Η νίκη του Κινήματος Αυτοδιάθεση (LVV) στις πρόσφατες εκλογές του Κοσόβου δεν αποτελεί έκπληξη. Ηταν άλλωστε και στις προηγούμενες εκλογές (2017) το ισχυρότερο κόμμα, απλώς έχασε την πρωτιά λόγω ευκαιριακού συνασπισμού των κομμάτων, που έχουν προκύψει από τον Απελευθερωτικό Στρατό του Κοσόβου (ΑΣΚ). Το LVV θεωρείται εδώ και χρόνια η ανερχόμενη πολιτική δύναμη στο Κόσοβο, αλλά το εθνικιστικό του πρόγραμμα και οι αμφιλεγόμενες πρακτικές (π.χ. δακρυγόνα στο Κοινοβούλιο) το άφησαν επανειλημμένα «εκτός νυμφώνος», λόγω δυσαρέσκειας της αμερικανικής διπλωματίας.
Ιδιαίτερα σημαντική είναι η πρωτιά του LVV στις περισσότερες από τις μεγαλύτερες πόλεις της χώρας, η άνετη επικράτηση στην πρωτεύουσα Πρίστινα και η αυξανόμενη επιρροή μεταξύ των νέων και μορφωμένων. Σημαντική επίσης ήταν η ενίσχυση της Δημοκρατικής Λίγκας του Κοσόβου (LDK), του κόμματος του πρώτου προέδρου και ιστορικού ηγέτη της χώρας Ιμπραήμ Ρουγκόβα. Το LDK ήρθε δεύτερο, με μικρή διαφορά από το LVV, και με ανανεωμένο προφίλ, ιδιαίτερα λόγω της υποψήφιας πρωθυπουργού Βιόσα Οσμάνι.
Το σημαντικότερο συμπέρασμα των εκλογών πάντως είναι η πλήρης απονομιμοποίηση της μακρόχρονης διακυβέρνησης του Δημοκρατικού Κόμματος του Κοσόβου (PDK) και των συμμάχων του. Η επιτυχία της αντιπολίτευσης σηματοδοτεί την πλήρη απόρριψη των πολιτικών τους, οι οποίες οδήγησαν στην κυριαρχία της διαφθοράς και του νεποτισμού και σε μια καχεκτική ανάπτυξη που οδηγεί πολλούς Κοσοβάρους στη μετανάστευση. Η σταγόνα που «ξεχείλισε το ποτήρι» ήταν η προσπάθεια του προέδρου Χασίμ Θάτσι να προχωρήσει σε συμφωνία κορυφής με τον πρόεδρο της Σερβίας Αλεξάνταρ Βούτσιτς για μια τελική λύση στο πρόβλημα του Κοσόβου μέσω ανταλλαγής εδαφών. Η προοπτική αυτή συσπείρωσε εναντίον της την αντιπολίτευση, τον πρωθυπουργό Χαραντινάι και την κοινή γνώμη.
Ως αποτέλεσμα των εκλογών, το PDK θα βρεθεί για πρώτη φορά μετά την ανεξαρτησία της χώρας εκτός κυβέρνησης. Ο Θάτσι παραμένει πρόεδρος, αλλά θα είναι ιδιαίτερα αποδυναμωμένος, γεγονός που θέτει υπό αμφισβήτηση την ικανότητά του να διαπραγματευθεί με τον πανίσχυρο πρόεδρο Βούτσιτς.
Ο άγνωστος παράγοντας της μελλοντικής κυβέρνησης LVV-LDK είναι το Κίνημα Αυτοδιάθεση, που θα βρεθεί για πρώτη φορά στην εξουσία. Το κόμμα αυτό προέκυψε από το κίνημα νεολαίας κατά του συμβιβασμού με τη Σερβία και κατά της παρουσίας της διεθνούς κοινότητας στη χώρα. Είχε παραδοσιακά αριστερή οικονομική και κοινωνική ατζέντα αλλά και ακραία εθνικιστικές θέσεις. Πάντως, στον πυρήνα της επιτυχίας του βρίσκεται η σφοδρή εναντίωση στο ζοφερό κλίμα της διαφθοράς και του πελατειασμού που κυριάρχησε τα τελευταία χρόνια.
Το πολιτικό αστέρι που ανατέλλει στη χώρα είναι ο αρχηγός του LVV, Αλμπιν Κούρτι, ο οποίος αναμένεται να εκλεγεί νέος πρωθυπουργός. Αμφιλεγόμενος, χαρισματικός και δημοφιλής μεταξύ των νέων, θα πρέπει να ισορροπήσει σε τεντωμένο σκοινί για να κερδίσει την εύνοια της αμερικανικής και της ευρωπαϊκής διπλωματίας, έχοντας για χρόνια στηρίξει μέρος της δημοφιλίας του στην έντονη κριτική στις πολιτικές της διεθνούς κοινότητας, αλλά και σε εξωφρενικές θέσεις στα «εθνικά ζητήματα» του Κοσόβου (π.χ. ένωση με Αλβανία, απόρριψη της σημαίας του Κοσόβου, κατάργηση των ειδικών προνομίων των Σέρβων, διακοπή του διαλόγου και πλήρης αμοιβαιότητα μεταξύ ίσων στις σχέσεις με τη Σερβία κ.ά.)
Ο Κούρτι φαίνεται πάντως να βάζει ήδη «νερό στο κρασί του», ενδεικτικό της στροφής που είναι αναγκασμένος πλέον να κάνει. Αμερικανοί και Ευρωπαίοι έχουν ως απόλυτη προτεραιότητα την επανέναρξη του διαλόγου με τη Σερβία, κάτι που φέρεται να έχει υποσχεθεί ο Κούρτι, μαζί με την άρση της επιβολής δασμών στα σερβικά προϊόντα, εφόσον υπάρξει αμοιβαιότητα με το Βελιγράδι. Αυτό θα ικανοποιήσει τους Δυτικούς, αφού ήταν η επιβολή δασμών η οποία οδήγησε στη διακοπή των συνομιλιών. Ο Κούρτι φαίνεται επίσης να βάζει «στο ράφι» τον παλαιότερο στόχο για ένωση Αλβανίας – Κοσόβου. Αντίθετα, στοχεύει πλέον στην ενίσχυση της κρατικής υπόστασης του Κοσόβου.
Υπάρχουν όμως και ζητήματα που θα δυσκολέψουν τις σχέσεις με το Βελιγράδι και τους δυτικούς εταίρους. Ο Κούρτι επιθυμεί τη μη συμμετοχή του κόμματος Σερβική Λίστα (SL) στην κυβέρνηση. Αλλά το συγκεκριμένο κόμμα στηρίζεται από το Βελιγράδι και μάλλον θα κερδίσει όλες τις σερβικές έδρες στο Κοινοβούλιο. Επίσης, ο Κούρτι εξήγγειλε την επανεξέταση όλων των συμφωνιών που έχουν υπογραφεί με τη Σερβία, κάτι που θα δυσαρεστήσει και την ΕΕ.
Ο νέος ισχυρός άνδρας του Κοσόβου επιμένει στην απόρριψη κάθε ιδέας για ανταλλαγή εδαφών με τη Σερβία και γενικά αναμένεται να είναι πιο απορριπτικός ιδεών για επίλυση του ζητήματος, σε σχέση τουλάχιστον με τους προκατόχους του. Η πολιτική αλλαγή στο Κόσοβο δημιουργεί νέα δεδομένα, αλλά και ουκ ολίγη ανησυχία εκτός συνόρων.
Ο κ. Ιωάννης Αρμακόλας είναι επίκουρος καθηγητής στο Τμήμα Βαλκανικών, Σλαβικών και Ανατολικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Μακεδονίας.
