα έχει εγκριθεί από την ΕΚΤ, θα αποφασίσει την αξιολόγηση των senior τιτλοποιήσεων και οι κρατικές εγγυήσεις δεν θα τεθούν σε ισχύ, εάν άνω του 50% των μη εγγυημένων τιτλοποιήσεων έχουν πουληθεί επιτυχώς σε ιδιώτες επενδυτές, εξασφαλίζει ότι οι κίνδυνοι θα έχουν πρώτα αποτιμηθεί από τις αγορές, ενώ οι κρατικές προμήθειες θα είναι συμβατές με όσα ισχύουν στην αγορά, ακολουθώντας συγκεκριμένο benchmark που αποτυπώνει το επίπεδο αλλά και τη διάρκεια του ρίσκου.
«Πιστωτικά θετικό γεγονός»
«Πιστωτικά θετικό γεγονός» χαρακτηρίζει η Moody’s το σχέδιο «Ηρακλής» για τις ελληνικές τράπεζες, εκτιμώντας πως θα έχει θετική επίδραση στο χρηματοπιστωτικό τους προφίλ, ενώ το μέγεθος των συνεπειών θα εξαρτηθεί από το επίπεδο συμμετοχής των τραπεζών, το κόστος που θα αναλάβουν και από τη διάθεση των επενδυτών για distressed ελληνικά περιουσιακά στοιχεία. Από την πλευρά της, η DBRS θεωρεί «μεγάλο βήμα» για την αντιμετώπιση των NPEs το σχέδιο, ενώ αναρωτιέται αν θα αποτελέσει τον «ήρωα» του ελληνικού τραπεζικού συστήματος, θεωρώντας μάλιστα διαχειρίσιμες τις όποιες κεφαλαιακές απώλειες των τραπεζών. Το σχέδιο στηρίζει επίσης την αξιολόγηση της Ελλάδας και των ελληνικών τραπεζών και ενισχύει την επενδυτική εμπιστοσύνη, εκτιμά η Morgan Stanley, θεωρώντας πως μια λύση για NPΕs μπορεί να ληφθεί θετικά από τους οίκους αξιολόγησης, αλλά μπορεί να χρειαστεί λίγος χρόνος για να επιστρέψει η χώρα στην επενδυτική βαθμίδα.
Τα οφέλη του σχεδίου «Ηρακλής» στο μέτωπο των μη εξυπηρετούμενων δανείων (NPEs) των ελληνικών τραπεζών υπερτερούν του κεφαλαιακού κόστους που αυτό θα προκαλέσει, εκτιμά η HSBC.
