Κάθε φορά η ίδια προσωρινή κατάσταση. Μετά τις εκλογές εγκαθίσταται η πεποίθηση ότι μια λύση έχει επιτευχθεί και ότι όλα θα πάνε διαφορετικά, ίσως και καλύτερα. Μια προσδοκία ανθεί. Είναι δύσκολο να αμφισβητηθεί αυτή η εμπεδωμένη εικόνα. Και γιατί να σπείρει κανείς ζιζάνια στον κάμπο της αισιοδοξίας; Μόνο που ποτέ δεν είναι έτσι.
Στην πολιτική μας λεγόμενη κουλτούρα απουσιάζει εντελώς η διάσταση της πορείας, των μικρών ή μεγάλων βημάτων στο χρόνο. Η έννοια της διαδρομής. Ποτέ κανένας πολιτικός αρχηγός, για να σταθούμε μόνο σε αυτό, δεν πρόσθεσε στον δημόσιο λόγο του και στην πολιτική του φιλοσοφία τον προβληματισμό της πορείας. Δεν δόθηκε ποτέ η απάντηση στα μικρά ή μεγάλα κάθε φορά αιτήματα ότι δεν υπάρχει λύση. Δεν ελέχθη ποτέ το πραγματικό: μόνο διαδρομή λύσεων υπάρχει. Πορεία και δοκιμασία. Για όλα χρειάζεται χρόνος και αντοχή στον χρόνο.
Το μήνυμα αυτό διαμόρφωσε στη λαϊκή συνείδηση τη βεβαιότητα ότι όλα είναι εύκολα. Ή μάλλον ότι όλα είναι πιο κοντά στο «εύκολα» παρά στο «δύσκολα». Πόροι, λύσεις, απαντήσεις.
Αυτή η αυθόρμητη αποδοχή του ανύπαρκτου κόσμου πολλαπλασίασε τα προβλήματα του υπαρκτού. Αυτό γεννάει την κρίση. Αυτό την τροφοδοτεί. Τρέφει τις ψευδαισθήσεις και τους πολιτικούς εκφραστές τους. Είναι το προσάναμμα του παροξυσμού. Η κρίση είναι η άρνηση κάθε αντίληψης διαδρομής και πορείας μέσα στις υπαρκτές συνθήκες.
Γυρίσαμε σελίδα, αλλά μένουμε στο ίδιο κεφάλαιο. Πάρα τη μεγάλη πολιτική αξία της αλλαγής που συντελέστηκε, η εδραιωμένη συνείδηση του άμεσου αποτελέσματος και του στενού ορίζοντα διεκδικεί να ορίσει τα πράγματα.
Πολλές φορές η εποχή δεν μπορεί να αντέξει τις ανάγκες της και οι ανάγκες της δικής μας εποχής υπερβαίνουν κάθε κυβερνητική δυναμική. Χρειάζεται μια κουλτούρα, όπως λέμε αδόκιμα, απέναντι στην καταπίεση του μηχανικά αναμενόμενου. Τίποτε δεν θα προκύψει μηχανικά. Η μηχανική λογική, πάντα δυνατή ως αδράνεια του παρελθόντος, μπορεί καταλυτικά να επιβληθεί. Και τότε η καθυστέρηση θα ανεμίσει τις σημαίες της.
Στην Ελλάδα του 2019 ανακεφαλαιώνονται οι ανάγκες των τελευταίων δεκαετιών και μαζί τους μια εποχή. Που αντιμετωπίστηκε χωρίς ένα ήθος ευθύνης. Ο χρόνος έχει πια εξαντληθεί. Ολα πρέπει να τεθούν από την αρχή. Με οδηγό την ευθύνη. Πρώτη απαίτησή της η διάσταση του χρόνου, η αναγκαιότητα της διαδρομής και η αποδοχή της. Χωρίς διαδρομή κανείς δεν μεταβαίνει σε άλλον τόπο. Αυτός είναι και ο πυρήνας του διλήμματος της μεθορίου στην οποία βρισκόμαστε. Θα αποδεχθούμε ως στοιχείο της συλλογικής συνείδησης ότι στη διαδρομή μόνο νοείται η ανασυγκρότηση ή θα χαθούμε στις απαιτήσεις του παρόντος, που εντυπωσιακά θορυβεί και καταστροφικά επιδρά;
Σε αυτή τη διαδρομή θα μιλήσουμε τότε ανοιχτά, δημόσια, ελεύθερα, χωρίς περιστροφές, υπολογισμούς και φόβους για τις απειλές από την Ανατολή, το Προσφυγικό-Μεταναστευτικό, την οικονομική ανάπτυξη, την αισθητική στο Ελληνικό, το δημόσιο σχολείο, την αξία του νόμου, τα τροχαία εγκλήματα και τις ράμπες αναπήρων.
Ούτε μεγάλα σχέδια νοούνται, ούτε μεγάλος σκοπός υπάρχει. Διαδρομή μόνο.
Ο κ. Λευτέρης Κουσούλης είναι πολιτικός επιστήμονας.
